YOUTUBE’DAKİ “ALAMANYA” AĞITLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 136 - 179, 28.12.2020

Dicle Demirbaş

https://doi.org/10.30568/tullis.826790

Öz

İnsanlar hayatları boyunca yaşadıkları heyecanları, sevinçleri, acıları sözlere dökmüştür. Ağıtlar da insanların acılarını ifade ettikleri araçların başında gelmiştir. Ağıtların sadece ölüm olayı karşısında söylendiği düşünülse de zamanla pek çok konu üzerine söylendiği görülmüştür. Bu konuların başında da göçe bağlı olarak ortaya çıkan gurbet olgusu gelmektedir. İnsanların başta iklim koşulları, savaş, kıtlık gibi durumlar karşısında gerçekleştirdiği göç, son zamanlarda ekonomi ve eğitim başta olmak üzere pek çok etken yüzünden gerçekleşmektedir. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan ekonomi odaklı girişimler, 1960’lı yıllarda Batı Avrupa ülkelerine işgücü göçünü başlatmış ve Türkiye’den, başlarda ağırlıklı olarak erkek olmak üzere, kadın erkek pek çok kişinin başta Almanya olmak üzere birçok Batı Avrupa ülkesine göç etmesine sebep olmuştur. İlk zamanlar bir araba, bir tarla veya bir ev alabilmek gayesiyle geçici olarak düşünülen göç, zamanla Türk işçilerin ailelerini de yanlarına almasıyla kalıcı olmuştur. Dolayısıyla başta misafir işçi olarak görülen Türkler zamanla Almancı/Alamancı olarak ifade edilen yeni bir aile tipini ortaya çıkarmıştır. Başta sadece Almanya’da yaşayan Türkler için kullanılan tabir, zamanla tüm Avrupa ülkelerindeki Türkler için kullanılmaya başlamıştır.
Arkasında sevdiklerini bırakan, dilini dahi bilmedikleri bir ortama giren, farklı kültürler gören Türk işçisi bu duruma alışmakta zorlanmış ve yaşadıkları zorlukları ve hüznü sözlere dökmüştür. Ülkesinden uzakta kalan Türk işçisinin ve sılada kalan sevdiklerinin yaşadıklarını anlatan türküler/ağıtlar ve şiirler başlarda plaklara, kasetlere ve CD’lere kaydedilerek piyasaya sürülmüş, teknolojinin gelişmesi ve internetin hayatın vazgeçilmezleri arasında yer almasıyla sosyal paylaşım ve video paylaşım sitelerinde paylaşılarak geniş kitlelere ulaştırılmıştır. Video paylaşım sitelerinin başında gelen YouTube da bu görevi en iyi şekilde yerine getiren platformlardan olmuştur.
Bu çalışmada, gerek Alamancı olarak ifade ettiğimiz Avrupa ülkelerinde yaşayan Türklerin gerekse sılada kalan sevdiklerinin söylediği ve YouTube’da paylaştığı ağıtlar incelenmiştir. Ağıtlar, şekil, konu ve izlenme oranları, videolardaki bazı hususiyetler, altlarına yapılan yorumlar gibi pek çok yönden değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ağıt, Alamanya, Elektronik Ortam, Gurbet, YouTube

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (2017). Bitmeyen göç / Konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Altınkaynak, E. (1997). Pınarbaşı-Sarız-Tomarza Avşar ağıtları (Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Avşar, M. ve Türkmen, İ. (2013, Mayıs). Neşet Ertaş türkülerinde göç ve gurbet olguları. S. Bekki (Ed.), Uluslararası bozkırın tezenesi Neşet Ertaş sempozyumu bildiriler (C.1, 67-87) içinde. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.
• Aydın, F. (2014). Uluslararası işgücü anlaşmaları. Ankara: Kayıhan Ajans.
• Başgöz, İ. (1986). Ağıtlar üzerine. Folklor yazıları içinde (s. 245-247) . İstanbul: Adam.
• Bayat, F. (2011). Türk folklorunda ağıt. E. Gürsoy Naskali (Yay. haz.), Ağıt kitabı içinde (s. 257-270). İstanbul: Kitabevi.
• Bekki, S. (2004). Baş yastıkta göz yolda / Sivas türküleri. İstanbul: Kitabevi.
• Boratav, P. N. (1997). Türk ağıtlarının işlevleri, konuları ve biçimleri. P. N. Boratav ve R. Dor (Yay. Haz.), Anadolu ağıtları içinde (s. 13-25). İstanbul: İletişim.
• Çakmak, S. (2016). Van ilinde ağıt yakan kadınlar ve ağıtların sosyal/psikolojik yönleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 9(17), 217-232.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık tarzı kültür geleneği ve destan türü. Ankara: Akçağ.
• Elçin, Ş. (1990). Türkiye Türkçesinde ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Fidan, S. (2017). Âşıklık geleneği ve medya endüstrisi – Geleneksel müziğin medyadaki serüveni-. Ankara: Grafiker.
• Görkem, İ. (2001). Türk edebiyatında ağıtlar / Çukurova ağıtları (Metin-İnceleme). Ankara: Akçağ.
• Greve, M. (2006). Almanya’da ‘Hayali Türkiye’nin müziği. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• IOM Uluslararası Göç Örgütü (2013). Göç Terimleri Sözlüğü. R. Perruchoud ve J. Redpath-Cross (Ed.). Cenevre: Uluslararası Göç Örgütü Yayınları.
• Irmak, Y. (2018). Almancı / Batı Avrupa göçmen Türk toplumuna sosyo-kültürel bir bakış. Ankara: Berikan.
• İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü (1980). 1978 İstatistik Yıllığı. Ankara. Tablo 18. Erşim adresi: https://media.iskur.gov.tr/13344/1978-istatistik-yilligi.pdf.
• İŞKUR / T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu (2016). 2016 İstatistik Yıllığı. 156-157. Erişim adresi: https://media.iskur.gov.tr/13397/2016-istatistik-yilligi.pdf.
• Kaya, D. (2007). “Ağıt”. Ansiklopedik Türk halk edebiyatı terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ. 28-42.
• Korkmaz, M. A. (2012). Almanya Türklerinde başarı ve başarısızlığı kavramsallaştırmaya bağlı kişisel anlatımların aileye ve çevreye yansımasında geleneksel yapılar ile dünya görüşünün işlevsel analizi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Korkmaz, M. A. (2017, Mayıs). Almanya işgücü toplumunun muhalif sesi Kölnlü âşık Metin Türköz. N. Elmas ve diğerleri (Ed.), 1. Uluslararası Dil, Sanat ve İktidar Sempozyumu Bildiriler Kitabı (437-448) içinde. Giresun.
• Korkmaz, M. A. (2018). Almanya’da bir âşık Kayserili Metin Türköz. Şehir Kültür Sanat. 19, 80-85.
• Ong, W. J. (2010). Sözlü ve yazılı kültür / Sözün teknolojileşmesi. İstanbul: Metis.
• Özen, A. (2011). Dile dökülen acı: Kayseri İncesu’dan ağıtlar. E. Gürsoy Naskali (Yay. haz.), Ağıt kitabı içinde (s. 83-88). İstanbul: Kitabevi.
• Şimşek, E. (1993). Kadirli ve Osmaniye ağıtları. Antakya: Kültür Ofset.
• Tahtaişleyen, N. (2013). Anadolu ağıt geleneğinin özellikleri ve kültürel süreklilikteki rolü (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Turan, F. A. ve Bolçay E. (2010). Sazın ve sözün sultanları / Belçika’da yaşayan halk şairleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yılmaz, M. (2015, 28 Aralık). Köln bülbülü. Erişim adresi (08.10.2020): malatyahaber.com/haber/koln-bulbulu/.
• Yücel, H. (2019, 30 Mayıs). “Gurbette” müzik yaşamı. Perspektif. 282.
• URL-1: https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/galeri-en-cok-turkun-yasadigi-20-ulke-disisleri-bakanligi-acikladi-41438390/21 (19.10.2020) [E.T: 21.10.2020]
• URL-2: https://www.youtube.com/intl/tr/about/. [E.T: 22.10.2020]
• URL-3: [İzin Ver Meister Köye Gideyim “Âşık Metin Türköz”] https://youtu.be/qXlH31MLO_o [E.T: 21.01.2020]
• URL-4: [Benim Döndü’m Almanya’ya Gidiyor “Âşık Metin Türköz”] https://youtu.be/aTGVYxHHROQ [E.T: 21.01.2020]
• URL-5: [Almanya’ya Ağıt “Nusret Sümmanioğlu”] https://youtu.be/BKTRDrpXFJQ [E.T: 21.01.2020]
• URL-6: [Almanya’ya Ağıt (Hikâyesi) “Nusret Sümmanioğlu”] https://youtu.be/_RpU6dtDY1U [E.T: 10.10.2020]
• URL-7: [Almanya’dan Çıktım “Kamil Abalıoğlu”] https://youtu.be/HP2_HT6F0ik [E.T: 21.01.2020]
• URL-8: [Döndü Kızın Ağıdı “Metin Türköz”] https://youtu.be/T18UUmCjmd0 [E.T: 21.01.2020]
• URL-9: [Ana Acısı Başkadır “Söyleyeni Belli Değil”] https://youtu.be/vajRwINWtWU [E.T: 02.02.2020]
• URL-10: [Almanya’da Ölenler “Yüksel Özkasap”] https://youtu.be/7Ab40iBDQ28 [E.T: 24.10.2020]
• URL-11: [Almanya “Murat Çobanoğlu”] https://youtu.be/Wes6vuZh3Cw [E.T: 17.10.2019]
• URL-12: [Oğulun Babaya ve Babanın Oğula “Murat Çobanoğlu”] https://youtu.be/UPoZM48cWUo [E.T: 10.10.2020]
• URL-13: [Erkeğimi Alan Almanya “Mahmut Taşkaya”] https://youtu.be/ES7PMonS4DE [E.T: 25.01.2020]
• URL-14: [Zeyneb’e Ağıt “Çekiç Ali”] https://youtu.be/YS0dZpTNR2k [E.T: 30.09.2019]
• URL-15: http://www.ihsanozturk.com/cekic_ali-39.html [E.T: 09.10.2020]
• URL-16: [Çürütmüş Ömrümü Zalim Almanya “Mahmut Erdal”] https://youtu.be/9DxbPCpy-Ys [E.T: 25.03.2020]
• URL-17: [Almanyalarda “Taner Olgun”] https://youtu.be/qYQuYuqNRKI [E.T: 03.08.2020]
• URL-18: [Verem Oldum Hasta Düştüm Köln’de “Yüksel Özkasap”] https://youtu.be/8RoNplDqCjE [E.T: 24.10.2020]
• URL-19: [Alman Hastanesi “Metin Türköz”] https://youtu.be/zI5fMQaHmhQ [E.T: 21.01.2020]
• URL-20: [Zalim Gardiyan “Metin Türköz”] https://youtu.be/1TxQRZDaLWc [E.T: 03.09.2020]
• URL-21: [Zalim Almanya “Fayat Alagöz”] https://youtu.be/nu3Vn1Su_jg [E.T: 21.01.2020]