TÜRKÇENİN KELİME YAPIMI VE KUMUK TÜRKÇESİNDEKİ İSİMDEN İSİM YAPMA EKLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 59 - 76, 15.04.2022

Ramazan AYDIN

Öz

Türkçenin söz türetme zenginliğinin ortaya çıkarılması amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmamızı Türkiye Türkçesi ile çağdaş Türk lehçelerinden biri olan Kumuk Türkçesini kıyaslayarak gerçekleştirdik. Çalışmada daha geniş bir alandan bilgi sağlayabilmek hedeflenmiştir. Böylece yapım eklerinin değerinin önemine vurgu yapmak istenmiştir. Sözcük türetmenin gerekliliğini anlamak için çaba gösterilmesi ve doğru yöntemlerle kelime türetmenin yapılması vurgulanmıştır. Bunun için Türkçenin konuşulduğu yerlerin taranmasına dönük çalışmaların artırılmasına katkıda bulunma düşünülmüştür. Bütün yapım eklerini bir araya getirmenin zorluklarını ve farklı eklerle türetilmiş kelime ve sözlere ulaşmanın, düzenli bir çalışma planıyla yapılabileceğini gözlemlemekteyiz. Türkçe konuşan insanların sadece Türkiye’de yaşamayıp geniş bir alana yayılması çalışma imkanının daha zor yapılmasına neden olmaktadır. Kelime türetmenin kurallarını dil biliminde söz sahibi kişilerin görüşlerini dikkate alarak aktarılması daha önemlidir. Bu bilim adamları Türkçenin sondan eklemeli bir dil olmasından dolayı kelime türetmeye elverişli olduğunu belirtmektedirler. Mesela bu eklerden –lık, -cı, -cek, -daş, -lı, -sız, -cek, -ki gibi isimden isim yapan eklerin, kelime türetmede çok verimli olması Türkçeye ayrı bir zenginlik katmaktadır. Aynı eklerin Kumuk Türkçesinde de söz türetmede uygun olması kelime yapımında herhangi bir darlığa yol açmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin Yapım Ekleri, İsimden İsim Yapım Ekleri, Kumuk Türkçesi Yapım Ekleri

Kaynakça

• BANGUOĞLU, Tahsin (2019). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK.
• BURAN, Ahmet ve ALKAYA, Ercan (2019). Çağdaş Türk Yazı Dilleri-3, Ankara: Akçağ.
• ERGİN, Muharrem (1993). Türkçe Dil bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• GANİYEV, Fuat (2013). Bugünkü Tatar Türkçesi Söz Yapımı, Ankara: TDK.
• KORKMAZ, Zeynep (2019). Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi, Ankara: TDK.
• KÖSOĞLU, Nevzat (2002). Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, “Kumukların Tarihi ve Kültürü” C.20. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• MERHAN, Aziz (2008). Dört Kumuk Masalı Üzerine Gramer İncelemesi, Ankara: Grafiker Yayınları.
• ÖZTÜRK, Rıdvan ve UYANIK, Osman (2006). Kumuk Atasözleri ve Deyimleri, Konya: Çizgi Kitabevi.
• ÖZTÜRK, Erol (2008). Kumuk Halk Şairi Yırçı Kazak, Ankara: Akçağ.
• NEMETH, Gyula (2018). Kumuk ve Balkar Söz Notları, Ankara: TDK.
• PEKACAR, Çetin (2011). Kumuk Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK.
• PEKACAR, Çetin (2007). “Kumuk Türkçesi”. Edit. Ahmet Bican Ercilasun, Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ.
• SEREBRENNİKOV, B.A. ve GADJİEVA, N.Z. (2018). Türk Yazı Dillerinin Karşılaştırmalı-Tarihi Grameri, Ankara: TDK.
• TEKİN, Tekin ve ÖLMEZ, Mehmet (2018). Türk Dilleri-Giriş, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.