A Review On Prophet Stories For Children: The Example Of “Okul Öncesi İçin Peygamber Hikâyeleri (Prophet Stories For Pre-School)”

Yıl 2022, , 37 - 61, 27.12.2022

Samet Yağcı

https://doi.org/10.53112/tudear.1175845

Öz

The early childhood period covers an intense period of time in terms of maturation and learning processes. Learning in this process can play a decisive role in the development of the child and their effects can continue throughout a whole life. Learning about religion can also be evaluated in this context. During this period, children can acquire knowledge and experience about religious concepts and issues from different sources. One of these sources is the qisas-i anbiya/prophet stories. The stories of the past prophets, which form an important part of the Qur'an, set an example for believers in various aspects in understanding and living the religion. This situation has been an important factor in the efforts of Muslims to introduce and endear the prophets to children. The stories of the prophets do not only provide introductory information about the prophets, but also provide the opportunity to create/develop their religious feelings, thoughts and behaviors by bringing together many concepts and topics related to the dimensions of religion, belief, worship and morality. However, it is a matter that needs to be discussed on which issues should be considered in order to use this opportunity correctly. In this research, the focus is on the extent to which the developmental characteristics of the target audience are taken into account in the creation and presentation of the content of the "Prophet Stories for Preschool" series prepared for the preschool period. In the research, in which the qualitative research method was adopted, the data collected through document analysis were subjected to descriptive analysis. In this context, first of all, it was determined which prophets were included in the stories and how the contents of the stories were presented to the target audience; Then, the data on the themes of belief, worship and morality, which were created based on the contents of the stories, were analyzed by descriptive analysis method. As a result of this review, some remarkable results were obtained. Accordingly, it has been concluded that the chronological approach, which is frequently used in the presentation of historical people and events in the presentation of the content, is continued in this work, and in the creation of the story content, clear determinations can not be made about which concepts and events will be included or which ones will be left out in line with the needs of the target audience.

Anahtar Kelimeler

Religious education, pre-school period, stories of the prophets, belief, worship, morality.

Çocuklara Yönelik Peygamber Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme: Okul Öncesi İçin Peygamber Hikâyeleri Örneği

Öz

İlk çocukluk dönemi, olgunlaşma ve öğrenme süreçleri bakımından yoğun bir zaman dilimini kapsamaktadır. Bu süreçteki öğrenmeler, çocuğun gelişiminde belirleyici rol oynayabilmekte ve bunların etkileri, bütün bir yaşam boyunca devam edebilmektedir. Dine ilişkin öğrenmeler de bu kapsamda değerlendirilebilir. Çocuklar bu dönemde farklı kaynaklardan dini kavram ve konulara ilişkin bilgi ve tecrübe edinebilirler. Bu kaynaklardan biri de kısas-ı enbiya/peygamber hikâyeleridir. Kur’an-ı Kerim’in önemli bir bölümünü oluşturan geçmiş peygamberlere ait kıssalar, dinin anlaşılmasında ve yaşanmasında inananlara çeşitli yönlerden örneklik oluşturmaktadır. Bu durum, Müslümanların peygamberleri çocuklara tanıtma ve sevdirme çabalarında önemli bir etken olmuştur. Peygamber hikâyeleri peygamberler hakkında sadece tanıtıcı bilgiler vermemekte, dinin inanç, ibadet ve ahlak boyutlarına ilişkin pek çok kavram ve konu ile çocukları buluşturarak onların dini duygu, düşünce ve davranışlarını oluşturma/geliştirme imkânı sağlamaktadır. Ancak bu imkânın doğru şekilde kullanılması için hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği, üzerinde tartışılması gereken bir problem alanıdır. Bu araştırmada okul öncesi döneme yönelik hazırlanan “Okul Öncesi İçin Peygamber Hikâyeleri” serisinin içeriğinin oluşturulmasında ve bu içeriğin sunumunda hedef kitlenin gelişim özelliklerinin ne derece dikkate alındığı üzerinde durulmuştur. Nitel araştırma yöntemi benimsenen araştırmada doküman incelemesiyle toplanan veriler, betimsel analize tabi tutulmuştur. Bu kapsamında öncelikle hikâyelerde hangi peygamberlere yer verildiği ve hikâye içeriklerin hedef kitleye nasıl sunulduğu tespit edilmiş; daha sonra hikâye içeriklerinden hareketle oluşturulan inanç, ibadet ve ahlak temalarına ilişkin veriler, betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda dikkat çekici bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Buna göre içeriğin sunumunda tarihi kişi ve olayların anlatımında sıkça kullanılan kronolojik yaklaşımın bu eserde de devam ettirildiği, hikâye içeriklerinin oluşturulmasında ise hedef kitlenin ihtiyaçları doğrultusunda hangi kavram ve olaylara yer verileceği ya da hangilerinin dışarda bırakılacağı hususunda açık belirlemelerin yapılamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, okul öncesi dönem, peygamber hikâyeleri, inanç, ibadet, ahlak

Kaynakça

• Arıcan, T. N. (2016). Peygamberleri Çok Seviyorum. Mavi Lale Yayınları.
• Atay, M. (2016). Çocukluk Döneminde Gelişim 1. Kök Yayıncılık.
• Ay, M. E. (1998). Çocuklara İman Esaslarının Öğretimi. İçinde Çocuk Gelişimi ve Eğitimi (ss. 239-269). Ensar Neşriyat.
• Baş, G. (2011). Tematik Öğrenme Yaklaşımı. Yaşadıkça Eğitim, 112, 16-19.
• Bilecik, S. (2014). Bir Din Eğitimi Materyali Olarak Çocuk İncilleri. Marife, Bahar, 9-30.
• Bilici, A. B. (2015). Din Eğitiminin İlk Temelleri: Erken Çocuklukta Din. DEÜİFD, XLII, 65-87.
• Çorlu, B. (2017). Peygamber Hikayeleri Yazı Dizisi. DİB Yayınları.
• Dumanlı Kadızade, E., & Sakar, C. (2021). Tarihsel Süreç İçerisinde Çocuk ve Çocuk Edebiyatı. İçinde Ş. Demirel & S. Seven (Ed.), Çağdaş Çocuk Edebiyatı. Pegem Akademi.
• Elkind, D. (1970). The Origins of Religion in the Child. Review of Religious Research, 12(1).
• Evkuran, M. (2007). İslam Düşünce Geleneğinde Tanrı Tasavvuru. İslami İlimler Dergisi, 1, 45-62.
• Eyupoğlu, O. (2009). Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları. İçinde Samsu’da Kur’an Günleri XI. Kur’an Sempozyumu—Kur’an ve Risalet (ss. 103-120). Fecr Yayınları.
• Gökduman, N. A. (2019). Peygamberlerimi Çok Seviyorum. Ensar Neşriyat.
• Heinelt, G., & Özdemir, Ş. (2003). Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Gelişiminin Psikolojik Temeli. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, III(2), 209-232.
• Hökelekli, H. (1998). Çocukta Ahlak Gelişimi ve Eğitimi. İçinde Çocuk Gelişimi ve Eğitimi (ss. 185-204). Ensar Neşriyat. İbrahim Hakkıoğlu, B. (2019). Peygamber Öyküleri Dizisi. Timaş Yayınları.
• İpşiroğlu, Z. (2007). Çocuk Yazını Eleştirisi. Çocuk Edebiyatı ve Eleştiri, 173-176.
• Kandemir, M. Y. (2018). Peygamberleri Öğrenelim. Tahlil Yayınları.
• Karaca, F. (2022). Dini Gelişim Psikolojisi. KDY.
• Karanfil, V. (2015). Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e Kadar Peygamberler ve Öyküleri Serisi. Pinus Yayınları.
• Kaya, R. (2002). Kur’an-ı Kerim Kıssaları ve Düşündürdükleri. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 31-58.
• Koca, O. (2019). Peygamberlerin Hayatları. Beyan Yayınları.
• Koyuncuoğlu, A. (2021). Çocuk Edebiyatının Dünya’daki ve Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi. Spor, Eğitim ve Çocuk, 1(1), 1-16.
• Köylü, M., & Oruç, C. (2017). Çocukluk Dönemi Din Eğitimi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kutup, M. A. (2015). Çocuklar İçin Peygamberlerin Hayatları. Beka Yayıncılık.
• Mehmedoğlu, Y. (2009). Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Gelişimi ve Eğitimi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Meriç, C. (1986). Çocuk Edebiyatı. İçinde Kültürden İrfana. İnsan Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi—Ahlak Gelişimi. MEB.
• Multibem Yayınları. (2018). Adem Peygamber, Davud Peygamber, Eyyûb Peygamber, İbrahim Peygamber, Musa Peygamber, Nuh Peygamber, Salih Peygamber, Süleyman Peygamber, Yunus Peygamber, Yusuf Peygamber. Multibem Yayınları.
• Oruç, C. (2011). Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi. Dem Yayınları.
• Oruç, C. (2013). Erken Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Teorileri Bağlamında Din Eğitimi. Turkish Studies, 8(8), 971-987.
• Önder, M. (2013). Sevgi, Din Dili, ve Hikayelerin Çocukların Din Eğitimindeki Yeri ve Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, VI(3), 1285-1298.
• Öze, Ö. (2018a). Âdem Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018b). Davud Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018c). Eyyûb Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018d). İbrahim Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018e). İsa Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018f). Musa Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018g). Nuh Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018h). Okul Öncesi İçin Peygamber Hikayeleri Serisi. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018i). Süleyman Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018j). Yunus Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2018k). Yusuf Peygamber. DİB Yayınları.
• Öze, Ö. (2020). Çocuklar İçin Peygamberlerin Hayatları. Uğurböceği Yayınları.
• Öztabak, M. Ü., & Altıntaş, S. (2020). Okul Öncesi ve İlkokul Öğrencilerindeki Allah Tahayyülünün İncelenmesi. Talim: Journal of Education in Muslim Societies and Communities, 4(1), 43-77.
• Öztürk, M. (2022). Yeni Bir Başlangıç Hz. Nuh. DİB Yayınları.
• Rousseau, J.-J. (2019). Emile ya da Çocuk Eğitimi Üzerine (M. Baştürk & Y. Kızılçim, Çev.). Kilit Yayınları.
• Saraçoğlu, T. N. (2013). Çocuk Siyerlerinde Kaynak Kullanımı ve Bilgi Hataları. İçinde Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı (ss. 167-174). Meridyen Kitaplığı.
• Seçkinoğlu, S. (2016). Sevgili Kur’an’ımdan Öyküler. Timaş Çocuk.
• Selçuk, M. (1990). Çocuk Eğitiminde Dini Motifler (Okul Öncesi Çağ). Journal of lslamic Research, 4(2), 105-117.
• Selçuk, M. (2015). Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. TDV yayınları.
• Sever, S. (2010). Çocuk ve Edebiyat. Tudem Yayınları.
• Şimşek, R. (2014). 5-6 Yaş Çocukların Dini Kavramları Algılama Düzeyleri (Arifiye Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taib, S. (2019). Peygamberlerimizi Tanıyalım Sevelim Serisi (L. Es, Çev.). Mevsimler Kitap.
• Turan, İ. (2010). Bazı Batı ve Türk Çocuk Klasiklerinde Dini ve Ahlaki Değerler. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 171-194.
• Turanalp, M. F. (2017). Dinî İçerikli Çocuk Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi [Doktora Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğur, H. (2010). Peygamber Öyküleri. Düş Değirmeni.
• Utku, N. Ş. (2013). Popüler Siyer Eserlerinde Peygamber Tasavvuru. İçinde Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı (ss. 71-88). Meridyen Kitaplığı.
• Yavuz, K. (1983). Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. DİB Yayınları.
• Yavuzer, H. (2005). Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2014). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı. Remzi Kitabevi.
• Yenidinç, Y. (2018). Peygamber Hikayeleri. Nesil Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. bs). Seşkin Yayınları.
• Yılmaz, R. K. (2013). Cumhuriyet Dönemi Popüler Siyer Kitaplarına Dair Bazı Mülahazalar (ss. 15-36). Meridyen Kitaplığı.
• Yılmaz, S. A. (2019). İmam-Hatip Ortaokulu Öğrencilerinde Allah Tasavvuru: İstanbul/Esenler İlçesi Örneği [Yüksek Lisans]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yonar, G. (2013). Siyer-Fantastik Edebiyat İlişkisinde Sorunlu Bir Alan: Mucize. İçinde Siyer Atölyesi Tebliğler Kitabı (ss. 277-294). Meridyen Kitaplığı.
• Yörükoğlu, A. (1980). Çocuk Ruh Sağlığı. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Zengin, H. K. (2012). T. C. Diyanet İşleri Başkanlığının Çocuk Kitapları Yayınlarından “İnanıyorum Serisi” Üzerine Bir İnceleme. Dini Araştırmalar, XIV(40), 178-202.