Okul Tabanlı Kumar Önleme Programlarına Yönelik Bir Derleme: Okullar Bu Konuda Neler Yapabilir?

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 86 - 101, 30.12.2024

Oktay Akbaş

https://doi.org/10.52797/tujped.1591235

Öz

Bu çalışmada, araştırma kapsamına alınmış okul temelli kumar önleme programlarının içerik, öğretim etkinlikleri ve süresi kapsamlı ve sistematik bir derlemeye dayalı olarak bir araya getirilmiş ve sunulmuştur. Programların süreleri 1 saat ile 7,5 saat arasında değişmektedir. Programların biri tek oturum, biri üç oturum ikisi ise beş oturumdan oluşmaktadır. Derleme sonucu okul tabanlı önleme programlarının konu başlıkları, kumar oyunu ve oyun, problemli kumar, kumar yanılgıları ve bilişsel çarpıtmalar, karar verme ve problem çözme ve heyecan arayışı olarak belirlenmiştir. Kumar oyunu ve oyun tanımından hareketle şansa dayalı ve beceriye dayalı oyunlar, sorunlu kumarın belirtileri, risk faktörleri, kumar oynamaya katkıda bulunan düşünce hataları, batıl inançlar, sadece kumar oyununda değil, tüm hayatta akıllı kararlar almanın önemi, kötü kararlar almaya etki eden akran baskısı, heyecan arayışı programlardan derlenen içerik başlıklarıdır. Derleme sonucunda programlarda kumarı önlemek amacıyla eğlenceli sunumlara, örnek olay incelemelerine, grup tartışmalarına ve deneyimsel öğrenme etkinliklerine yer verildiği görülmektedir. Kumar önleme programlarının örgün öğretim programlarının odaklandığı karar alma becerilerine, problem çözme becerilerine, değerlere yönelik öz farkındalık kazandırma ve sosyal duygusal beceriler gibi birçok beceri ve değere odaklandığı görülmektedir. Önleme programlarının birçok hedefi ortaokul ve lise öğretim programlarının hedefleri ile örtüşmektedir. Derleme ile verilmiş okul temelli kumar önleme programının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul tabanlı kumar önleme programları, kumar oyunu, oyun ve kumarlaştırma, değerler eğitimi

A Review of School-Based Gambling Prevention Programs: What Can Schools Do?

Öz

This study systematically compiles and presents the content, teaching activities, and durations of school-based gambling prevention programs included in the research scope. The program durations ranged from 1 hour to 7.5 hours. One program consisted of a single session, another of three sessions, and two others of five sessions. The systematic review identified the key topics of these programs as follows: gambling and gaming, problem gambling, gambling misconceptions and cognitive distortions, decision-making and problem-solving, and the search for excitement. The content themes derived from the programs include, the distinction between chance-based and skill-based games, symptoms of problem gambling, risk factors contributing to gambling behavior, cognitive errors and superstitions associated with gambling, the importance of making smart decisions not only in gambling but in all areas of life, the impact of peer pressure and emotional seeking on poor decision-making. The review highlights that the programs utilize engaging presentations, case studies, group discussions, and experiential learning activities to prevent gambling. Moreover, these programs align with formal education curricula by focusing on critical skills and values such as decision-making, problem-solving, self-awareness of values, and social-emotional skills. Many objectives of these prevention programs overlap with the goals of middle and high school curricula. The reviewed school-based gambling prevention programs are considered to have significant potential benefits.

Anahtar Kelimeler

School-based gambling prevention programs, Gambling games, Gaming, and Gamblification, Values education

Kaynakça

• Allami, Y., Hodgins, D. C., Young, M., Brunelle, N., Currie, S., Dufour, M., and Nadeau, L. (2021). A meta‐analysis of problem gambling risk factors in the general adult population. Addiction, 116(11), 2968-2977.
• Akçayır, M., Nicoll, F., and Baxter, D. G. (2023). Emerging gambling problems and suggested interventions: a systematic review of empirical research. Journal of Gambling Studies, 39(2), 857-882.
• Arcan, K. (2012). Psychological predictors of problem gambling behaviors. A Thesıs Submıtted To The Graduate School Of Social Sciences of Middle East Technıcal Unıversıty
• Armstrong, T., Rockloff, M., Browne, M., and Blaszczynski, A. (2019). Development and validation of the protective gambling beliefs scale (PGBS). International Gambling Studies, 19(1), 36-53.
• Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu (2024). Davranışsal bağımlılıklar ile mücadele ulusal strateji belgesi ve eylem planı 2024-2028. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/ Yayinlarimiz/Eylem_Planlari/ DBM_EYLEM_PLANI_2024-2028.pdf
• Calado, F., Alexandre, J., Rosenfeld, L., Pereira, R., and Griffiths, M. D. (2020). The efficacy of a gambling prevention program among high-school students. Journal of gambling studies, 36(2), 573-595.
• Canale, N., Vieno, A., Griffiths, M. D., Marino, C., Chieco, F., Disperati, F.and Santinello, M. (2016). The efficacy of a web-based gambling intervention program for high school students: A preliminary randomized study. Computers in Human Behavior, 55, 946-954.
• Çakmak, S. ve Tamam, L. (2018). Kumar oynama bozukluğu: Genel bir bakış. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 78-97.
• Danioni, F., Ranieri, S., & Villani, D. (2020). The role of personal values in gambling: A preliminary study with Italian adolescents. The Journal of Genetic Psychology, 181(6), 413-426.
• Dodig Hundric, D., Mandic, S. and Ricijas, N. (2021). Short-term effectiveness of the youth gambling prevention program “who really wins?”—Results from the first national implementation. International journal of environmental research and public health, 18(19), 10100.
• Ellis, K. A. (2015). Eğitim programı modelleri. (Çev: A. Arı). Eğitim Yayınevi.
• Forsström, D., Spångberg, J., Petterson, A., Brolund, A. and Odeberg, J. (2021). A systematic review of educational programs and consumer protection measures for gambling: An extension of previous reviews. Addiction Research & Theory, 29(5), 398-412.
• Giménez Lozano, J. M. and Morales Rodríguez, F. M. (2022). Systematic review: Preventive intervention to curb the youth online gambling problem. Sustainability, 14(11), 6402. Irles, D. L. and Perona, V. C. (2019). Prevención del juego de apuestas en adolescentes: ensayo piloto de la eficacia de un programa escolar. Revista de psicología clínica con niños y adolescentes, 6(3), 55-61.
• Kahneman, D. (2018). Hızlı ve yavaş düşünme (9. b.). F. Deniztekin, ve OÇ Deniztekin, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları.
• Keen, B., Blaszczynski, A. and Anjoul, F. (2017). Systematic review of empirically evaluated school-based gambling education programs. Journal of gambling studies, 33, 301-325.
• Kızılkaya, M. ve Yılmaz, K. (2024). Kumar bağımlılığında bilinçli farkındalığın etkisi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 7(1), 90-99.
• King, D. L., Gainsbury, S. M., Delfabbro, P. H., Hing, N. and Abarbanel, B. (2015). Distinguishing between gaming and gambling activities in addiction research. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 215-220.
• Macey, J. and Hamari, J. (2024). Gamblification: A definition. new media & society, 26(4), 2046-2065. Marionneau, V., Ruohio, H. and Karlsson, N. (2023). Gambling harm prevention and harm reduction in online environments: a call for action. Harm reduction journal, 20(1), 92.
• McMahon, N., Thomson, K., Kaner, E. and Bambra, C. (2019). Effects of prevention and harm reduction interventions on gambling behaviours and gambling related harm: An umbrella review. Addictive Behaviors, 90, 380-388.
• Pisarska, A. and Ostaszewski, K. (2020). Factors associated with youth gambling: Longitudinal study among high school students. Public Health, 184, 33-40.
• Russo, C., Danioni, F., Zagrean, I. and Barni, D. (2022). Changing personal values through value-manipulation tasks: A systematic literature review based on Schwartz’s theory of basic human values. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 12(7), 692-715.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. The Free Press. Snyder, H. (2019). Literature review as a research methodology: An overview and guidelines. Journal of business research, 104, 333-339.
• St-Pierre, R. and Derevensky, J. L. (2016). Youth gambling behavior: Novel approaches to prevention and intervention. Current Addiction Reports, 3, 157-165.
• Stojnić, D., Ricijaš, N. and Zoričić, Z. (2019). Cognıtıve distortıons of patıents in the gamblıng addıcts'club-differences wıth regard to age and length of treatment. Psychiatria Danubina, 31(3), 316-324.
• Torraco, R. J. (2005). Writing integrative literature reviews: Guidelines and examples. Human resource development review, 4(3), 356-367
• Turner, N., Macdonald, J., Bartoshuk, M. and Zangeneh, M. (2008). The evaluation of a 1-h prevention program for problem gambling. International Journal of Mental Health and Addiction, 6, 238-243.
• Tyler, W. R. (2014). Eğitim programlarının ve öğretimin temel ilkeleri. (Çev: M. E. Rüzgar, B. Aslan). Pegem Akademi.
• Walther, B., Hanewinkel, R. and Morgenstern, M. (2013). Short-term effects of a school-based program on gambling prevention in adolescents. Journal of Adolescent Health, 52(5), 599-605.
• Wang, H. Y. and Cheng, C. (2022). The associations between gaming motivation and internet gaming disorder: systematic review and meta-analysis. JMIR Mental Health, 9(2), e23700.
• Williams, R. J., Wood, R. T. and Currie, S. R. (2010). Stacked deck: An effective, school-based program for the prevention of problem gambling. The journal of primary prevention, 31, 109-125.