ULUSAL DÜŞÜNCE ve DEĞER DÜNYASINA DAİR ESTETİK BİR SEMBOL: İSTİKLÂL MARŞI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 63 - 81, 27.12.2021

İlker İşler

https://doi.org/10.54566/turas.1013283

Cited By: 1

Öz

Ulusal marşlar, ait oldukları ulusların bütün değerlerinin bir arada bulunduğu özel eserlerdir. Değerlerin ve erdemlerin biçimlendirdiği geçmişi ve şimdiyi bir araya getirerek onları uyumlu bir bütün hâlinde geleceğe taşıyan bu eserler, devlet kurabilmiş ulusların simgeleridir.

Geçmişten bugüne yazılmış ulusal marşların sözleri, yazarları-şairleri ve bestecileri incelendiğinde çeşitli farklılıkların, benzerliklerin ve etkilenişlerin pek çok örneği görülmektedir. Ayrıca bu eserlerin edebî-sanatsal değerlerine oranla, topluma verdiği mesajlara dikkat çekilmektedir. Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Mehmet Âkif Ersoy’un yazdığı ve Türk ulusuna armağan ettiği İstiklâl Marşı ise ulusal marşlar arasında çok özel bir yere sahiptir. Türk ulusunun en karakteristik özelliği sayılan bağımsızlık, esere adını veren ve sanatsal bir bakışla kristalleştirilen bir değerdir. Kendi halkı içerisinde bilinen, sevilen bir şairin sözlerini yazdığı marş, şairinin sanat anlayışının ve diğer eserlerinin izlerini tutarlı biçimde yansıtır. İstiklâl Marşı bu bakımdan, ulusumuzla bütünleşen tam bir edebî eserdir. Yapı, içerik, dil ve üslûp açısından edebî ölçütlerin, şairin özgün dokunuşlarıyla görüldüğü eser; kendine özgü bir estetiğe de sahiptir. Bunun yanı sıra estetikteki yüce kavramına örnek olabilecek kavram, sembol ve benzetmeler, İstiklâl Marşı’nın dizelerine dengeli şekilde yerleştirilmiştir. Gelecek güzel günlerin umudunda korkusuzluğu telkin eden, al sancak altında hür yaşamı daima seslendiren abidevî marş, bu anlamda da Türk hitabet sanatının en güzel örneklerindendir. Türk düşüncesini ve değerler dünyasını kendisinde toplayan İstiklâl Marşı, estetiksel yüceliği hissettiren simgesel özelliklerle örülü bir sanat eseridir.

İstiklâl Marşı’yla ilgili yapılan pek çok çalışma, eserin toplumsal mesajlarına ve taşıdığı ulusal değerlere odaklanmıştır. Bizim çalışmamızsa bu odaklanışların açısını genişleterek eserin temel özelliğine, yani edebî değerine ve estetiğine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İstiklâl Marşı, Mehmet Âkif Ersoy, ulusal değerler, estetik, yüce

Kaynakça

• Akay, Hasan (2012), “Mehmet Âkif Ersoy’un Hayatı Sanatı ve Eseri”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum (Hazırlayanlar: Hasan Akay-M. Fatih Andı), Hat Yayınevi, İstanbul. _____, _____ (2012), ““İstiklâl Marşı”nı Okumak İçin Yeniden Ön Tespitler..”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum, Hat Yayınevi, İstanbul.
• Arat, Necla, “Kant Estetik’inde Güzel ve Yüce Değerleri”, s. 69-83
• Arslan, Fatih, “Metaforik Tercihler Bakımından Âkif’i Okuyabilmek”, 1. Uluslararası Mehmet Akif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Editörler: Prof. Gökay Yıldız, Prof. Dr. M. Zeki Yıldırım, Yrd. Doç. Dr. Şevkiye Kazan, Yrd. Doç. Dr. Hülya Yazıcı Okuyan), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur, 19-20-21 Kasım 2008, Cilt-1/2, s. 259-264
• ______, ______, “Bir Cemiyet Mistiği: Mehmet Âkif”, Vefatının 90. Yılında Mehmet Âkif Ersoy Bilgi Şöleni 5, Mehmet Âkif Millî Mücadele ve İstiklâl Marşı (Yayınlayan: D. Mehmet Doğan), TYB Vakfı Mehmet Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi Yayınları:6, Ankara, Aralık: 2011, s. 365-373
• ______, ______, “Mehmet Akif’in Değerler Bilincinde Bir Ruhsal Düş/İnsandeğer Tasarımı: Asım Modeli”, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 43, Aralık 2019, s. 23-31
• Burckhardt, Titus (2013), İslam Sanatı (Tercüme: Turan Koç), Klasik Yayınları, İstanbul.
• Cerulo, K. A. (1989), “Sociopolitical Control and the Structure of National Symbols: An Empirical Analaysis of National Anthems” [Elektronik Sürüm]. Social Forces, 68(1), 76-99.
• Coşkun, Sezai (2012), “Ben Ezelden Beridir Hür Yaşadım, Hür Yaşarım.”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum (Hazırlayanlar: Hasan Akay-M. Fatih Andı), Hat Yayınevi, İstanbul.
• Enginün, İnci (2020), Orhon Yazıtları’ndan Bugünkü Türk Dünyasına, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Erçetin, Mert, “Estetik Sanat Rejimi ve Yüce: Jacques Ranciére Estetiğinin Bir Eleştirisi”, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı Felsefe Programı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2016.
• Ergin, Muharrem (2005), Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Ersoy, Mehmet Âkif (2006), Safahat (Neşre Hazırlayan. M. Ertuğrul Düzdağ), Aden Yayıncılık, İstanbul.
• İngarden, Roman (1960), Das literarische Kuntswerk, 2. Auflage, Tübingen.
• Kant, Immanuel (2006), Yargı Yetisinin Eleştirisi, Kritik der Urteilskraft (çev. Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul.
• Kanter, Beyhan (2011), “Mehmet Âkif Ersoy’un Şiirleri Üzerine Sembolik Çözümleme: Bir Toplum İnşasında Şiirin Kesif Dili”, Vefatının 90. Yılında Mehmet Âkif Ersoy Bilgi Şöleni 5, Mehmet Âkif Millî Mücadele ve İstiklâl Marşı (Yayınlayan: D. Mehmet Doğan), TYB Vakfı Mehmet Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi Yayınları:6, Ankara, Aralık: 2011, s. 319-326
• Kaplan, Mehmet (2004), Edebiyatımızın İçinden, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Karakoç, Sezai (2019), Mehmed Âkif, Diriliş Yayınları, İstanbul.
• Kemal, Namık (2017), “Besâlet-i Osmaniyye ve Hamiyyet-i İnsaniyye”, Namık Kemal-Hayatı, Divanı, Eserleri, Dr. Rıza Nur (Hazırlayan: Mehmet Soğukömeroğulları), Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
• Korkmaz, Ramazan (2012), “Ulusun, Korkma! Nasıl Böyle Bir İmânı Boğar,”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum (Hazırlayanlar: Hasan Akay-M. Fatih Andı), Hat Yayınevi, İstanbul.
• Okay, Orhan (2012), “Millî Marş ve Edebî Metin Olarak İstiklâl Marşı”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum (Hazırlayanlar: Hasan Akay-M. Fatih Andı), Hat Yayınevi, İstanbul.
• Ricoeur, Paul (2007), Yorum Teorisi (Çev. G. Y. Demir), Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler (Hazırlayan: Dr. Zeynep Kerman), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Timurtaş, Faruk K. (1987), Mehmet Âkif ve Cemiyetimiz, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tunalı, İsmail (2011), Sanat Ontolojisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• ______, _____(2020), Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Turinay, Necmettin (2011), “Âkif’in Leylâ-yı Vicdânı”, Vefatının 90. Yılında Mehmet Âkif Ersoy Bilgi Şöleni 5, Mehmet Âkif Millî Mücadele ve İstiklâl Marşı (Yayınlayan: D. Mehmet Doğan), TYB Vakfı Mehmet Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi Yayınları:6, Ankara, Aralık: 2011, s. 92-95
• Yetiş, Kazım (2012), “O Benim Milletimin Yıldızıdır, Parlayacak;”, İstiklâl Marşı-İstikbâl Marşı 41 Dize 41 Yorum (Hazırlayanlar: Hasan Akay-M. Fatih Andı), Hat Yayınevi, İstanbul.