Batılıları İstanbul’da Şaşırtan Bir Manzara: Hayvansever Türkler

Yıl 2023, Sayı: 76, 89 - 99, 25.01.2023

Uğur Akbulut

https://doi.org/10.5152/JTRI.2023.2241130

Öz

XIV. yüzyıla girerken Osmanlı Devleti’ni kuran Türkler, önce Bizans İmparatorluğu’na karşı Anadolu ve Rumeli’de, daha sonra diğer Hristiyan devlet ve toplumlara karşı Doğu ve Orta Avrupa’da büyük bir üstünlük kurmuştu. Fatih Sultan Mehmed devrinde İstanbul’un fethi ile başlayan Avrupa’daki Türk korkusu Kanuni Sultan Süleyman devrinde zirveye ulaşmıştı. Önce Katolik Kilisesi ardından Martin Luther’in öncülüğünde Protestanlar propaganda amaçlı yayın ve duyurularla Türklere karşı Hristiyanların öfkesini canlı tutmaya çalıştılar. Bunun sonucunda zalim, gaddar, öldürmekten ve cana kıymaktan zevk alan bir Türk profili ortaya çıktı. Kanuni Sultan Süleyman devrinden itibaren Avrupalılar arasında Türklere karşı korku ve endişenin yanında bir de merak duygusu gelişmeye başladı. Bu merak duygusu birçok seyyahın Türk topraklarını ziyaret etmesine yol açtı. Bir kısmı resmî görevle bir kısmı kendi isteğiyle gerçekleştirilen bu seyahatler sırasında Türklerin kendilerine anlatılanların ötesinde vasıflarını öğrendiler. İşte bu vasıflardan biri de hayvanlara karşı gösterilen merhamettir. Hemen hemen tüm seyyahlar Türklerin bilhassa kediler, köpekler ve kuşlara gösterdikleri sevgi ve şefkati hayret ve şaşkınlıkla eserlerinde işlemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Türkler, İstanbul, Hayvan Sevgisi, Köpek, Seyahatname, Turks, Istanbul, Love for Animals, Dogs, Book of Travels

A Scene that Surprises Westerners in Istanbul: Animal-Loving Turks

Öz

The Turks, who founded the Ottoman Empire at the turn of the 14th century, first established a great superiority against the Byzantine Empire in Anatolia and Rumelia, and then over other Christian states and societies in Eastern and Central Europe. The fear of Turks in Europe, which started with the conquest of Istanbul during the reign of Mehmed the Conqueror, reached its peak during the reign of Suleiman the Magnificent. Under the leadership of first the Catholic Church and then Martin Luther, the Protestants tried to keep the anger of the Christians alive against the Turks with propaganda broadcasts and announcements. As a result, a Turkish profile emerged that was cruel, ruthless, and took pleasure in killing and taking life. Beginning from the reign of Suleiman the Magnificent, a sense of curiosity began to develop among Europeans besides fear and anxiety towards the Turks. This sense of curiosity led many travelers to visit Turkish lands. During their travels, some of them on official duty, some of their own will, they learned about the characteristics of the Turks beyond what they were told. One of these qualities is compassion towards animals. Almost all travelers have treated the love and compassion that Turks show especially towards cats, dogs and birds in their works with astonishment and amazement.

Anahtar Kelimeler

Türkler, İstanbul, Hayvan Sevgisi, Köpek, Seyahatname, Turks, Istanbul, Love for Animals, Dogs, Book of Travels

Kaynakça

• Amicis, E. d. (2013). İstanbul (1874). (çev. B. Akyavaş), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baron De Tott, (t.y.). 18. Yüzyılda Türkler. Tercüman 1001 Temel Eser.
• Wratislav, W. (1996). Baron W. Wratislav’ın Anıları. (çev. M. Süreyya Dilmen), Boyut Matbaacılık.
• Breüning, H. J.(2020). Breüning Seyahatnamesi Doğu Ülkelerine Yolculuk; İstanbul 1579. (çev. S. Türkis Noyan), Kitap Yayınevi.
• Busbecq, O. G. D. (2011). Türk Mektupları, Kanuni Döneminde Avrupalı Bir Elçinin Gözlemleri (1555-1560). (çev. D. Türkömer), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Casti, G. B. (2019). Bir İstanbul Seyahati 1788. (çev. A. Tunç), Cinius Yayınları.
• Coşan, L. (2012a). 16. Yüzyılda Almanların Türklerden Korunmak İçin Yazdığı Dualar Tanrım Bizi Türklerden Koru. Yeditepe Yayınları.
• Coşan, L. (2012b). Kıyamet Alâmeti Türkler. Yeditepe Yayınları.
• Craven, E. (1939). 1786’da Türkiye. (çev. R. E. Koçu), Çığır Kitabevi.
• De Kay, J. E. (2009). 1831-1832 Türkiye’sinden Görünümler. (çev. S. Atamaz Hazar), ODTÜ Yayıncılık.
• Dernschwam, H. (1992). İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü. (çev. Y. Önen), Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Du Loir, C. (2016). Du Loir Seyahatnamesi, IV. Murad Döneminde Bir Fransız Seyyahın Maceraları. (çev. M. Daş), Yeditepe Yayınları.
• Eravcı, H. M. (2010). Avrupa’da Türk İmajı. Çizgi Kitabevi.
• Eyice, S. (1970). Elçi Hanı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 24, 93-130.
• Gautier, T. (2018). İstanbul, Dünyanın En Güzel Şehri. (çev. N. Yiğitler), Profilo Kitap.
• Gravina, F. (2004). İstanbul’un Anlatımı. (çev. Y. E. Canpolat), Yapı Kredi Yayınları.
• Guer, J. A. (1746). Moeurs et Usages des Turcs, I. Merigot and Piget.
• Kumrular, Ö. (2005). “Köpekler ve Domuzlar Savaşında Kanuni’nin Batı Siyasetinin Bir İzdüşümü Olarak Türk İmajı”. Dünyada Türk İmgesi. Kitap Yayınevi, 109-127.
• Lady Montagu. (2004). Doğu Mektupları. (çev. M. A. Erginöz), Ark Kitapları.
• Lamartine, A. d. (1835). Souvenirs, Impressions, Pensées et Paysages, Pendant un Voyage en Orient (1832-1833), III. Libraire de Charles Gosselin. Lanza, F. F. (2005). “Habsburg-Osmanlı Rekabeti Bağlamında 16. Yüzyılda İspanya’da Türk İmajı”, Dünyada Türk İmgesi. (çev. K. Ulusoy, haz. Ö. Kumrular), Kitap Yayınevi, 87-107.
• Löschburg, W. (1998). Seyahatin Kültür Tarihi. (çev. J. Traub), Dost Kitabevi.
• Lubenau, R. (2016). Reinhold Lubenau Seyahatnamesi, Osmanlı Ülkesinde, 1587-1589, I. (çev. S. Türkis Noyan), Kitap Yayınevi.
• Neave, D. L. (1978). Eski İstanbul’da Hayat. (çev. O. Öndeş), Tercüman 1001 Temel Eser.
• Nerval, G. D. (2012). Doğu’da Seyahat. (çev. S. Hilav), Yapı Kredi Yayınları.
• Olivier, A. (2016). 18. Yüzyılda Türkiye ve İstanbul. (haz. A. Kaplan), Köprü Kitapları.
• Özsüer, E. (2019). Türkokratia Avrupa’da Türk İmajı. Kronik Kitap.
• Parquet, R. D. (2008). İstanbul’da Bir Yıl. (çev. S. Canbolat), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Schweigger, S. (2004). Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581. (çev. S. Türkis Noyan), Kitap Yayınevi.
• Schwoebel, R. (2013). Hilâlin Gölgesinde Rönesans’ta Türk İmajı (1453-1517). (çev. E. B. Özbilen), Yeditepe Yayınevi.
• Şahin, G. (2007). İngiliz Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu ve Türk İmajı. Gökkubbe Yayınları.
• Thévenot, J. (2014). Thévenot Seyahatnamesi. (çev. A. Berktay), Kitap Yayınevi.
• Valon, A. d. (2015). Abdülmecit Döneminde Türkiye, Doğu’da Bir Yıl. (çev. İ. Yerguz), Say Yayınları.
• Walsh, R. (2021). İrlandalı Bir Vaizin Gözüyle II. Mahmud İstanbul’u. (çev. Z. Rona), Kitap Yayınevi.
• Wittman, W. (2011). Osmanlı’ya Yolculuk 1799-1800-1801. (çev. B. Dişbudak), ODTÜ Yayıncılık.
• Güneş. (22.01.2020). Üşüyen sokak köpekleri Marmaray’a sığındı https://m.gunes.com/yasam/usuyen-sokak-kopekleri-marmaraya-sigindi-1056462
• İstanbul Üniversitesi, Nadir Eserler Koleksiyonu, Sultan II. Abdülhamid Albümü. (http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/results?te=&lm=IUNEKABDUL Erişim Tarihi: 15.02.2020.)
• OBA (Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi) Salt Research. (https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/194378 Erişim tarihi: 15.01.2020)