GALSAN TSCHINAG'IN “KIZGIN RÜZGÂRLARIN ÜLKESİNDE” ADLI ESERİNDEKİ TUVA TÜRKÇESİ KÜLTÜREL SÖZVARLIĞI

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 501 - 512, 31.10.2025

Nur Hilal Öden Mehmet Özeren

https://doi.org/10.59182/tudad.1718510

Öz

Tuva Türkleri bugün Rusya federasyonuna bağlı olarak özerk Tuva Cumhuriyetinde ve Moğolistan sınırları içerisindeki Altay Tuva’sında varlıklarını sürdürmektedirler. Tuvalar tarihleri boyunca ana vatanlarında kalmayı başarabilen bir Türk boyudur. Böylece göçebe kültürün getirdiği yaşam tarzını en çok muhafaza eden toplulukların başında gelmektedirler.
Tuva Türkü olan Galsan Tschinag ve halkbilimci Amélie Schenk tarafından yazılmış olan Kızgın Rüzgârların Ülkesinde isimli eserde Tuva Türklerinin kültürü birçok yönüyle ele alınarak farklı konu başlıkları altında işlenmektedir. İşlenen konularda Tuva Türklerinin günlük hayat içerisinde kullandıkları, kültürel izler taşıyan söz varlığı dikkat çekmektedir.
Söz varlığında bir toplumun kültürel yapısı, yaşam biçimi, inanışı, gelenek ve görenekleri ortaya çıkar. “Galsan Tschinag’ın ‘Kızgın Rüzgârların Ülkesinde’ Adlı Eserindeki Tuva Türkçesi Kültürel Söz Varlığı” başlığını taşıyan bu çalışmada sözlüklerde büyük oranda yer almayan, ya da farklı anlamlarda yer alan kültürel sözvarlığı tespit edilmiş ve tespitler bir sözlük düzeninde verilmiştir.
Makalede, Kızgın Rüzgârların Ülkesinde adlı eserde tespit edilmiş olan ve Tuva Türklerinin kültürel özellikleri hakkında bilgiler içeren, günlük hayatta kullanan kalıp ifadelere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tuva Türkçesi , Tuva Edebiyatı , Söz Varlığı

TUVA TURKIC CULTURAL VOCABULARY IN GALSAN TSCHINAG'S WORK "IN THE COUNTRY OF ANGRY WINDS"

Öz

The Tuvan Turks today continue their lives in the autonomous Tuva Republic under the Russian Federation and in the Altai Tuva withing the border of Mongolia. Tuvans is a Turkic tribe who managed to stay in their homeland throughout their history. Thus, they are the primary community which preserve the lifestyle brought by nomadic culture.
In the book titled "In the land of the angry winds" written by Galsan Tchinag and folklorist Amélie Schenk the culture of Tuvan Turks is covered under different topics by discussing in many aspects. The presence of word carrying cultural signs used by Tuvan Turks in their daily lives draws attention in this discussed topics.
The cultural structure, lifestyle, belief, tradition and customs appear in the presence of the word. In this study tittled Tuva Turkic Cultural Vocabulary In Galsan Tschinag's Work "In The Country Of Angry Winds" the cultural presence of the work which are not included in dictionaries to a large extent or included in different meanings has been determined and the determinations given in the form of a glossary.
The article also includes expressions used in daily life, which are identified in the work titled In the Land of the Angry Winds and contain information about the cultural characteristics of the Tuvan Turks.

Anahtar Kelimeler

Tuvan Turkic , Tuvan Literature , Vocabulary

Kaynakça

• Alkaya, E., Akman, K. (2021). Dr. Himmet Biray Armağanı Ahde Vefa 25. Yıl. (N. Biray, S. Eynel Ed.), Kazak Türkçesinde dil ve söz ile ilgili atasözleri üzerine bir değerlendirme içinde. (683-711). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Arıkoğlu, E. (1998). Tuva Türkleri Edebiyatı. Türk Dünyası El Kitabı, IV. Cilt, Edebiyat, Ankara, 491-499.
• Arıkoğlu, E.; Kuular, K. (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 822, Ankara.
• Buran, A.; Alkaya, E.; Özeren, M. (2014). Çağdaş Türk Yazı Dilleri IV Kuzeydoğu Grubu. Akçağ Yayınları, Ankara. Dilek, İ. (2007). Tuva Türkleri. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, 9.Cilt, 803-806.
• Dilek, İ. (2021). Türk Mitoloji Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 1411, Ankara.
• Otyzbay, Zh. (2019). Çağdaş Tuva Yazılı Edebiyatının Gelişimi. Folklor/Edebiyat, Cilt 25, Sayı 99, 2019/3, 567-576.
• Schenk, A.; Tschınag, G. (2022). Kızgın Rüzgârların Ülkesinde. Saltokur Yayınları: 64, İstanbul.