İoseb Tsilossani’nin Yeni Diyaloglar Adlı Eserinin İçeriği ve İmla Özellikleri

Yıl 2022, Sayı: 75, 558 - 565, 30.09.2022

Miranda Tchankvetadze Muharrem Daşdemir

https://doi.org/10.5152/JTRI.2022.2231108

Öz

Şimdiye kadar yabancılara Türkçe öğretmek maksadıyla çeşitli eserler yazılmıştır. Bu eserlerden biri de aslen Gürcü olan bilim insanı İoseb Lazareviç Tsilossani tarafından kaleme alınmıştır. Kitabın adı, “Новые разговоры на Россйском, Французском, Турецком и Татарском языках с русским произношением двух последних (Yeni Diyaloglar: Rusça, Fransızca, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi [Son İki Dilin Kiril Harfli Transkripsiyonuyla])” şeklindedir. Kitapta, “Yeni Diyaloglar” kısmı, Rusça ve Fransızca olarak büyük harflerle yazılmıştır. Onların altında da eserdeki diyalogların hangi dillerde yazıldığı gösterilmiştir. Bunun yanı sıra kitabın ismi, Arap harfleriyle yazılmış Türkiye Türkçesiyle de verilmiştir. Gürcü bilim adamı İoseb Lazareviç Tsilossani tarafından yazılmış iki kitap daha bilinmektedir: Doğu Dilleri Ders Kitabı, Müslüman Alfabeleri Öğretici Kitabı. İncelediğimiz eser, 1856 yılında Tiflis’te yayımlanmıştır. Eserin nüshaları dünyanın çeşitli (Gürcistan, Rusya, Finlandiya) ülkelerinin kütüphanelerinde bulunmaktadır. Dört dilde (Rusça, Fransızca, Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi) yazılmış bu kitabın üzerine geçmişten günümüze kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Çalışmamızın amacı da, önce bu eseri tanıtma, daha sonra içerik ve imla özellikleri hakkında bilgi vermektir.

Anahtar Kelimeler

Fransızca, İoseb Tsilossani, Çok Dilli Sözlük, Rusça, Türkçe

The Content and Spelling Features of İoseb Tsilossani’s Book New Dialogues

Öz

Various works have been written recently in order to teach Turkish to foreigners. One of these work was written by İoseb Tsilossani, who was originally Georgian scientist. The title of the book comes “Новые разговоры на Россйском, Французском, Турецком и Татарском языках с русским произношением двух последних (New Dialogues: In Russian, French, Turkish, Azerbaijani [Azeri Turkish] with Cyrillic Transcription of the Last Two Languages)”. The section “New Dialogues” is written in Russian and French in capital letters. Below them is shown in which languages the dialogues are written. In addition, the name of the book is given in Turkish with Arabic letters too. There are known two other books of scientist İoseb Lazareviç Tsilossani The Study Book of Eastern Languages and The Study Book of Muslim Alphabet. The work we examined was published in Tbilisi 1856. The lists of the book are found in the libraries around the world (Georgia, Russia, Finland). There is no work has been done on this book, which was written in four languages (Russian, French, Turkish, Azerbaijani) since past. The aim of our study is to introduce this work first and then to give information about the content and spelling features.

Anahtar Kelimeler

French, İoseb Tsilossani, Multilingual Dictionary, Russian, Turkish

Kaynakça

• Ardjevanidze, İ. (1946). İoseb Tsilossanis Ali-Amed-Efendis Sabiografio Masala: “Masalebi saqartvelosa da Kavkasiis İstoriisatvis”. Vol Yayınları.
• Budagov, L. (1869). Sravniteknıy Slovar Turetsko-Tatarskih Nareçiy. Tian Yayınları.
• Çobanzade. B. S. (1927) Türk-Tatar Diyalektolojisi. Kubbealtı-Saraf Yayınları.
• Devlet, N. (1996). XX Yüzyılda Tatarlarda Millȋ Kimlik Sorunu. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İvanov. M. (1842). Tatarskaya Gramatika. Kazan.
• Meskhidze, M. (2018). Gürcü Harfli Türkçe İncil (İnceleme-Metin-Dizin). Yayımlanmış Doktora Tezi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Tsilossani, İ. (1856). Novıye Razgavorı na Rassiyskom, Fransuzkom, Turetskom i Tatarskom Yazıkah c Russkim Proyznoşeniyem Dvuh Poslednih. V Tipografyı Kantselari Namestnika Kavkasov.
• Tsilossani, İ. (1862). Samouçitel Musulmanskoyı Azbuki. V Tipografyı Kantselari Namestnika Kavkasov.
• Vagabov. A. A. (1852). Russko-Tatarskaya Azbuka. Kazan