BİRBİRLERİNİN KALEMİNDEN SERVET-İ FÜNUNCULAR - 1

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 88 - 117, 30.06.2021

Ayhan Erbaş

Öz

1896-1901 yılları arasında etkinlik gösteren Servet-i Fünun hareketinin üyeleri kullandıkları dil ve tamlamalar, oluşturdukları hayal ve imge dünyası, işledikleri konular gibi niteliksel boyutlarla Türk edebiyatına yön vermişlerdir. Bu sanatçılar ortaya koydukları eserlerle dönemlerinde ve sonraki yıllarda dili geriye götürdükleri bu nedenle de anlaşılmaz oldukları ve gerçeklikten kopuk bir edebi ortam oluşturmaya çalıştıkları gibi gerekçelerle eleştirilmişlerdir. Bu eleştirilerin yanında Batılı edebi türleri teknik anlamda oldukça başarılı kullanmaları, edebi dili zenginleştirmeleri, dergi çevresinde bir ekol oluşturmaları ve genç sanatçıları desteklemeleri gibi nedenlerle de örnek alınan isimler haline gelmişlerdir. Bu isimler dönemin tanıklığını yapan eserlere imza atmışlardır. Ancak eserleri kadar kendi aralarındaki iletişimleri, yazışmaları, tartışmaları ve atışmalarıyla da bize bu hareket hakkında önemli bilgiler sunmaktadırlar. Sanatçılar yazdıklarıyla hareketin kuruluşu, işleyişi, gelişimi, tartışmaları, hayalleri, yönelimleri, dağılması ve sonrasında yaşananlar hakkında ilginç ayrıntılar ortaya koymaktadırlar. Bu çalışmada Edebiyat-ı Cedide’yi oluşturan isimlerin anıları, mektupları, mülakatlara verdikleri cevapları ve makaleleri ışığında birbirleri hakkındaki düşüncelerinin derli toplu bir şekilde yer alması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda sanatçıların sadece kitaplaşan yazılarına bakmakla yetinilmemiş gazete ve dergi sayfalarında kalmış metinlerine de ulaşılmıştır. Türk edebiyatına önemli etkilerde bulunmuş bir edebi hareketin iç ilişkilerini aydınlatmayı amaçlayan bu çalışmayla beraber hareketi oluşturan isimlerin birbirlerine yönelik düşüncelerinin zamana ve olaylara göre değişimi de ortaya konulmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünun, anı, makale, hareket, edebiyat.

Kaynakça

• ANDI, M. Fâtih, Yılmaz Taşçıoğlu, Hüseyin Yorulmaz (1999), Mektuplarla Fikret ve Çevresi, İBB Kültür İşleri Yay., İstanbul.
• AYVAZOĞLU, Beşir (2019), Fikret, Everest Yay., İstanbul.
• BAYAR, Celal (1997), Ben De Yazdım, Sabah Kitapçılık, İstanbul.
• ES, Hikmet Feridun (2010), Bugün De Diyorlar Ki, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• FİKRET, Tevfik (2000), Dil ve Edebiyat Yazıları, (Haz. İsmail Parlatır), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• HANİOĞLU, M. Şükrü (1989), Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), İletişim Yay., İstanbul.
• KADRİ, Hüseyin Kâzım (2018), Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Hatıralarım, (Haz. İsmail Kara), Dergâh Yay., İstanbul.
• KAPLAN, Mehmet (1998), Tevfik Fikret: Devir-Şahsiyet-Eser, Dergâh Yay., İstanbul.
• KARATAŞ, Turan (2011), Hüseyin Sîret, Timaş Yay., İstanbul.
• ÖZGÜL, Metin Kayahan (2013), Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları, Kurgan Edebiyat Yay., Ankara.
• REY, Ahmet Reşit (2014), İmparatorluğun Son Döneminde Gördüklerim Yaptıklarım (1890-1922), (Haz. Nur Özmel Akın), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1918), Nesli Harp Nesli Sulh ve Tiryaki Sözler, Kanaat Kitaphanesi, İstanbul.
• ŞAHİN, Seval (2005), Tevfik Fikret: Düşünce Dergisi, Nüsha-i Mahsusa, 1918, Kitap Yay., İstanbul.
• TARIM, Rahim (2001), Mehmet Rauf’un Anıları, Özgür Yay., İstanbul.
• TOKGÖZ, Ahmet İhsan (2019), Matbuat Hatıralarım ve Öteki Hatıra Yazıları, (Haz. Ali İhsan Kolcu), Salkımsöğüt Yay., Konya.
• UÇMAN, Abdullah (1997), Edebiyat-ı Cedide’ye Dair Ali Ekrem’den RızaTevfik’e Bir Mektup, Kitabevi Yay., İstanbul.
• US, Asım (1964), Gördüklerim Duyduklarım Duygularım Meşrutiyet ve Cumhuriyet Devirlerine Ait Hatıralar ve Tetkikler, Vakit Matbaası., İstanbul.
• UŞAKLIGİL, Halit Ziya (2014), Sanata Dair, Özgür Yay., İstanbul.
• UŞAKLIGİL, Halit Ziya (2017), Kırk Yıl, İstanbul: Özgür Yay., İstanbul.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (1985), Diyorlar Ki, (Haz. Şemseddin Kutlu), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (2002), Bütün Eserleri Cilt:4 Hatıralar II, (Haz. Necat Birinci-Nuri Sağlam). Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit (1975), Edebiyat Anıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit (2019), Kavgalarım, (Haz. İsmail Alper Kumsar), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• ENGİN, Ertan (Summer 2007), “Anılardaki Fikret”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3: s.230-248.
• KORKMAZ, Ferhat (2018), “Servet-i Fünûn Şair ve Yazarlarının Transvaal (Boer) Savaşları Karşısındaki Tutumu Hakkında Bir Araştırma”, Edebi Eleştiri Dergisi, Cilt 2 (Sayı 1): s.81-94.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1896), “Musahabe-i Edebiye”, Servet-i Fünun, 11 Temmuz 1312/23 Temmuz 1896, nr. 280: s. 307–310.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1900), “Şiirimiz”, Malûmat, 14 Kanun-ı evvel 1316/27 Aralık 1900, nr. 268: s. 554–564.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Aşk-ı Memnû”, Malûmat, nr. 285, 19 Nisan 1317, s. 883-892; nr. 286, 26 Nisan 1317, s.903-910; nr. 287, 3 Mayıs 1317, s. 919-927.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Rübâb-ı Şikeste”, Malûmat, 7 Mayıs 1317. nr. 292: s. 999-1004.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Rübâb-ı Şikeste”, Malûmat, 14 Haziran 1317, nr. 293: s. 1014-1019.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1896), “Tevfik Fikret Bey”, Servet-i Fünun, 18 Nisan 1312/30 Nisan 1896, nr. 268: s.122-124.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1914), “Büyük Hasta”, İctihâd, 21 Ağustos 1330/3 Eylül 1914, nr. 117: s.311-313.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1915a), “Tevfik Fikret”, Tasvir-i Efkâr, 15 Ağustos 1331 / 28 Ağustos 1915, nr. 1546: s.3.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1915b), “Tevfik Fikret”, Donanma Mecmuası, 20 Ağustos 1331/ 2 Eylül 1915, nr. 58: s.915.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1922), “Fikret Hakkında Düşünceler”, Yıldız, 25 Ağustos 1922, nr: 6: s.5.
• TÜMER, Cem Şems (2003), “Mektep Dergisi ve Hakkında Yapılan Çalışmalara Dair Bazı Dikkatler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 21: s.323-338.
• VECDİ, Raik (Cenap Şahabettin) (1901), “Münekkid-i Hakiki”, Servet-i Fünun, 12 Nisan 1317/25 Nisan 1901, nr. 528: s.114-116.
• HIRA, Sevilay (2004), “Münci Fikri’nin Hayatı, Edebi Faaliyetleri ve Eserlerinin İncelenmesi”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• ÖZBEK, Seda (2016), “Nesir Yazarı Olarak Cenap Şahabettin”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Ankara.