KIBRIS SORUNU ÖZELİNDE TÜRK KAMU DİPLOMASİSİNDE MEDYA KULLANIMI

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 467 - 482, 31.10.2025

Mehmet Oğulcan Karadabağ , Sinem Çelik

https://doi.org/10.59182/tudad.1693241

Öz

: Türkiye Cumhuriyeti, birçok uluslararası meselede pratikte başarılar elde etmesine rağmen, teoride çoğu zaman eleştirilere maruz kalmıştır. Kazandığı zaferler ve yürüttüğü başarılı politikalar, kimi zaman ülkenin itibarını yükseltmek yerine uluslararası alanda imajını zedelemiştir. Bu durumun en belirgin örneklerinden biri Kıbrıs Sorunudur. 1974’te gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekâtı, Türkiye’nin adadaki Türk toplumunu koruma amacı taşıyan stratejik bir hamlesi olmasına rağmen, uluslararası kamuoyunda ağır eleştirilere neden olmuş ve ülkeye karşı çeşitli ambargolar uygulanmıştır. Bu gelişmelerin ardından Türkiye, dış politikada bir dönüşüm sürecine girmiş ve uluslararası ilişkilerin imaj artırma diplomasisi olarak bilinen kamu diplomasisini etkin bir şekilde kullanmaya başlamıştır. Söz konusu sorun temelinde özellikle medya, kamu diplomasisinin en güçlü araçlarından biri olarak öne çıkmış ve Türkiye’nin uluslararası arenada kendisi hakkında ortaya atılan iddialara karşı sesini duyurmasını sağlamıştır. Türkiye, medya aracılığıyla Kıbrıs meselesindeki haklı gerekçelerini dünya kamuoyuna anlatmaya çalışmış, uluslararası algıyı yönetme çabalarına ağırlık vermiştir. Bu çalışma, Türkiye’nin Kıbrıs Sorunu bağlamında kamu diplomasisini nasıl şekillendirdiğini ve özellikle medya aracılığıyla uluslararası kamuoyunu nasıl yönlendirmeye çalıştığını incelemektedir. Çalışma özelinde, özellikle geleneksel ve dijital medya araçlarının kullanımı, Türkiye’nin söylem stratejileri ve kamu diplomasisinin bu süreçteki etkileri detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , Kıbrıs Sorunu , Medya , Kamu Diplomasisi

Kaynakça

• Akgül, M.U. (2016). Türk mukavemet teşkilatı. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Altıner, S. (2009). Uluslararası hukukta kuvvet kullanma yasağı. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çankaya Üniversitesi.
• Anadolu Ajansı. (2024). AA arşivinden özel Kıbrıs fotoğrafları.
• https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/aa-arsivinden-ozel-kibris-fotograflari (Erişim Tarihi: 30.12.2024).
• Anadolu Ajansı. (2024). Kıbrıs’ta yaşananları çarpıtan "Famagusta" dizisi neyi amaçlıyor? https://www.youtube.com/watch?v=XYIpnkiF-V4 (Erişim Tarihi: 12.07.2025).
• Atatürk Ansiklopedisi (2025). Basın Yayın Genel Müdürlüğü (Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi), https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/basin-yayin-genel- mudurlugu-matbuat-ve-istihbarat-muduriyet-i-umumiyesi-2/ (Erişim Tarihi: 02.01.2025)
• Balyemez, M. (2021). Kıbrıs sorununda dönüm noktası; EOKA saldırıları (1 Nisan 1955) (İngiliz Arşiv Belgeleri Işığında). Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi Tarihin Peşinde, (25), 249-269.
• Baritci, F. ve Aydeniz, H. (2019). Kamu diplomasisi aracı olarak medya: TRT World örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1551-76
• Baykar (2024). TSK’dan Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50. yılına özel geçit töreni. https://baykartech.com/tr/press/tskdan-kibris-baris-harekatinin-50-yilina-ozel-gecit- toreni/ (Erişim Tarihi: 06.01.2025).
• Bengi, H. (2012). Tarihsel süreç içinde anadolu ajansı’nın özgün kurumsal yapısı (1920- 2011). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (50), 299-341.
• Doğan, E. (2012). Kamu diplomasisinin sunduğu fırsatlar ve kısıtlar üzerine. İçinde kamu diplomasisi (13-34). (Ed. Abdullah Özkan-Tuğçe Ersoy Öztürk). Tasam Yayınları.
• Doğan, H. (2014). Türk Silahlı Kuvvetlerinin kamu diplomasisi faaliyetleri. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 3(2), 67-90.
• Dolanbay, H. (2019). 1975-1984 arası gündem: Kıbrıs Barış Harekâtı ve Türkiye’nin dış politikası. Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(3), 851-862.
• Eren, S. (2022). Kamu diplomasisi bağlamında Türkiye’nin Afrika açılım politikası. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 10(1), 128-152.
• Firik, M. K. (2024). Kıbrıs Türk halkına yönelik zulmün simgesi barbarlık müzesi tarihe ışık tutuyor. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/kibris-turk-halkina-yonelik-zulmun-simgesi- barbarlik-muzesi-tarihe-isik-tutuyor/3278365 (Erişim Tarihi: 05.02.2025).
• Göktepe, C. (2015). Kıbrıs meselesi’nde kriz süreci ve Türkiye (1964-1974). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1397-1427.
• Gülmez, S. B. (2020). From ındifference to ındependence: Turkey’s shifting Cyprus policy in the 1950s. Middle Eastern Studies, 56(5), 744-758.
• Güner, S. (2021). Türkiye’nin Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç Uygulamalarında Medya’nın Rolü: TRT’nin Uluslararası Kanalları Üzerine Bir Değerlendirme, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 145-168.
• Güner, Z. (1998), Millî Mücadelede Türk kamuoyunu oluşturan basın. Erdem, 11(31), 89-104. Gürpınar, B. (2021). Kamu diplomasisi (public diplomacy). Kamu Yönetimi Ansiklopedisi. Astana Yayınlar.
• Keser, U. (2011). 21 Aralık 1963 kanlı noel, kumsal faciası ve bugüne yansımaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(23), 93-121.
• Keskin, S. ve Sönmez, M. (2015). Liderler ve takipçileri: siyasi parti liderlerinin twitter performansları ve takip ilişkisi. Selçuk İletişim, 9(1), 339-362.
• Kıbrıs Türk Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma, “Tarihin Tozlu Sayfalarından; Karadeniz Vapuru”, https://www.ktgemikurtarma.org/tarihin-tozlu-sayfalarindan-karadeniz- vapuru/ (Erişim Tarihi: 15.03.2025).
• Kocabıyık, H. (2019). Değişen diplomasi anlayışı, kamu diplomasisi ve Türkiye. Avrasya Etütleri, 55(1), 163-196.
• Koday, Z. (1998). Kıbrıs’ın jeopolitik önemi. Türk Coğrafya Dergisi (33), 419-428.
• Köksoy, E. (2015), Kamu diplomasisi perspektifinden ulus markalaması. Akdeniz İletişim Dergisi, 23(42), 42-61.
• Kültür Envanteri (2023). Altın Türk heykeli. https://kulturenvanteri.com/yer/altin-turk- heykeli/#19.35/52.1586051/4.4898693, (Erişim Tarihi: 09.07.2025)
• Nye, Joseph S. (2004). Yumuşak güç: dünya siyasetinde başarının araçları. Serbest Akademi. Okumuş, M. S. (2023). Geçmişten günümüze TRT dizi filmlerinin yayın hayatına yansıması ve 2020-2022 arası örnekler. Erciyes İletişim Dergisi, 10(1), 417-432.
• Öksüz, O. ve Budak, E. (2022). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde bir kamu diplomasisi enstrümanı olarak medyanın rolü: TRT World örneği. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 21(2), 429-465.
• Önder, B. A. (2024). Türkiye’nin ortak medya hafızası Anadolu ajansı. İçinde 1923’ten 2023’e Türkiye‘de iletişim. 11-19
• Özgöker, U. (2020). Türkiye’nin mevcut uluslararası sorunları karşısında uyguladığı “kamu diplomasisi” faaliyetleri. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 8(18), 82-96.
• Şahin, M. ve Çevik, Senem B. (2015). Türk dış politikası ve kamu diplomasisi. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Tarakçı, M. (2010). Kıbrıs Barış Harekâtı. Hiperlink Yayınları, 13, 131 TİKA (2023). TİKA, KKTC’de küçükbaş hayvancılığı destekliyor. https://tika.gov.tr/detail- tika_kktc_de_kucukbas_hayvanciligi_destekliyor/ (Erişim Tarihi: 10.03.2025).
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri (2025). Medya. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09.02.2025). Türk Tarih Kurumu (2025). https://ttk.gov.tr/en/50th-anniversary-of-the-cyprus-peace- operation-and-cyprus-history-symposium/ (Erişim Tarihi: 08.03.2025).
• Uştuk, H. (2023). TRT World, KKTC’nin kuruluş yıl dönümüne özel “The Forefront Cyprus” belgeseline imza attı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/trt-world-kktc-nin-kurulus-yil- donumune-ozel-the-forefront-cyprus-belgeseline-imza-atti/3053373 (Erişim Tarihi: 10.03.2025).
• Yılmaz, A. N. ve Kılıçoğlu, G. (2017). Balkanlar’da YTB ve TİKA’nın Türk kamu diplomasisi kurumları olarak faaliyetleri ve Türkiye’nin bölgedeki yumuşak gücüne etkileri. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 115-131.
• Yiğit, Ali A. (2023). Orta Doğu’da konjonktürün değişmesi ve Türkiye’nin taksim tezine karşı Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulması (1954-1960). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 19 (38), 989-1019.
• YTB (2023). Barışın teminatı: Kıbrıs Barış Harekâtı, https://ytb.gov.tr/haberler/barisin- teminati-kibris-baris-harekati (Erişim Tarihi: 25.02.2025).
• Yücel, O. (2021). EOKA Terör Örgütü’nün Saldırılarının Kuzey İrlanda azetelerine Yansıması 1955-1960. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi (8), 48-58.