Diabetes Mellituslu Bireylerin Fiziksel Aktivite Davranışları ve İyilik Hallerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 49 - 58, 30.04.2022

Özgül Erol , Serap Ünsar , Lale Yacan

https://doi.org/10.25048/tudod.1053313

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu tanımlayıcı- kesitsel çalışma, diabetes mellitusu olan bireylerin egzersiz davranışlarını, iyilik durumlarını ve etkileyen
faktörleri belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, bir üniversite hastanesinin diyabet polikliniğine başvuran 117 diabetes mellitusu olan birey ile “Anket
Formu”, “Egzersiz Motivasyon Anketi (EMA)” ve “DSÖ-5 İyilik Durumu İndeksi” kullanılarak yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde
tanımlayıcı istatistiksel yöntemler olarak sayı, yüzde, ortalama, standart sapma ve medyan kullanılmıştır. Verilerin dağılımı Kolmogorov-
Smirnov testi ile değerlendirilmiştir. Non-parametrik verileri değerlendirmek için Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve
Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 61.92±13.05 yıl, %52.1’i erkek, %78.6’sı evli, yarıya yakını (%49.6) ilkokul mezunu, %41’i ev
hanımı ve çoğunluğunun (%82.9) çalışmadığı, %76.1’inin orta gelir düzeyine sahip olduğu ve %57.8’inin tip 2 diyabet tanısına sahip
olduğu saptanmıştır. Bireylerin %13.7’sinin bahçe işleri ile uğraştığı, %14.5’inin hızlı tempoda yürüdüğü, %17.1’inin ütü yaptığı ve
%29.9’unun merdiven çıktığı belirlenmiştir. Diabetes mellitusu olan bireylerin EMA puan ortalaması 24.44±7.95, DSÖ-5 İyilik Durumu
İndeksi puan ortalaması 10.35±6.14 olarak bulunmuştur. EMA ve DSÖ-5 İyilik Durumu İndeksi ile eğitim durumu, medeni durumu,
gelir durumu, diyabet tipi, çalışma durumu, kronik komplikasyon varlığı ve diyabet ile ilgili eğitim alma durumu arasında istatistiksel
olarak anlamlılık saptanmamıştır.
Sonuç: Diabetes mellitusu olan bireylerin fiziksel aktivite davranışları yetersiz, iyilik halleri ve egzersize yönelik motivasyon durumları
orta düzeyde bulunmuştur. İyilik hali ile egzersiz motivasyon durumu arasında ilişki saptanmamıştır. Bireylerin fiziksel aktivite
davranışlarını ve bu konudaki motivasyonlarını artırmaya yönelik multidisipliner ekip yaklaşımıyla eğitim programlarının geliştirilmesi
önerilir.

Anahtar Kelimeler

Diyabetli birey, fiziksel aktivite, iyilik hali

Determination of Physical Activity Behaviors and Well-Being of Individuals with Diabetes Mellitus

Öz

Aim: This descriptive cross-sectional study was conducted to determine the exercise behaviors, and well-being of patients with diabetes
mellitus and the affecting factors.
Material and Methods: The study was conducted 117 patients with diabetes mellitus applying to diabetes policlinic of an university hospital
of diabetes policlinic. “Questionnaire Form”, “Exercise Motivation Questionnaire (EMQ)”, and World Health Organization (WHO-5) Well-
Being Index were used for data collection. Number, percentage, mean, standard deviation and median were used as descriptive statistical
methods in the evaluation of the data. The distribution of the data was evaluated with the Kolmogorov-Smirnov test. Mann-Whitney U test,
Kruskal-Wallis test and Spearman correlation analysis were used to evaluate non-parametric data.
Results: The mean age of the participants in the study was 61.92±13.05 years, male were 52.1%. It was determined that 78.6% of the
participants were married, nearly half were primary school graduates (49.6%), 41% were housewives, many of patients did not work
(82.9%), 76.1% had middle income and 57.8% had type 2 diabetes. It was found that %68.4 of patients had chronic complications, 42.7%
were hospitalized due to diabetes for the last 1 year and 64.1% were trained for diabetes. It was determined that 13.7% of the individuals
interested in gardening work, 14.5% walked fast in temp, 17.1% did the ironing, 29.9% climbed stairs. The mean score of the EMQ of
patients with diabetes mellitus was 24.44±7.95 and the mean score of WHO-5 Well-Being Index was 10.35±6.14. No difference was
found between EMQ and WHO-5 Well-Being Index with education status, marital status, income status, diabetic type, working status,
presence of chronic complications, education about diabetes.
Conclusion: The physical activity behaviors of individuals with diabetes mellitus were found to be insufficient, their well-being and
motivation for exercise were found to be moderate. No relationship was found between well-being and exercise motivation. It is
recommended to develop training programs with a multidisciplinary team approach to improve the physical activity behaviors and
motivation of individuals with diabetes mellitus.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, Physical activity, Well-being

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Diabetes. Erişim tarihi 8 Ocak 2021, https://www.who.int/health-topics/diabetes#tab=tab_1
• 2. World Health Organization. Insulin and associated devices: Access for everybody WHO stakeholder workshop 21 and 23- 25 September 2020. Switzerland: WHO Press; 2020.
• 3. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas-9th Edition. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2020, http://www.diabetesatlas. org/.
• 4. World Health Organization. HEARTS-D Diagnosis and management of Type 2 diabetes. Switzerland: WHO Press; 2020.
• 5. Tunstall-Pedoe H, for the WHO MONICA Project. The World Health Organization MONICA Project (monitoring trends and determinants in cardiovascular disease): A major international collaboration. J Clin Epidemiol. 1988;41:105- 114.
• 6. World Health Organization. Obesity and overweight. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021, https://www.who.int/news-room/ fact-sheets/detail/obesity-and-overweight#:~:text=In%20 2016%2C%20more%20than%201.9%20billion%20adults%20 aged%2018%20years,650%20million%20adults%20were%20 obese.&text=Overall%2C%20about%2013%25%20of%20 the,tripled%20between%201975%20and%202016
• 7. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Türkiye’de obezitenin görülme sıklığı. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021, https:// hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/turkiyede-obezitenin-gorulmesikligi. html
• 8. Yetgin MK. Diyabetli hastalarda egzersiz reçetesi. Klinik Tıp Bilimleri Dergisi. 2017;5(4):65-70.
• 9. Balcı A. Diyabet ve egzersiz. Spor Hekimliği Dergisi. 2015;50:109-118.
• 10. Farinha JB, Krause M, Krause JR, Oliveira AR. Exercise for type 1 diabetes mellitus management: General considerations and new directions. Medical Hypotheses. 2017;104:147-153.
• 11. Krause M, Krause JR, O’Hagan C, Medlow P, Davison G, Susta D, Boreham C, Newsholme P, O’Donnell M, Murphy C, De Vito G. The effects of aerobic exercise training at two different intensities in obesity and type 2 diabetes: Implications for oxidative stress, low-grade inflammation and nitric oxide production. Eur J Appl Physiol. 2014;114(2):251-260.
• 12. de Sousa CV, Sales MM, Rosa TS, Lewis JE, de Andrade RV, Simoes HG. The antioxidant effect of exercise: A systematic review and meta-analysis. Sports Med. 2017;47(2):277-293.
• 13. Çallı D, Kartal A. Tip 2 diyabetli hastaların diyabet yönetimine ilişkin öz-etkililik algısı ve iyilik halinin değerlendirilmesi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2014.
• 14. American Association of Diabetes. Standards of medical care in diabetes-2016. Diabetes Care The Journal Of Clinical And Applied Reaearch and Education. 2016;39(1):1-112.
• 15. World Health Organization. Global report on diabetes 2016. Fransa: WHO Press; 2016.
• 16. Kaplan Serin E, Citlik Saritas S. The effect of the transtheoretical model based walking exercise training and follow-up on improving exercise behavior and metabolic control in patients with type 2 diabetes. Clin Nurs Res. 2021;30(3):273-284.
• 17. Rashidi M, Genç A. Tip 1 ve tip 2 diyabetli hastaların diyabet tutumlarının değerlendirilmesi. IGUSABDER. 2020;10:34-49.
• 18. Ustaalioğlu S, Tan M. Tip 2 diyabetli hastaların bakım ve tedaviye yönelik tutum ve davranışlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):12- 20.
• 19. Kaymaz TT, Akdemir N. Diyabetli bireylerde hastalığa psikososyal uyum. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2016;7(2):61- 67.
• 20. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Erişim Tarihi 9 Ocak 2021, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/fiziksel-aktivite/ ulkemizde-durum.html
• 21. Bohn B, Herbst A, Pfeifer M, Krakow D, Zimny S, Kopp F, Melmer A, Steinacker JM, Holl RW. Impact of physical activity on glycemic control and prevalence of cardiovascular risk factors in adults with type 1 diabetes: A cross-sectional multicenter study of 18,028 patients. Diabetes Care. 2015;38(8):1536-1543.
• 22. World Health Organization. Constitution. Erişim tarihi 28 Şubat 2022, https://www.who.int/about/governance/ constitution
• 23. Kaynak İ, Polat Ü. Diabetes mellitus’lu hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavileri kullanma durumları ve diyabet tutumları ile ilişkisi. Genel Tıp Dergisi. 2017;27(2):56-64.
• 24. Polat MG. Tip II diyabette fiziksel aktivite/egzersiz. Turkiye Klinikleri J Physiother Rehabil-Special Topics. 2016;2(1):57- 62.
• 25. Bahadır ÇT, Atmaca H. Diyabet ve egzersiz. Deneysel ve Klinik Tıp Dergisi. 2012;29:16-22.
• 26. Sarı E, Erdoğan S. Diyabetlilerde fiziksel aktivite davranışları ve ilişkili faktörler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi; 2012.
• 27. Mental Health Services The WHO-5 website. Erişim Tarihi: 15 Eylül 2021, https://www.psykiatri-regionh.dk/who-5/who-5- questionnaires/Pages/default.aspx.
• 28. Eser E, Çevik C, Baydur H, Güneş S, Esgin TA, Öztekin ÇS, Eker E, Gümüşsoy U, Eser GB, Özyurt B. Reliability and validity of the Turkish version of the WHO-5, in adults and older adults for its use in primary care settings. Prim Health Care Res Dev. 2019;20:e100.
• 29. T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye Obezite (Şişmanlık) ile Mücadele ve Kontrol Programı. Ankara: Kuban Matbaacılık; 2011. http://www.beslenme.saglik.gov.tr/content/files/ home/turkiye_obezite_sismanlik_ile_mucadele_ve_ kontrolprogrami_2010_2014.pdf.
• 30. Neto GAM, Alves I, Lattari E, Oliveira AJ, Machado S, Neto SM, Sui X. Association between type 2 diabetes and nonexercise estimated cardiorespiratory fitness among adults: Evidences from a middleincome country. Public Health. 2020;189:110-114.
• 31. Can S, Arslan E, Ersöz G. Güncel bakış açısı ile fiziksel aktivite. Ankara Üniv Spor Bil Fak. 2014;12(1):1-10.
• 32. Sgrò P, Emerenziani GP, Antinozzi C, Sacchetti M, Di Luigi L. Exercise as a drug for glucose management and prevention in type 2 diabetes mellitus. Current Opinion in Pharmacology. 2021;59:95-102.
• 33. Colberg SR, Albright AL, Blissmer BJ, Braun B, Taber LC, Fernhall B, Regensteiner JG, Rubin RR, Sigal RJ. Exercise and type 2 diabetes: American College of Sports Medicine and the American Diabetes Association: Joint position statement. Med Sci Sports Exerc. 2010;42(12):2282-2303.
• 34. Kafkas ME, Çınarlı FS, Yılmaz N, Eken Ö, Kızılay F, Kayapınar M, Kafkas A. Egzersiz alışkanlığı süresi ile diyabet ve kan basıncı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2017;4(3):83-89.
• 35. Avluklu U, Olgun N. Tip-2 diyabetli hastalarda fiziksel aktivitenin metabolik kontrol değişkenleri üzerine etkilerinin incelenmesi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2017.
• 36. Jenkins DW, Jenks A. Exercise and diabetes: A narrative review. J Foot Ankle Surg. 2017;56(5):968-974.
• 37. Sönmez B, Aksoy H, Öztürk Ö, Öztürk Z, Kasım İ, Özkara A. Oral antidiyabetik ilaç kullanan tip 2 diabetes mellitus hastalarında diyet ve egzersizin hemoglobin A1c düzeylerine etkisi. Konuralp Tıp Dergisi. 2015;7(2):93-98.
• 38. Kurt AK, Set T, Ateş E. Kilo kontrol danışmanlığı alan bireylerin egzersiz uyumunu engelleyen faktörler. Konuralp Tıp Dergisi. 2020;12(1):19-26.
• 39. Köseoğlu Ö, Aksoydan E. Tip 2 diyabetik bireylerde beslenme eğitiminin diyabet durumu ve beslenme alışkanlıklarına etkisi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2015.
• 40. Biernat E, Piątkowska M. Stay active for life: Physical activity across life stages. Clin Interv Aging. 2018;13:1341-1352.
• 41. Göktan N, Çamdeviren EK. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ve fiziksel aktivitenin diyabet riskine etkisi. İstanbul: İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2020.
• 42. Gonzalez JS, Safren SA, Cagliero E, Wexler DJ, Delahanty L, Wittenberg E, Blais MA, Meigs JB, Grant RW. Depression, self-care, and medication adherence in type 2 diabetes: Relationships across the full range of symptom severity. Diabetes Care. 2007;30(9):2222-2227.
• 43. Polat B, Özcanarslan F, Bucak FK. İnsülin tedavisi görmekte olan diyabetik hastaların tedavilerine ilişkin bilgi ve düşüncelerinin belirlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2017;4(3):221-235.
• 44. PrasannaKumar HR, Mahesh MG, Menon VB, Srinath KM, Shashidhara KC, Ashok P. Patient Self-reported quality of life assessment in Type 2 diabetes mellitus: A pilot study. Niger J Clin Pract. 2018;21(3):343-349.
• 45. Levterova B, Levterov G, Dragova E. Quality of life in patients with type 2 diabetes mellitus in Bulgaria: A cross-sectional study. European Journal of Preventive Medicine. 2016;4(1):7- 12.
• 46. Saatci E, Tahmiscioglu G, Bozdemir N, Akpinar E, Ozcan S, Kurdak H. The well-being and treatment satisfaction of diabetic patients in primary care. Health Qual Life Outcomes. 2010;8:67.
• 47. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite Tanı Ve Tedavi Kılavuzu. Ankara: Miki Matbaacılık; 2019.
• 48. Özkarabulut AH, Rashidi M, Yıldırım G. Tip 2 diyabetli hastaların beslenme bilgi düzeylerinin ölçülmesi. IGUSABDER. 2021;14:241-257.
• 49. Gezer C, Ulusan D. Tip 2 diyabetli bireylerde hastalık bilgi düzeyi, sağlıklı yaşam biçimi ve yaşam kalitesi ilişkili mi? Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi. 2020;77(2):155-166.
• 50. Kumsar AK, Yılmaz FT, Gündoğdu S. Tip 2 diyabetli bireylerde algılanan semptom düzeyi ile HbA1c ilişkisi. Cukurova Medical Journal. 2019;44(1):61-68.
• 51. Mann S, Beedie C, Balducci S, Zanuso S, Allgrove J, Bertiato F, Jimenez A. Changes in insulin sensitivity in response to different modalities of exercise: A review of the evidence. Diabetes Metab Res Rev. 2014;30(4):257-268.
• 52. Booth AO, Lowis C, Dean M, Hunter SJ, McKinley MC. Diet and physical activity in the self-management of type 2 diabetes: Barriers and facilitators identified by patients and health professionals. Prim Health Care Res Dev. 2013;14(3):293-306.
• 53. 0utdoor Foundation. Outdoor Participation Report 2013. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021, https://outdoorindustry. org/wp-content /uploads/2017/05/2013-Outdoor- ResearchParticipation1.pdf