İLK DÖNEM CUMHURİYET ROMANLARINDA DİVAN ŞAİRLERİNİN İZLERİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 87 - 100, 31.08.2025

Derya Çetin

Öz

Bu çalışmada ilk dönem Cumhuriyet romanlarında Divan şiiri kaynaklarının nasıl kullanıldığı incelenmiş, dönem yazarlarının Divan şiirine ve şairlere bakış açıları değerlendirilmiştir. Divan şiiri bireysel konuları, imaj dünyası ve kullandığı dil dolayısıyla Tanzimat’tan başlayarak eleştirilmiştir. Milli edebiyat döneminde başlatılan Yeni Lisan hareketiyle dilde sadeleşme hareketi hızlanır; Türkçeye mal olmamış Arapça ve Farsça kelimelerin kullanımından vazgeçilir. Cumhuriyet’in ilanından sonra Türk Dil Kurumunun kuruluşuyla Türkçenin gelişimi yönünde çalışmalar artar. Bu süreçte Divan edebiyatına yönelik eleştiriler de söz konusudur. Bu eleştiriler kimi zaman romanlarda da dillendirilir. Cumhuriyet’in ilk döneminde yeni değerler hayata geçirilirken geçmişin çeşitli kurumları da geçerliliğini kaybeder. Batı’ya yüzünü çeviren kimi yazarlar, şairler Divan edebiyatının sanat anlayışına karşı bir tavır takınırlar. Cumhuriyet’in ilk yıllarında romanlara Divan şiirinin nasıl yansıdığını tetkik eden bu çalışmamız neticesinde geleneğin romanlarda olumlu bir şekilde işlendiği görülmüştür. Genellikle Fuzûli, Bâki, Nedim, Şeyh Galip gibi isimler eserlerde kendine yer bulur. Romanlarda şairlerin mısra-ı bercesteleri ve şiirlerinden örnekler karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet , divan , eleştiri , roman , şiir.

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2020). Sinekli Bakkal. Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2016). Sonsuz Panayır. Can Yayınları.
• Akkuş, Dr. M. (2018). Nef’i Divanı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Akün, Ö. F. (1994). Divan Edebiyatı. İslam Ansiklopedisi, 9, 389-427.
• Doğan, Z. (2016). Doğu Batı Arasında İki Mütereddit: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay. Mediterranean Journal of Humanities, VI, 143-154.
• Enis, S. (2022). Zaniyeler. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Erol, S. (2023). Ciğerdelen. Kubbealtı Neşriyatı.
• Erol, S. (2022). Kadıköyü’nün Romanı. Kubbealtı Neşriyatı.
• Gölpınarlı, A. (1972). Türk Tasavvuf Şiiri Antolojisi. Milliyet Yayınları.
• Güntekin, R. N. (1970). Akşam Güneşi. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Güntekin, R. N. (1975). Ateş Gecesi. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Güntekin, R. N. (2003). Bir Kadın Düşmanı. İnkılap Kitabevi.
• Güntekin, R. N. (1970). Değirmen. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Güntekin, R. N. (1990). Yeşil Gece. İnkılâp Kitabevi.
• Hisar, A. Ş. (2022). Çamlıca’daki Eniştemiz. Everest Yayınları.
• Kaygılı, O. C. (2022). Çingeneler. İthaki Yayınları.
• Kılınç, A. (2021). Fuzûlî Divanı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Kuntay, M. C. (2022). Üç İstanbul. Oğlak Yayınları.
• Macit, M. (2012). Nedim Divanı. TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Ortaç, Y. Z. (2020). Göç. İnkılâp Kitabevi.
• Ozansoy, H. F. (2016). Edebiyatçılar Geçiyor. Dergâh Yayınları.
• Safa, P. (2022). Canan. Ötüken Neşriyat.
• Tanpınar, A. H. (2001). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Çağlayan Kitabevi. Tanpınar, A.H. (2003). Edebiyat Dersleri. Yapı Kredi Yayınları. Tanpınar, A. H. (2000). Edebiyat Üzerine Makaleler. Dergâh Yayınları. Tanpınar, A.H. (2020). Huzur. Dergâh Yayınları.