YEL DEĞİRMENLERİNE KARŞI SAVAŞMAK: KARAMAN’DAKİ GELENEKSEL MESLEKLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, , 186 - 198, 31.12.2024

Meltem Öksüz

https://doi.org/10.30568/tullis.1576828

Öz

Küresel çağın getirdiği yeni ticari ilişkilerle birlikte, gündelik ihtiyaçların karşılanması noktasında büyük görevler üstlenmiş ve bir zamanlar dükkânı dolup taşan geleneksel meslek zanaatkârının hayatı büyük ölçüde değişir. Sanayileşmenin -el emeği dışında- her ürünü makine yardımıyla üretmeye yönlendirmesi, söz konusu meslek icracılarının kendilerini zamanın gerisinde kalmış bulmasına neden olur. Çağa uyum sağlamak için farklı bir tutum geliştirmek zorunda kalan bu kişiler, zaman zaman yeni yöntemler deneseler de kendi mesleki varlıklarının temel şartı olan geleneği de bir tarafa bırakamaz. Pierre Bourdieu, bu ayak uyduramamaya bağlı krizi, kendi sosyoloji yaklaşımının merkezindeki habitus kavramına bağlı olarak yorumladığı histerisis etkisiyle açıklar. Fransız sosyolog, vaka bağlamında bu kavramları imge hâlinde örneklemek için aynı zamanda Don Kişot etkisi terimine başvurur. Bu incelemede, daha önce saha çalışması yapmış olduğumuz Karaman il merkezinde işlerini sürdüren geleneksel meslek ustalarının çevrelerindeki değişime karşı yönelimleri Bourdieu’nün habitus histeris kavramı çerçevesinde ele alınacak ve mesleğin sürdürülmesi için icracılar tarafından dile getirilen çözüm önerileri “koruma” bağlamında tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karaman, Geleneksel El Sanatları, Koruma, Bourdieu, Habitus.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Etik Kurul izni ile ilgili; bu makalenin konusunu oluşturan çalışmanın yazar ve hakemleri, Etik Kurul İznine gerek olmadığını beyan etmişlerdir.

Destekleyen Kurum

Çalışmada herhangi bir kurum ve kuruluştan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Çalışmada herhangi bir kurum ve kuruluştan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Bourdieu, P. (2015). Ayrım Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. D. F. Şannan ve A. G. Berkkut (Çev.), Ankara: Heretik Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi. 2. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2021). “Halk Biliminde Koruma Yaklaşımları ve SOKÜM Sözleşmesinde Kuşaktan Kuşağa Aktarım”. Millî Folklor. 17 (132), 5-15.
• Öksüz, M. (2019). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Taşıyıcıları: Karaman El Sanatı Ustaları Üzerine Bir İnceleme. Karaman: T. C. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Öztürk, İ. (2005). “Türk El Sanatlarının Günümüzdeki Durumu (Tarihçe, Sorunlar, Öneriler)”. Sanat Dergisi: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 0(7), 67-75.
• Uca, A., Ülker, A. (2016). Geçmişten Günümüze Karaman’da Meslekler. Konya: Palet Yayınları.
• Woodward, I. (2016). Maddi Kültürü Anlamak. F. B. Aydar (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.