NARTLAR (KARAÇAY-MALKAR MİTOLOJİSİNDE İMGELER VE SİMGELER) SALİH ÇİNPOLAT İSTANBUL 2023, KİTAP DÜNYASI YAY. 182 SAYFA, ISBN: 9786053517023

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 93 - 100, 24.01.2025

Talha Fortacı

Öz

Nart Nart destanları, Kafkas halklarının kadim kültürel mirasını oluşturan önemli bir destanlar silsilesidir. İskit-Sarmat kültür dairesinin etkilerini taşıyan bu destanlar, MÖ 2. binyıla kadar uzanan bir tarihi geçmişe sahiptir. Osetler, Çerkezler, Karaçay-Malkarlar, Abhazlar ve Dağıstanlılar gibi Kafkas toplulukları arasında yaygın olan bu destanlar, kahramanlık, cesaret, adalet ve bilgelik gibi evrensel değerleri işlerken, aynı zamanda bu halkların sosyal yapısı, inanç sistemleri ve yaşam biçimleri hakkında da önemli bilgiler sunmaktadır. Destanların merkezinde Satanay Biyçe, Örüzmek, Sosurka ve Batraz gibi karakterler yer almaktadır. Özellikle Satanay Biyçe figürü, Kafkas mitolojisinde ana tanrıça kültünün izlerini taşıması bakımından dikkat çekicidir. Nart destanlarında kozmogoni, toplumsal düzen ve kahramanlık temaları işlenmekte olup, kahramanlar genellikle yarı tanrısal özelliklere sahip olağanüstü varlıklar olarak tasvir edilmektedir. Salih Çinpolat'ın “Nartlar (Karaçay-Malkar Mitolojisinde İmgeler ve Simgeler)” adlı eseri, bu kültürün mitolojik unsurlarını derinlemesine inceleyen akademik bir çalışmadır. . Eser üç ana bölümden müteşekkildir. İlk bölümde Karaçay-Malkar Türklerinin tarihi ve kültürel arka planı incelenirken, ikinci bölümde Nart destanlarının genel yapısı ve özellikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise destanlarda yer alan imgeler ve simgeler derinlemesine analiz edilmiştir. Bu analizler, Karaçay-Malkar mitolojisindeki doğa unsurları, renkler, sayılar ve çeşitli nesnelerin sembolik anlamlarını açığa çıkarmakta; toplumun inanç sistemi ve değer yargıları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Salih Çinpolat’ın çalışması, metodolojik açıdan da dikkat çekicidir. Eser, karşılaştırmalı mitoloji alanına önemli katkılar yapmakta ve Karaçay-Malkar Nart destanlarını diğer Kafkas halklarının anlatılarıyla karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktadır. Bu yönüyle kitap, yalnızca Kafkas araştırmaları için değil, aynı zamanda Türk mitolojisi ve halk edebiyatı alanında da değerli bir kaynak olarak öne çıkmaktadır. “Nartlar” adlı bu eser, Karaçay-Malkar kültürünün anlaşılmasına katkı sağlamakla kalmayıp, bu alandaki akademik literatürün zenginleşmesine de önemli bir destek sunmaktadır. Alan okuıyucuları için kapsamlı bir kaynak niteliği taşıyan bu kitap, mitoloji ve halk kültürü üzerine çalışan araştırmacılar için önemli bir referans olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Mitoloji, Teoloji, Nartlar, Salih Çinpolat.

Kaynakça

• Adiloğlu, A. (2007). Karaçay-Malkar nart destanları. Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2(1), 196-218.
• Dumézil, G. (2000). Kafkas halkları mitolojisi (M. Y. Sağlam, Çev.). Ayraç Yayınevi.
• Hadjieva, T. (2022). Kafkas halk destanları: Karaçay ve Malkarların nart destanları. Yapı Kredi Yayınları.
• Hapçalanı, T., & Ariuvka, G. (2002). Başlangıçtan günümüze kadar Türkiye dışındaki Türk edebiyatları antolojisi (Nesir-Nazım) (N. Tabakçı, A. Adiloğlu, T. Bağcı, Y. Balkan, H. Esen, & S. Solmaz, Çev.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tavkul, U. (2011). Nartlar: Karaçay-Malkar mitolojisinin destan kahramanları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.