Ortaokul Öğrencilerinin Kitap ve Okumak Kavramları Üzerine Metaforik Algıları

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 30 - 43, 31.12.2017

Serdar Akbulut Eylem Ezgi Özdemir Hakan Çıvğın

Öz

Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin “kitap ve okumak” kavramları
üzerine algılarını metaforlar yoluyla belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı ikinci yarıyılda
İzmir ili Buca ilçesinde bulunan sosyo-ekonomik derecesi birbirinden farklı
olduğu bilinen iki devlet okulu ile bir özel okulun beşinci sınıf ve sekizinci
sınıfta okuyan öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmada ortaokul
öğrencilerinin “kitap ve okumak” kavramlarına ilişkin düşüncelerini metaforlar
aracılığıyla ifade etmeleri istenmiştir. Araştırmanın verileri, öğrenciler için
hazırlanan ve ilk bölümde demografik bilgilerin yer aldığı ve ikinci bölümde
“kitap... gibidir; çünkü...” ve “okumak… gibidir; çünkü…” şeklinde verilen
ifadeleri tamamlayacakları formlar aracılığıyla elde edilmiştir. Elde edilen
veriler içerik analizi tekniği ile incelenmiştir. Öğrencilerin kitap ve okumak
kavramları için; mutlu eden eğlenceli bir öğrenme aracı, bilgi edinebilmek için
gerekli bir yol, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştiren bir
arkadaş olarak gördüğü söylenebilir. Sınıf düzeyi sosyo-ekonomik düzey
yükseldikçe kitap ve okumak algılarının olumsuzlaştığı görülmektedir. Cinsiyet
değişkeninin kitap ve okumak algıları üzerine etkisi bakıldığında kız öğrencilerin
kitap ve okumak kavramlarını gereklilik olarak algıladıkları bulgulanmıştır.
Sonuçların, “kitap ve okumak” gibi bireyin tüm bilişsel ve sosyal gelişiminde
etkili olan kavramların ortaokul öğrencilerinin algılarında nasıl yer aldığını
belirlemek açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul öğrencileri, kitap, okumak, metafor

Metaphorical Perceptions of Secondary School Students on “Book And Read” Concepts

Öz

This research was conducted to determine the perceptions of
middle school students on the concepts of "book and reading" through
metaphors. The study group of research consists of one private school and two
state schools fifth and eighth grade students in the second semester of
2016-2017 academic year which are known to be different from each other in
socio-economic grade in Buca province of İzmir. In the research, secondary
school students were asked to express their thoughts on the concepts of
"book and reading" through metaphors. The data of the study were
prepared for the students and demographic information was included in the first
part and the second part was "book is like... because... " and
"reading is like... because...” the sentence was detected through a form
based on completion. The collected data were analyzed and classified by the
content analysis technique. For
students' books and reading concepts; can be said to be seen as a fun learning
tool that makes people happy, a way to learn, a friend who develops critical
and creative thinking skills. As the socio-economic level of the class level
increases, the perceptions of book and reading are negatively affected. When
the effect of gender variable on book and reading perceptions were examined, it
was found that female students perceived books and reading concepts as
necessity.
The results are thought to be important
in terms of determining how concepts such as "book and reading" are
effective in the overall cognitive and social development of the individual in
the perceptions of middle school students.

Anahtar Kelimeler

secondary school students, book, reading, metaphor.

Kaynakça

• Arslan, M.M., Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli eğitim, 35(171), 100-108.
• Bakırcıoğlu R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Başar, F. (1997). Orta birinci sınıfa devam eden çocukların kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Çağdaş Eğitim. s.35-38.
• Başaran, M., Ateş, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 1 (2009)73-92
• Çocuk Vakfı (2006). Türkiye gerçeği: okumama alışkanlığı. Türkiye’nin okuma alışkanlığı karnesi. Çocuk Edebiyat Okulu. (15.02.2017 tarihinde http://www.cocukvakfi.org.tr/ adresinden alınmıştır).
• Demir, G. Y. (2005). Çevirenin önsözü. G. Lakoff & M. Johnson. Metaforlar: Hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Demirci, K. (2016). Metafor: bir anlatım üretim mekanizması. Dil bilimleri kültür ve edebiyat, Ankara: Padam Yayınları.
• Geçit Y., Gencer, K. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği). Marmara coğrafya dergisi, 23, 1-19.
• Gömleksiz, M. N. (2005). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Gönen, M., Öncü, Ç. E., Işıtan, S. (2004). İlköğretim 5., 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim. S.164.
• Karakoç. M. (2005). Lise birinci sınıf öğrencilerin okuma ilgi ve alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago; London: University of Chicago Press.
• Littlemore J. (2001). The use of metaphor in university lectures andthe problems that it causes for overseas students. Teaching in higher education, 6(3), 333-349.
• Mete, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya İli Örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1): 43-66.
• Oğuz, A., (2005). Öğretmen eğitim programlarında metafor kullanma. XIV. ulusal eğitim bilimleri kongresi kitabı, Pamukkale Üniversitesi eğitim fakültesi, Denizli, s. 582-588.
• Özdemir, S.M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(3), 369-393.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 55(55), 459-496.
• Sağlam, M., Suna, Ç. , Çengelci, T. (2008). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığını etkileyen görüş ve önerileri. Milli Eğitim. S.178. s.8-23.
• Sajaniemi, J., Stützle T. (2007). Lightweight techniques for structural evaluation of animated metaphors, ınteracting with computers, 19, 457‐471. NY, USA
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim. kuramdan uygulamaya. (geliştirilmiş 14. baskı). Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Taylor, F. W. (1984) The principles of scientific management, New York: Harper Press.
• TDK (2011). Büyük Türkçe sözlük. http://www.tdkterim.gov.tr/
• Wellek R., Warren A. (1983). Edebiyat biliminin temelleri, (Çev. A. Edip Uysal), Ankara: KTB.
• Yalınkılıç, K., Ülper, H. (2011). İlköğretim 6-7-8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık düzeyleri, 10 / 2011, Samsun [ulusal] bildiri.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.