Akdeniz’in Güvenliği İçin Kararlı Bir Adım: Nyon Konferansı (1937)

Yıl 2022, Sayı: 75, 549 - 557, 30.09.2022

Ulvi Ufuk Tosun

https://doi.org/10.5152/JTRI.2022.222269

Öz

İspanya’da meydana gelen iç savaşın gölgesinde 1937 yılı, Akdeniz ile çevresinde çok hareketli ve tedirgin edici olaylara sebep oldu. Kimliği belirsiz bazı denizaltılar, Akdeniz ve çevresindeki birtakım ticaret gemilerini torpilleyip batırmaktaydılar. Bölgenin istikrarını ve güvenliğini sarsan bu vakaların İspanya’daki iç savaş ile yakından ilgisi vardı. II. Dünya Savaşı’nda Mihver grubunu teşkil edecek olan Almanya ve İtalya, bu iç savaşta General Franco’yu desteklemekteydiler. Ona silah ve teçhizat yardımı yapmaktaydılar. Hatta İtalya, asker yardımında dahi bulunmuştu. Buna karşılık Sovyetler Birliği ise Franco’nun rakibi olan Cumhuriyetçileri desteklemekteydi. İngiltere ve Fransa’ya gelince bu iki devlet, olaya açıkça taraf olmasalar da Franco’nun İspanya’da iktidarı ele geçirmesine karşıydılar. Ayrıca, İngiltere ve Fransa, savaşın Avrupa’ya yayılmasından da endişe duymaktaydılar. Kimliği belirsiz denizaltılar tarafından Franco’ya muhalif unsurları destekleyen devletlerin gemilerine karşı Akdeniz’de terör saldırıları başladı. Ticaret gemileri, bu denizaltılar tarafından torpillenip batırılıyordu. Bazıları ise çevirme ve alıkonulma durumlarıyla karşı karşıya kalıyordu. Adı geçen olaylar, bölgedeki devletler tarafından da kaygıyla izlenmekteydi. Bunun üzerine Fransa ve İngiltere’nin önayak olmasıyla Akdeniz’deki söz konusu bu deniz haydutluğu faaliyetlerinin engellenmesi için bir uluslararası konferans düzenlendi. 10 Eylül 1937 tarihinde Fransa, İngiltere, Bulgaristan, Mısır, Romanya, Sovyetler Birliği, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan olmak üzere dokuz ülkenin katılımıyla İsviçre’nin Nyon’da toplanan Nyon Konferansı çalışmalarına başladı. Kısa sürede bu çalışmalar tamamlanarak 14 Eylül 1937’de Nyon Anlaşması imzalandı. Nyon Konferansı, anlaşmada imzası olan dokuz devletin karşılıklı iş birliği ve dayanışma içerisinde bir araya gelerek Akdeniz’in güvenliğinin temini adına sağladığı katkılardan dolayı çok önemliydi. Bu çalışmada, Nyon Konferansı’na giden süreç, Konferans’ın toplanması ve yapılan görüşmeler sonucunda imzalanan Nyon Anlaşması’nın Akdeniz’in güvenliğinin sağlanmasına olan katkısı irdelenmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İtalya, Deniz Haydutluğu, Nyon Konferansı, Denizaltılar, Akdeniz, Nyon Anlaşması

A Decisive Step for the Security of the Mediterranean: The Nyon Conference (1937)

Öz

In the shadow of the civil war that took place in Spain, the year 1937 caused very active and unsettling incidents in the Mediterranean and its surroundings. Some submarines, whose identity seems to be unknown torpedoed and sank some merchant ships in and around the Mediterranean. These incidents, which shook the stability and security of the region, had a close relationship with the civil war in Spain. Germany and Italy, which constituted the Axis group in World War II, supported General Franco in this civil war. They provided him with weapons and equipment. Moreover, İtaly provided even soldiers to him. On the other hand, Soviet Union supported Franco's rivals, the Republicans. As for Britain and France, these two states were opposed to Franco's seizure of power in Spain, although they were not openly party to the incident. In addition, Britain and France were also concerned about the spread of the war to Europe. Terrorist attacks began in the Mediterranean by unidentified submarines against the ships of the states supporting the opposition to Franco. Merchant ships were torpedoed and sunk by these submarines. Others faced conversion and detention. The aforementioned incidents were also observed with concern by the states in the region. Thereupon, with the initiative of France and Britain, an international conference was held to prevent these maritime piracy activities in the Mediterranean. On September 10, 1937, the Nyon Conference, which was held in Nyon, Switzerland, with the participation of nine countries, namely France, Britain, Bulgaria, Egypt, Romania, Soviet Union, Turkey, Yugoslavia, and Greece, began its work. These works were completed in a short time and The Nyon Agreement was signed on September 14, 1937. The Nyon Conference was very important because of the contributions of the nine states that signed the agreement to ensure the security of the Mediterranean by coming together in cooperation and solidarity. In this study, the process leading to the Nyon Conference, the convening of the Conference and the contribution of The Nyon Agreement, which was signed at the end of the negotiations, to the security of the Mediterranean were examined.

Anahtar Kelimeler

Italy, Maritime Piracy, Nyon Conference, Submarines, The Mediterranean, The Nyon Agreement

Kaynakça

• Resmi Yayınlar: Anadolu Ajansı. (2021). 100 Yıllık Türkiye 23 Nisan 1920-23 Nisan 2020. Anadolu Ajansı Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC). 5. Devre, 2. İçtima Senesi, Cilt: 19.
• Süreli Yayınlar- Gazeteler: Akşam (6-8-10-11-12-15-16 Eylül 1937). / Haber (8-9-10-11-14 Eylül 1937)./ Kurun (1-6-8-9-10-11-12-15 Eylül 1937). / Son Posta (6-7-8-9-10-12-15 Eylül 1937)./ Ulus (1-6-8-9-10-11-12-15 Eylül 1937).
• Armaoğlu, F. (1994). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980, Cilt: I. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu. (2019). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Atay, F. R. (2012). Çankaya. Pozitif Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (1966). İkinci Adam İsmet İnönü, 1. Cilt 1884-1938. Remzi Kitabevi.
• Belenli, T. (2019). Akdeniz’de Meçhul Denizaltı Saldırıları ve Nyon Konferansı (1937). Gazi Akademik Bakış, 12(24), 163-190.
• Çakmak, Z. (2009). İkinci Dünya Savaşı Öncesi Akdeniz’de Korsan Denizaltılar Sorunu Nyon Antlaşması. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat Eski ve Yeni Harflerle. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dilek, M. S. (2012). Akdeniz’de Yaşanan Güvenlik Sorunu ve Büyük Güçlerin Politikası (1936-1939). Turkish Studies, 7 (4). 1519-1540. [Crossref]
• Gönlübol, M. & Sar, C. (1990). Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938). Atatürk Araştırma Merkezi.
• İnönü, İ. (2014). Hatıralar. (haz. S. Selek). Bilgi Yayınevi.
• Kissenger, H. (1998). Diplomasi. (çev. İ. H. Kurt). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Koçak, C. (2007). Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945), Cilt: 1. İletişim Yayınları.
• Sander, O. (2004). Siyasi Tarih 1918-1994. İmge Kitabevi.
• Soysal, İ. (2000). Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları- I (1920-1945). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Soyak, H. R. (2008). Atatürk’ten Hatıralar. Yapı Kredi Yayınları.
• Uçarol, R. (2015). Siyasi Tarih (1789-2014). Der Yayınları.