Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastalarda Hastalığı Farkındalık ve Kabulüne Göre Mutluluk Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, , 180 - 190, 30.08.2024

Gülsen Karataş , Çiğdem Özdemir

https://doi.org/10.25048/tudod.1411309

Öz

Amaç: Diyabetli bireylerin hastalığının farkında olup kabul etme durumu ile mutluluk düzeylerinin belirlenmesi ve bunların arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı, nicel ve kesitsel tipteki çalışma, Temmuz–Ekim 2023 tarihleri arasında yapıldı. Güneydoğu Anadolu’da bir ildeki Devlet Hastanesi’nde Dahiliye servislerinde yatan 18 yaş üstü 128 birey ile yapılan çalışmada; veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, Diyabet Farkındalık ve Kabul Ölçeği ve Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formu kullanılarak toplandı.
Bulgular: Çalışmada DFKÖ toplam puanı 71.28±24.68 (min:23, max:115), farkındalık alt boyutu toplam puanı 45.09 ±15.49 (min:14, max:70), kabul alt boyutu toplam puanı 26.71±9.91 (min:9, max:45) ve OMÖ-K toplam puanı 20.0±6.32 (min:7, max:35) bulundu. Katılımcıların DFKÖ toplam puanı ile OMÖ-K toplam puanı arasında pozitif yönde, zayıf düzeyde (rspearman =0.268, p<0.05); DFKÖ kabul alt boyutu toplam puanı ile OMÖ-K toplam puanı arasında pozitif yönde, orta düzeyde (rspearman=0.347, p<0.05); DFKÖ farkındalık alt boyutu toplam puanı ile OMÖ-K toplam puanı arasında pozitif yönde, zayıf düzeyde (rspearman =0.196, p<0.05) ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulundu. Katılımcıların daha önce hastaneye yatma durumu ile DFKÖ toplam puanı ve farkındalık alt boyutu toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulundu ( p<0.05). Bireylerin cinsiyet, yaş, medeni durum, yaşadığı yer, eğitim düzeyi, çalışma durumu, diyabet tanı süresi, günlük kullandığı ilaç sayısı, kullandığı ilaç tipi ve başka bir kronik hastalık durumları ile OMÖ-K ve DFKÖ toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı ( p>0.05).
Sonuç: Hastalığının farkında olma ve hastalığı kabul etme durumları, kişilerin mutluluk düzeylerini artırdığından çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

diyabet, farkındalık, hemşirelik, mutluluk

Evaluation of Happiness Levels According to Disease Awareness and Acceptance in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus

Öz

Aim: To determine the awareness and acceptance of the disease and happiness levels of individuals with diabetes and to examine the relationship between them.
Materials and Methods: The descriptive, quantitative and cross-sectional study was conducted between July and October 2023. In the study conducted with 128 individuals over the age of 18 who were hospitalized in the Internal Medicine wards of a State Hospital in a province in Southeastern Anatolia; data were collected using the Introductory Information Form, Diabetes Awareness and Acceptance Scale, and Oxford Happiness Scale Short Form.
Results: The total score of the DFAS was 71.28±24.68 (min:23, max:115), the total score of the awareness subscale was 45.09±15.49 (min:14, max:70), the total score of the acceptance subscale was 26.71±9.91 (min:9, max:45), and the total score of the OMS-S was 20.0±6.32 (min:7, max:35). There was a positive, weak (rspearman =0.268, p<0.05), moderate (rspearman=0.347, p<0.05) and statistically significant correlation between the total score of the FCAS and the total score of the OMOS-K; a positive, weak (rspearman =0.196, p<0.05) and statistically significant correlation between the total score of the acceptance subscale of the FCAS and the total score of the OMOS-K; and a positive, weak (rspearman =0.196, p<0.05) correlation between the total score of the awareness subscale of the FCAS and the total score of the OMOS-K. A statistically significant difference was found between the participants' previous hospitalization status and the total score of the DFQQ and the total score of the mindfulness subscale ( p<0.05). There was no statistically significant difference between the gender, age, marital status, place of residence, education level, employment status, duration of diabetes diagnosis, number of medications used daily, type of medication used, and another chronic disease status of the individuals and the total score of OMOS-K and DFAS ( p>0.05).
Conclusion: It is thought that the study will contribute to the literature since being aware of the disease and accepting the disease increase the happiness levels of the individuals.

Anahtar Kelimeler

diabetes, awareness, nursing, happiness

Kaynakça

• 1. Ovayolu N,Ovayolu Ö. Temel İç Hastalıkları Hemşireliği ve Farklı Boyutlarıyla Kronik Hastalıklar. Adana: Çukurova Nobel Tıp Kitabevi. 2017.
• 2. International Diabetes Atlas, 10th. Edition. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2021. https://diabetesatlas. org/atlas/tenth-edition/. (Erişim tarihi: 20.05.2024).
• 3. World Health Organization. Noncommunicable diseases progressmonitor 2020. Geneva: Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
• 4. Satman I, Alagöl F, Ömer B, Kalaca S, Tütüncü Y, Çolak N, Boztepe H, Genç S, Çakır B, Tuomilehto J. 15 İlde Sağlık Md. Temsilcileri. Gedik S, Türker F,Canbaz, B,Dinççağ N,Karşıdağ, K, Telci A, Yılmaz T,Keskinkılıç B,İmamecioğlu R, Yardım N, Üniversite Endokrinoloji Öğretim Üyeleri ve Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrin Şefleri. TURDEP-II Study Group. Twelve-YearTrends İn The Prevalence And Risk Factors Of Diabetes AndPrediabetes İn Turkish Adults. Eur J Epidemiol. 2010; 28: 169–80.
• 5. Van Duinkerken E, Snoek FJ, de Wit M. The cognitive and psychological effects of living with type 1 diabetes: a narrative review. DiabetMed. Apr;37(4):555-563. doi: 10.1111/dme.14216. Epub 2019. PMID: 31850538; PMCID: PMC7154747.
• 6. Perrin NE, Davies MJ, Robertson N, Snoek FJ, Khunti K. The prevalence of diabetes-specifice motional distress in people withType 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. DiabetMed. 2017 Nov;34(11):1508-1520. doi: 10.1111/ dme.13448. Epub 2017. PMID: 28799294.
• 7. Demir K, Duman S. Bireylerin spor yapma durumlarıyla, benlik saygıları ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi,2019; 4(4), 437-449.
• 8. İlaslan E, Dalkıran Ş, Canlı Özer Z, Balcı MK. Tip 2 diyabetli bireylerin hastalığı kabul düzeyi ve bakım verenlerin bakım verme yükü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2021; 30(2): 84-95.
• 9. Tonkuş M. B,Yıldız B. Tip 1 Diyabet Tanısının Genç Bir Bireydeki Psikososyal Etkileri: Olgu Sunumu. Journal of Medical Sciences 2022;3(2) 131-134
• 10. Çelik S, Kelleci M, Avcı D, Temel E. Tip 1 Diyabetli Genç Yetişkinlerin Hastalığa Psikososyal Uyumları ve Stresle Başaçıkma Tarzları. FN Hem Derg. 2015;23(2):105–15.
• 11. Browne JL, Ventura A, Mosely K, Speight J. “I’m not a druggie, I’m just a diabetic”: A qualitative study of stigma from the perspective of adults with type 1 diabetes. BMJ Open. 2014;4(7):1–10.
• 12. Koç K. Koah ve DiyabetesMellitus Hastalığına Sahip Bireylerin Bakım Bağımlılıklarının Yaşam Doyumlarının Ve Mutluluk Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, (Balcı Akpınar R). 2020.
• 13. Atik D, İnel Manav A. Keşer E. A scale development study: Diabetes Awareness and Acceptance Scale. Diabetes StoffwHerz, 2022;31, 152-158
• 14. Hills P. Argyle M. The Oxford Happiness Questionnaire: a compacts cale for the measurement of psychological well-being. PersonalityandIndividualDifferences2002;33, 1073–1082.
• 15. Doğan T. Akıncı-Çötok N. Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2011;4(36), 165-172.
• 16. Koksoy S, Can B. Theeffect of psychological distresses caused by COVID19 in health care professionals on happiness. Pak J MedSci. 2023;39(1):101-108. doi: 10.12669/pjms.39.1.6448. PMID: 36694736; PMCID: PMC9843017.
• 17. Veenhoven R., Dumludağ D. İktisat ve mutluluk: bugün daha mutlu muyuz? İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar, İmge Kitapevi. 2015.
• 18. Al-Khawaldeh OA, Al-Jaradeen N. Diabetes awareness and diabetes risk reduction behaviors among atten dance of primary health care centers. Diabetes Metab Syndr. 2013;7(3):172-8. doi: 10.1016/j.dsx.2013.02.010. Epub 2013. PMID: 23953184.
• 19. Çiftçi S., Kutlutürkan S. Tip 2 Diyabetli Hastalara Bakım Verenlerin Diyabetle İlgili Bilgi ve Farkındalık Düzeyleri. Türkiye Diyabet Ve Obezite Dergisi, 2021;5(3), 256-265. https://doi. org/10.25048/tudod.884502.
• 20. Akay B, Ayhan B, Yaşartürk F. Boş Zaman Yoluyla Stresle Baş Etme Stratejisi ve Mutluluk Düzeyi Arasındaki İlişki . Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2022;8 (2) , 593- 607.
• 21. Zarifsanaiey N, Jamalian K, Bazrafcan L, Keshavarzy F, Shahraki HR. Theeffects of mindfulness training on the level of happiness and blood sugar in diabetes patients. J Diabetes Metab Disord. 2020;19(1):311-317. doi: 10.1007/s40200-020- 00510-7. PMID: 32550181; PMCID: PMC7270218.
• 22. Dahlgaard J, Jørgensen MM, van der Velden AM, Sumbundu A, Gregersen N, Olsen RK et al. Mindfulness, health, andlongevity. In: The science of hormesis in health and longevity. Academic Press; 2019. p. 243–55. 10.1016/B978-0-12-814253- 0.00022-X.
• 23. Xu Y, Pan W, Liu H. Self-management practices of Chinese Americans with type 2 diabetes. NursHealthSci. 2010;12(2):228-34.
• 24. Akbuğa E, Bilen E. Obezite ve Mutluluk. Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2023;3 (2) , 179-184.
• 25. Liaghatdar MJ, Jafari E, Abedi MR, Samiee F. Reliability and validity of the Oxford happiness inventory among university students in Iran. The Spanish Journal of Psychology, 2008;11(1), 310-313.
• 26. Öztaş İ. Farklı Kurumlarda Çalışan Memurların Serbest Zaman Doyum Ve Mutluluk Düzeylerinin Belirlenmesi (Kırıkkale İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, (Güngörmüş H.A). 2018.
• 27. Parlar F, Öncü E, Akbulut V, Başkan N. Rekreasyonel Egzersize Katılan Yetişkinlerde Mutluluk Algısı, Uluslararası Rekreasyon ve Spor Yönetimi Kongresi, Bildiriler Kitapçığı,2018; 10-13 Mayıs, Bodrum/Muğla, 293-294.
• 28. Yüksel-sahin F, Taşkın T. Çalışmayan Ev Kadınlarının Mutluluk ve Kişisel Gelişim Yönelimi Düzeylerinin İncelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2019;Cilt:15 Sayı: Özel Sayı 1, 24-36 . DOI: 10.17244/eku.491068
• 29. Yavuz Söyler D, Gacar A, Altungül O. Fitness merkezlerinde spor yapan kadınların mutluluk düzeylerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2022;9 (1) , 30-41.
• 30. Alkan F, Erdem R Mutluluk İle Geçici Yeti Yitimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sağlık ve Toplum, 2020;30(3), 69-79.
• 31. Güllü S. Spor işletmelerinde çalışan mutluluğu. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2018;4(3), 547-559.
• 32. Kapçak S. Gelişmekte olan ülkelerde mutluluk ve ekonomik büyümenin ekolojik ayak izi üzerindeki etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 2023;10(2), 136- 146.
• 33. Karaçar E. Spor Fakültesinde Okuyan Öğrencilerin Rekreaktif Faaliyetlere Karşı İlgi Ve Mutluluk Düzeyleri: Sinop Üniversitesi Örneği. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 2019;1(1), 58-70.
• 34. Başaran Z, Doğanay M, Çolak S, Erdal R. Fitness merkezi üyelerinin egzersiz bağımlılığı, mutluluk ve yaşam doyumlarının kişisel özellikler açısından incelenmesi. 2. Uluslararası Herkes İçin Spor Ve Wellness Kongresi, 2019;(s.476- 484).
• 35. Akyüz H, Yaşartürk F, Aydın İ, Zorba E, Türkmen M. Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Kalitesi ve Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Special Issue2017;2, 253-262.
• 36. Arı N, Özdelikara A. Dahiliye Kliniklerine Başvuran Tip 2 Diyabet Hastalarında Aile Desteğinin Hastalığı Kabullenme ve Tedavi Uyumuna Etkisi: Ordu İli Örneği. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 2022;6 (1), 39-48. DOI: 10.25048/tudod. 1018441
• 37. Akay Çizmecioglu H, Göktepe MH, Cizmecioglu A. TheCrucial Role of Awareness and Education in Promoting Effective Diabetes Self-Management and Reducingthe Risk of Complications . Konuralp Medical Journal, 2023;15 (3) , 353-359 . DOI: 10.18521/ktd.1295314
• 38. Köksal O, Şahin F. Gelir ve mutluluk: Gelir karşılaştırmasının etkisi. Sosyoekonomi, 2015;23(26): 45-60. https://doi. org/10.17233/se.91108
• 39. Wang Q, Zhang X, Fang L, Guan Q, Guan L, Li Q. Prevalence, awareness, treatmentandcontrol of diabetes mellitus among middle-aged and elderlypeople in a ruralChinesepopulation: A cross-sectionalstudy. PLoSOne. 2018;13(6):e0198343. doi: 10.1371/journal.pone.0198343. PMID: 29856828; PMCID: PMC5983453.
• 40. Taşkın Yılmaz F, Şahin AD, Türesin AK. “Tip 2 diyabetli bireylerde hastalığı kabul düzeyinin glisemik kontrol ile ilişkisi”. CukurovaMedicalJournal 44 (2019): 1284-1291 https://dergipark. org.tr/tr/pub/cumj/issue/42408/528315
• 41. Şireci E, Yılmaz Karabulutlu E. Tip 2 DiabetesMellituslu Hastaların Hastalıklarını Kabullenme Ve Kendi Bakımlarındaki Öz Yeterlilik Düzeylerinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 48-55.
• 42. Demiröz H. Tip 2 diyabetli hastalarda hastalığı kabul ile sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Düzce. 2021.
• 43. Muslu L, Ardahan M, Günbayı İ. Tip 2 diabetesmellituslu hastaların psikososyal uyum sürecine ilişkin görüşleri: fenomenolojik bir araştırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-CurrentApproaches in Psychiatry 2017;9(1): 75-100.
• 44. Pardhan S, Nakafero G, Raman R, Sapkota R. Barriers to diabetes awareness and self-help are influenced by people’s demographics: perspectives of South Asians with type 2 diabetes. EthnHealth. 2020;25(6):843-861. doi: 10.1080/13557858.2018.1455809. Epub 2018. PMID: 29578353.
• 45. Pouwer F, Beekman AT, Lubach C, Snoek FJ. Nurses’ recognition and registration of depression, anxiety and diabetes-specifice motional problems in out patients with diabetesmellitus. PatientEducCouns. 2006;60(2):235-240.
• 46. Nowicki A, Krzemkowska E, Rhone P. Acceptance of illness after surgery in patients with breast cancer in the early postoperative period. PolPrzeglChir. 2015;87(11):539-550.
• 47. Kurpas D, Czech T, Mroczek B. Illnessacceptance in patientswithdiabetesanditsinfluence on thequality of life andthesubjectiveassessment of health. FamMedPrimaryCareRev. 2012; 14(3): 383-388.
• 48. Richardson A, Adner N, Nordström G. Personswithinsulindependentdiabetesmellitus: Acceptanceandcopingability. J AdvNurs. 2001;33:758-763.
• 49. Karaaslan Eşer A, Doğan EN, Kav S, Bulut Y. Tip 2 DiabetesMellitus Tedavisinde Hasta Uyumunun Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2018;34 (2),64- 76.