A Bıblıographıcal Study On Relıgıous Culture And Ethıcal Knowledge Course Textbooks (1982-2019)

Yıl 2020, Sayı: 9, 117 - 186, 27.06.2020

Mahmut Zengin , İbrahim Gümüşay

Öz

Textbooks used in schools have very functional features for education and have the characteristics of being convenient sources in the transfer of basic knowledge, attitude, behavior and values that states want to bring to their citizens. Textbooks are also significant and accessible resources for students as well as regulatory texts for teachers. In terms of religious education, religious culture and ethical knowledge textbooks are a basic source which students can obtain religious knowledge, as well as a guide which determine the borders in religious instruction for teachers. This study, as a bibliographical research, aims to identify religious culture and ethical knowledge textbooks taught in schools between 1982-2019. It is hoped that this study would provide guidance for researchers who are going to study on them. This study does not examine the contents of the textbooks, just covers their bibliographical determination. A total of 633 religious culture and ethical knowledge textbooks approved by the Ministry of National Education to be taught in schools 1982-2019 were identified. These textbooks were evaluated according to the features such as the grade level, the professions of the textbook authors, the longest taught textbooks, authors who write the most textbooks, publishing house that produces the most textbooks. 633 religious culture and ethical knowledge textbooks also listed in the end of the study.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Religious teaching, Religious course, Religious culture and ethical knowledge, Textbook

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bibliyografik Bir Çalışma (1982-2019)

Öz

Okullarda kullanılan ders kitapları eğitim için son derece işlevsel özelliklere sahiptir. Ders kitapları devletlerin vatandaşlarına kazandırmak istediği temel bilgi, tutum, davranış ve değerlerin aktarılmasında elverişli kaynak olma özelliği taşırlar. Ders kitapları ayrıca öğrenciler için okullarda önemli ve erişilebilir kaynak olması yanında öğretmenler için de düzenleyici metinlerdir. Din dersleri açısından bakıldığında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitapları öğrencilerin dini bilgi elde edebilecekleri temel bir kaynak olması yanında öğretmenlerin din öğretimini hangi sınırlar içinde gerçekleştireceğine dair bir kılavuz niteliğindedir. 1982-2019 yılları arasında okullarda okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarını konu edinen bu çalışma bibliyografik bir inceleme olup belirtilen yıllarda kabul edilmiş ders kitaplarının tespitini amaçlamaktadır. Bu çalışmanın DKAB ders kitapları üzerine yapılacak araştırmalarda araştırmacılara rehberlik etmesi umulmaktadır. Bu çalışma ders kitaplarının içeriğine yönelik bir inceleme yapmamakta, sadece onların bibliyografik olarak tespitini kapsamaktadır. Yapılan incelemede 1982-2019 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı’nın okullarda okutulmak üzere onayladığı toplam 633 DKAB ders kitabı tespit edilmiş, bu kitaplar sınıf seviyesi, ders kitabı yazarlarının meslekleri, en uzun süre okutulan ders kitapları, en çok ders kitabı yazan yazarlar, en çok ders kitabı hazırlayan yayınevi gibi özelliklere göre değerlendirilmiştir. Ayrıca tespit edilen 633 DKAB ders kitabı liste olarak çalışmanın sonuna eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, din öğretimi, din dersi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Ders kitabı

Kaynakça

• Altaş, N. (2002). Türkiye’de zorunlu din öğretimini yapılandıran süreç hedefler ve yeni yöntem arayışları. Dini Araştırmalar, 4(12), 145–168. https://doi.org/10.1501/0000028
• Aybar, F. B. (2008). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarında kullanılan ı̇çerik ve etkinliklerin ı̇nanç öğrenme alanı kazanımlarının gerçekleşmesine katkısı
• (Ders kitaplarına dayalı ı̇çerik analizi). Ankara Üniversitesi.
• Binbaşıoğlu, C. (1994). Ders kitapları üzerine. Çağdaş Eğitim Dergisi, (195), 26–33.
• Çekin, A. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarında tasavvuf öğretimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 140–151. https://doi.org/10.14686/buefad.v1i1.1082000055.
• Coştu, K. (2015). 1924-1949 Yılları arasında din eğitimine yönelik yayınlanan eserlerin değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi.
• Diler, H. (2001). İlköğretim 4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Erciyes Üniversitesi.
• Göçeri, N. (2002). Devlet politikası olarak din kültürü ve ahlak bilgisi kitaplarında ı̇nsan anlayışı ve hoşgörü. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 27–40.
• İnal, K. (2008). Eğitim ve ideoloji. İstanbul: Kalkedon.
• Kahraman, S. (2003). Lise II. Sınıfta Okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarının Form ve Muhteva Y.nünden Değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1974). Tebliğler Dergisi, 37(1798), 301–308.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1982). Tebliğler Dergisi, 45(2109), 149–164.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1983). Tebliğler Dergisi, 46(2135), 89–116.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1990). Tebliğler Dergisi, 53(2307), 161–200.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1993). Tebliğler Dergisi, 56(2383), 313–376.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1994a). Tebliğler Dergisi, 57(2406), 321–412.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1994b). Tebliğler Dergisi, 57(2412), 581–612.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1995). Tebliğler Dergisi, 58(2432), 417–519.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1996). Tebliğler Dergisi, 59(2454), 169–280.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). Tebliğler Dergisi, 60(2476), 289–400.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1998). Tebliğler Dergisi, 61(2491), 881–992.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1999). Tebliğler Dergisi, 62(2503), 433–496.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2000). Tebliğler Dergisi, 63(2513), 545–608.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2001). Tebliğler Dergisi, 64(2525), 369–432.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2002). Tebliğler Dergisi, 65(2537), 353–416.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2003). Tebliğler Dergisi, 66(2549), 179–242.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2004). Tebliğler Dergisi, 67(2561), 537–600.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). Tebliğler Dergisi, 68(2572), 281–344.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Tebliğler Dergisi, 69(2585), 473–536.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2007). Tebliğler Dergisi, 70(2599), 509–612.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). Tebliğler Dergisi, 71(2606), 209–256.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). Tebliğler Dergisi, 72(2616), 1–72.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010a). Tebliğler Dergisi, 73(2628), 1–64.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010b). Tebliğler Dergisi, 73(2634), 1485–1524.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010c). Tebliğler Dergisi, 73(2636), 1605–1648.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010d). Tebliğler Dergisi, 73(2637), 1649–1728.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010e). Tebliğler Dergisi, 73(2638), 1729–1796.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Tebliğler Dergisi, 74(2640), 1–80.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2012). Tebliğler Dergisi, 75(2652), 1–80.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Tebliğler Dergisi, 76(2664), 1–80.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Tebliğler Dergisi, 77(2676), 1–82.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). Tebliğler Dergisi, 78(2688), 1–81.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Tebliğler Dergisi, 79(2700), 1–85.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Tebliğler Dergisi, 80(2712), 1–104.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Tebliğler Dergisi, 81(2729), 2021–2044.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019a). Tebliğler Dergisi, 82(2736), 1–64.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019b). Tebliğler Dergisi, 82(2740), 247–264.
• Osmanoğlu, C. (2015). Ders kitaplarına göre din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin din anlayışı. The Journal of Academic Social Science Studies, (31), 265–285. https://doi.org/10.9761/jasss2651
• Öztürk, H. (2011). Cumhuriyet dönemi İslam tarihi Cçalışmalarında Hz. Muhammed tasavvuru (1923-1938). Ankara Üniversitesi.
• Safiye, K. (2011). Cumhuriyet dönemi örgün eğitim kurumlarında ahlak eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(1), 209–238. https://doi.org/10.1501/ilhfak_0000001064
• Şahin, K. (2010). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders ve öğretmen kılavuz kitaplarının ders kitabı ı̇nceleme kriterlerine göre değerlendirilmesi (Muğla İl Örneği). Selçuk Üniversitesi.
• Şimşek, E. (2012). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitapları “ahlak” öğrenme alanlarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 189–214. https://doi.org/10.5281/zenodo.2619929
• Sümertaş, B. (2011). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarında kullanılan ayet çevirilerinin anlaşılabilirlik sorunu. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(1), 201–216.
• Tosun, C., Doğan, R., & Korkmaz, A. (2001). Konu alanı ders kitabı ı̇nceleme kılavuzu din kültürü ve ahlak bilgisi 4-8. Ankara: Nobel.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5th ed.). Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, E. (2001). Devletin resmi din anlayışı: din dersi kitapları deneyimi (1923-1950). Kollektif (Ed.), Türkiye’de Sivil Toplum ve Milliyetçik içinde (ss. 609–616). İstanbul: İletişim.
• Yılmaz, M. (2014). İnanç öğrenme alanları açısından lise din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 117–134.
• Zengin, M., & Menküç, D. (2017). Türkiye’de Cumhuriyet döneninde din ve ahlak dersi kitapları üzerine bibliyografik bir çalışma (1924-1982). Turkish Studies, 12(10), 361– 386.