ON SEKİZİNCİ YÜZYILA AİT BİR TIP KİTABI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 4, 77 - 86, 02.11.2021

Hacı Veli BİŞKİN

Öz

Tıp, insanlık tarihi açısından önemli bir bilim dalı olarak tarihin derinliklerinden günümüze kadar süregelmiştir. Hastalıklar ve tedavi yolları insanlar için her zaman önemli olmuş ve milletler hastalıklardan kurtulmak için atalarından miras kalmış metod ve yöntemleri kullanmışlardır. Türklerde de tıp, hüküm sürdükleri coğrafyalarda değer verilen bir bilim dalı olmuş ve telif, tercüme yoluyla birçok eser bırakmışlardır. Tarihî metinlerin milletlerin kültür, medeniyet ve dil gibi alanlarından süzülerek geçmişini yansıtması açısından önemi büyük olup bir incelemeye tabi tutmak da önemlidir. Bu tarihî metin kaynaklarından tıp metinleri de Uygurlardan başlayarak EAT ve Osmanlı Türkçesiyle Anadolu’da eserler verilmiş kaynaklardır. Ömer bin Sinan el-İznikî tarafından yazılan Kunÿz ÓayÀti’l-ÝnsÀní ÚÀnÿn-ı EùıbbÀ-i FeylesÿfÀnadlı eser de bu kaynaklardan bir tanesi olup eser üzerindeki doktora çalışmamız devam etmektedir. Eser on sekizinci yüzyıla aittir. Eser, söz konusu yüz yılın tıp ilmini günümüze aktarması, döneminin dil özellikleri ve terminolojisini aktarması açısından ve bu alana ilgi duyanlara kaynaklık etmesi bakımından önem taşımaktadır. Çalışmanın temel amacı eserin tanıtılması, içeriği, yazarı ve diğer eserleri hakkında bilgi vermektir. Bu çalışma bir taraftan Türkçe tıp yazmalarının dil özelliklerinin ortaya koyup tıp tarihi çalışmalarına katkı sunarken aynı zamanda Türk tıbbının geçmişi ve Türkçenin bu bilim dalındaki kullanımını daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kunÿz ÓayÀti’l-ÝnsÀní, ÚÀnÿn-ı EùıbbÀ-i FeylesÿfÀn, Türk dili, Türkçe tıp yazmaları, Tıp Ömer bin Sinan el-İznikî.

Kaynakça

• BAYAT, Ali Haydar (2016), Tıp Tarihi, Zeytinburnu Belediyesi Yayınları, 365 s, İstanbul.
• BİŞKİN, H. Veli (2018), “Tarihi Tıp Metinleri Üzerine Bibliyografya Denemesi”, Uluslararası V. Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu, Ekim, Kazakistan,s. 49-56.
• DİNÇER BAHADIR, Şaziye (2016), 18. Yüzyılda Yazılmış Bir Tıp Metni: “Netîcetü’l Fikriyye Fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 43, s. 185-194.
• GÜZEL, Hasan Celal vd. (2002), Türkler, C. 3, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 449-460.
• İHSANOĞLU, Ekmeleddin (2017), Osmanlı Bilim Mirası- Önemli Âlimler ve Eserler, YKY, C. II, İstanbul.
• KȂHYA, Esin (2017), Mustafa Behçet Efendi ve Türkçe ilk Fizyoloji Kitabı, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• KAZANCIGİL, Aykut (2000), Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji, Ufuk Kitapları, İstanbul. MEHMET TAHİR BEY (1975), Osmanlı Müellifleri, Meral Yay., C. 3, İstanbul.