Öz
Türk edebiyatının hatırat türünde ilk örneği olan Babur-nâme, Babur’un on iki yaşında Fergana tahtına çıkması ile başlayıp, ölümünden bir yıl öncesine kadar olan zaman içindeki maceralarını anlatmaktadır. Ömrü taht mücadeleleri ve savaşlarla geçen Babur, bu eserinde başından geçenleri sade ve akıcı bir üslup benimseyerek her yönüyle gözler önüne sermiştir. Fergana, Kabil ve Hindistan olmak üzere üç ana bölümde kaleme alınan eser, zamanının iyi belgelenmiş coğrafi, idari, diplomatik ve sosyo-kültürel konularına dair bir bilgi kaynağı olarak kabul edilmiştir. Eserde aynı zamanda Babur’un da şahit olduğu ölüm hadiseleri bulunmaktadır.
Tarih boyunca insanların algılamaya çalıştığı ölüm olgusunun Babur-nâme’de ilgi çekici örneklerine rastlanmıştır. Bu çalışmada, tarihsel süreç içerisinde Gök Tanrı inancı çevresindeki yazıtların oluşturduğu Orhun Türkçesi döneminden, Maniheist, Budist çevrede oluşan Eski Uygur Türkçesi döneminden ve İslami Türk çevresinin ilk eserlerini içeren Karahanlı Türkçesinden ölüm kavramını karşılayan bazı ifadelere yer verilmiştir. Daha sonra ise çalışmamızın temelini oluşturan Babur-nâme metnindeki ölüm kavramı gruplandırılarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Altaytaş, Muhammet (2009), “Varoluşsal Açıdan İslâm İnancında Ölüm”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul
- 2. Arat, Reşit Rahmeti (2018), Kutadgu Bilig, Kabalcı Yayınevi, İstanbul
- 3. Atalay, Besim (2018), Divanü Lugat-it-Türk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- 4. Ayazlı, Özlem (2012), Altun Yaruk Sudur VI. Kitap, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- 5. Çevik, Gökhan (2014), “Babur-nâme’nin [184a-244b] Arasıdaki Bölümü (Metin, Gramatikal Dizin ve Sözlük)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli
- 6. Ercilasun, Ahmet Bican (2016), Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, Dergâh Yayınları, İstanbul
- 7. Gürkan, Salime Leyla (2007), “Ölüm”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, C.34, s. 32-34
- 8. Kanzharbek Kyzy, Gulkaiyr (2018), “Çağdaş Türk Lehçelerinde Ölüm Kavramı”, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul
- 9. Kavallı, Seda (2016), “Babur-nâme’nin [304a-382a] Arasındaki Bölümü (Metin, Gramatikal Dizin ve Sözlük)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli
- 10. Kavallı, Seda (2020), “Şecere-i Harezmşâhî’de Ölüm Kavramı” Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(34): 2086-2096
- 11. Koca, Duygu (2013), “Babur-nâme’nin [1b-60b] Arasındaki Bölümünün Gramatikal Dizini ve Sözlüğü”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli
- 12. Mutlu, Kemal (2017), “Babur-nâme’nin [61a-120a] Arasındaki Bölümü (Metin, Gramatikal Dizin ve Sözlük)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) ,Kocaeli
- 13. Orkun, Hüseyin Namık (2011), Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- 14. Roux, Jean-Paul (1999), Altay Türklerinde Ölüm, Kabalcı Yayınları, İstanbul
- 15. Sarıkçıoğlu, Ekrem (2000), Başlangıcından Günümüze Dinler Tarihi. 3. Baskı. Isparta
- 16. Şen, Serkan (2017), Eski Türkçenin Deyim Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- 17. Şirin, Bilal İsmail (2017), “Babur-nâme’nin [120a-183a] Arasındaki Bölümü (Metin, Gramatikal Dizin ve Sözlük)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli
- 18. Tekin, Talat (2019), Irk Bitig, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- 19. Terzioğlu, Hakan (2016), “Babur-nâme’nin [245a-304b] Arasındaki Bölümü (Metin, Gramatikal Dizin ve Sözlük)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli
- 20. Tokyürek, Hacer (2009), “Eski Uygur Türkçesinde “Ölüm” Kavramı ile İlgili İfadeler”, Bilig, 50: 169-198
- 21. Yücel, Bilal (1995), Bâbür Dîvânı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Haziran 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Nisan 2022 |
| Kabul Tarihi | 23 Mayıs 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 3 Sayı: 1 |
Cited By
