FARABÎ’NİN SİYASET DÜŞÜNCESİNDEKİ SİYASET-MUTLULUK-YÖNETİCİ KAVRAMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt 6, Sayı 1, 21 - 44, 31.01.2023

Zeynep YILDIRIM

Öz

Bu çalışmanın amacı bir Türk-İslam filozofu olan Farabî’nin felsefesinde önemli yer tutan toplum-şehir-yönetici teorisini analiz etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak Farabî’nin kendi eserlerinden ve Farabî’nin felsefesi üzerine yazılan eserlerden faydalanılmıştır. Farabî’nin yaşadığı çağda İslam dünyasında karışıklık ve kaos hakimdir. Bu dönemde Abbasi İmparatorluğu dağılma dönemine girmiştir ve Abbasi hakimiyetinin azalması ile İslam dünyasında yeni devletler ortaya çıkmaya başlamıştır. Farabî ortaya koyduğu toplum-şehir-yönetici teorisiyle yeni devletlerin yönetim felsefesinin nasıl olması gerektiğinin izahını yapmıştır. Toplum olmanın ve toplum içinde yaşamanın, insanın fıtrî özelliği olduğunu vurgulayan Farabî, insanın toplum olmayı, gerçek mutluluğu elde etmek için de istediğini belirtirmiştir. Farabî siyaset düşüncesinde fazilet ve mutluluk arasında yakın bir ilişki kurmuştur. Gerçek mutluluk, hem bu dünyanın hem de öteki dünyanın bilgisine sahip olmayı gerektirir. Toplumda yaşayan herkes bu bilgilerin tamamına sahip değildir, olamaz. İşte genelde toplumu, özelde şehir halkını, sahip olduğu bilgisiyle ve onlara öğrettikleriyle gerçek mutluluğa eriştirecek olan kişi ilk başkandır. İlk başkan, her iki dünyanın bilgisine haiz olup vahiyle irtibatlıdır. İlk başkan faziletli toplumun ilk kurucusudur. Farabi geliştirdiği siyaset teorisiyle bu anlamda yeni devletlerin yöneticilerine ve halkına bir öneri sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Mutluluk, Yönetici

Kaynakça

• AKMAN, Z. O. (2020). Fârâbî'de Bireysel Mutluluktan Toplumsal Düzene: Özne ve Nesne Olarak Nefsin Onto-Epistemolojisi. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 272-283.
• ARSLAN, A. (2004). Çevirenin Takdimi Fârâbî Hakkında. Fârâbî içinde, EL-Medinetü'l-Fazıla (s. 7-28). Ankara: Vadi Yayınları.
• AYDIN, M. S. (2017). Farabî'nin Düşüncesinde Sa'âdet Kavramı. El-Farabî içinde, Es-Siyâsetü'l-Medeniyye veya Mebâdi'ül-Mevcûdât (s. 13-34). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• BAYRAKLI, B. (1983). Fârâbî'de Devlet Felsefesi. İstanbul: Doğuş Yayın Dağıtım.
• ÇİLİNGİR, L. (2009). Farabî ve İbn Haldun'da Siyaset. Ankara: Araştırma Yayınları.
• DEMİREL, D. (2014). Fârâbi'nin İdeal Devleti: Erdemli Şehir. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 358-369.
• FÂRÂBÎ. (2002). Kitâbü’l-Mille. (F. Toktaş, Dü.) Divan Dergisi, 247-273.
• FÂRÂBÎ. (2004). El-Medinetü'l-Fâzıla. Ankara: Vadi Yayınları.
• FARABÎ. (2017). Es-Siyâsetü'l-Medeniyye veya Mebâdi'ül-Mevcûdât. (M. S.Aydın, A. Şener, & M. Ayas, Çev.) İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• GÖRKAŞ, İ. (2013). Farabî'nin İnsan Tasavvuru. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 291-305.
• HAMMOND, R. (2001). Farabî Felsefesi ve Ortaçağ Düşüncesine Etkisi. (G. Küken, & U. Nutku, Çev.) Bursa: Alfa Yayınları.
• HÜLÂGÜ, O. (1999). Farabî ve İbn-i Haldun'da Devlet Düşüncesi. İstanbul: Kırkambar Yayınları.
• KAYA, M. (1995). Fârâbî. (T. İ. Merkezi, Düzenleyen) 02.07.2022 tarihinde TDV İslâm Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/Farabî#1 adresinden alındı
• KÜKEN, G. (2001). Sunuş. R. Hammond içinde, Farabî Felsefesi ve Ortaçağ Düşüncesine Etkisi (G. Küken, & U. Nutku, Çev., s. IX-XVII). Bursa: Alfa Yayınları.
• OKTAY, A. S. (2019). Fârâbî'nin Felsefesinde Erdemli Medeniyet Teorisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 975-990.
• OLGUNER, F. (1993). Fârâbî. İzmir: Akademik Kitabevi.
• ÖZCAN, H. (2005). Fârâbî'nin İki Eseri Fusûlü'l-Medenî Tenbih Alâ Sebîli's-Sa'âde. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• SUNAR, C. (2004). İslâmda Felsefe ve Farabî I. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları.
• TÜLÜCÜ, S. (2009). Fârâbi Bibliyografyasına Bazı İlaveler. Atatürk Üniversitesi İalhiyat Fakültesi Dergisi, 1-42.
• ULUTAN, B. (2000). Farabî Felsefesi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• ÜLKEN, H. Z. (1962). İslam Felsefe ve İtikadının Garba Tesiri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1-32.
• YILDIRIM, Ö. A. (2018). Fârâbî Felsefesinde Din, Yasa (Şeriat) ve Yorum. Dini Araştırmalar, 99-120.