ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИ АСОСИДА ТАЛАБАЛАРНИ КАСБГА ЙЎНАЛТИРИШНИНГ МОҲИЯТИ

Yıl 2024, , 181 - 190, 31.07.2024

Dilrabo Abdazımova , Do’stnazar Xımmatalıyev

https://doi.org/10.59182/tudad.1409625

Öz

Ҳозирги вақтда тегишли даражадаги ва йўналишдаги малакали ишчини тайёрлаш, меҳнат бозорида рақобатбардош, компетентли, масъулиятли, ўз касбини эркин биладиган ва аралаш фаолият соҳаларига йўналтирилган, мутахассислиги бўйича жаҳон стандартлари даражасида самарали ишлашга қодир, доимий касбий ўсишга тайёр мутахассисларга талаб ортиб бормоқда.
Мақолада педагогик таълим инновацион кластерларининг информатика, астрономия, мусиқа ва кимё, биология, тилшунослик ва бошқа билимнинг турли соҳаларида фаол қўлланилиши ва бу соҳаларнинг географик жиҳатдан маҳаллийлаштирилган ўзаро боғланган компаниялар, илмий-тадқиқот институтлари, олий таълим муассасалари ва бошқа ташкилотлар ўртасидаги кластерлари бир бирини тўлдириши ҳамда кластернинг рақобатбардошлигини ошириш масалалари кўриб чиқилган.
Шунингдек, кластернинг ўзига хос хусусиятлари, таълим кластерига берилган таърифлар келтирилган. Касбга йўналтириш ишларини амалга оширишни давлат томонидан қўллаб-қувватланиши, иқтисодий ва ижтимоий корхоналар ва бандлик хизматлари билан ижтимоий шерикликда таълим муассалари томонидан етарли даражада самарали бажариш бугунги куннинг талаби ҳисобланади. Педагогик таълим инновацион кластери асосида талабаларни касбга йўналтириш ишларини такомиллаштиришда бир қатор номувофиқликлар мавжуд бўлиб, мақолада уларни бартараф этиш борасида таклифлар берилган.
Бугунги кунда касбга йўналтириш ҳолатини турли даражадаги касбга йўналтириш амалиётининг инновацион кластерларига асосланган давлат бошқаруви иштирокида бозор иқтисодиёти шароитида янги шакл ва мазмунни излаш босқичи сифатида тавсифлаш мумкин. Шу нуқтаи назардан қараганда, барча муҳим саноат тармоқлари кластери корхоналар, бизнес, илм-фан билан бир қаторда, таълимни ўз ичига олади ва нафақат касбга йўналтириш, балки талабалар ва ёш мутахассисларнинг касбий ўзини ўзи белгилашда жуда жадал фаолият олиб боради.
Педагогик таълим инновацион кластери шароитида касбга йўналтиришнинг асосий мақсади талабаларга минтақа иқтисодиёти ва меҳнат бозори эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда касб танлашда, ўқувчининг касбий мартаба ва ўзини ўзи ривожлантиришини лойиҳалашда ёрдам беришдан иборат. Педагогик таълим инновацион кластери асосида талабаларни касбга йўналтириш ишларини мутахассислар фаолиятини кенг миқёсда ташкилий-методик таъминлаш, аҳолининг турли тоифаларини ижтимоий-психологик қўллаб-қувватлаш, ахборот технологиялари ва автоматлаштиришни жорий этиш, ахборот таъминоти ва касбий таълимни такомиллаштириш орқали амалга ошириш мумкин. Педагогик таълим инновацион кластери асосида талабаларни касбга йўналтириш ишларини муваффақиятли ҳал этиш учун талабаларнинг ўз тақдирини ўзи белгилашлари ва шунга мос равишда ушбу ишни турли йўналишларда лойиҳалашлари учун шарт шароитлар яратиш зарур.

Anahtar Kelimeler

меҳнат, бозор, компетентлик, мутахассислик, бизнес, таълим.

Kaynakça

• Salaeva, A. L, (2014). Klasternıy podxod v formirovanii fiziçeskoy kulturı obuçayuşıxsya: opıt rossiyskix regionov, A. L. Salaeva // Novoe slovo v nauke: perspektivi razvitia: materiali II mejdunar. nauç.-prakt.konf.redkol.: O.N.Şirokov (i dr.). Çeboksarı: TSNS “İnteraktif plyus”.
• Mihaylova, M. V.; Salaeva, A. L. (2014). Klasternıy podhod v upravlenii obrazovaniem i kulturoy: polojitelnıy opıt rossiyskih regionov M.B. Mihaylova, A.L. Salaeva // Klasternıy podhod k upravleniyu kulturno- obrazovatelnım prostranstvom goroda. Materialı nauçnopraktiçeskoy konferentsii – Çeboksarı. S. 74-80.
• Obrazovatelnıy klaster kak forma organizatsii klubnoy rabotı v şkole: uçebno-metodiçeskoe posobie/Florenkova, L.A.; Şerbova, T.V.-SPB, 2010
• Obrazovatelnıe klasterı: teoretiçeskie voprosı sozdania i funktsionirovaniya/ Çuçkalova, E.I.; Mosunova, O.G.// Ekonomika i predprinimatelstvo. 9(38). – S.422-424
• Şaydullina, A. R. (2013). Opıt innovatsionnogo razvitiya nauçno-obrazovatelnogo klastera v usloviyax integratsii obrazovaniya, nauki i proizvodstvo: informatsionno-analitiçeskie materialı dlya 139 rukovoditeley i prepodavateley uçrejdeniy sistemı professionalnogo obrazovaniya, predstaviteley obşestvennıh organizatsiy, nauçnih rabotnikov, A.r. Şaydullina.-Kazan.
• Konseptsiya organizatsionno-pedagogiçeskogo soprovojdeniya professionalnogo samoopredeleniya obuçayuşihsya v usloviyah neprerıvnosti obrazovaniya / V.İ. Blinov, İ.S.Sergeev (i dr.). – M.: FİRO. -M.: Pero, 2014.-38 s.
• Muhametzyanova G.V.; Pugaçeva N.B. (2007). Klasternıy podhod k upravleniyu professionalnım obrazovaniem. – Kazan: IIP PO PAO. – 144 s.
• Muhametzyanova F.Ş.; Şayhutdinova G.A. (2015). Teoretiçeskie i praktiçeskie aspekti proforientastii uçaşeysya molodeji v usloviyah nauçno-obrazovatelnogo klastera. Kazanskiy pedagogiçeskiy jurnal. 4, Ç. !.- S. 10-14.