Language Units Reporting Social Inequality in Kuyucaklı Yusuf

Yıl 2024, Sayı: 80, 202 - 213, 21.05.2024

Yusuf Kamil Özdağ , Doğu Özkan

https://doi.org/10.62425/turcology.1488071

Öz

Sabahattin Ali's novel Kuyucaklı Yusuf is a work based on social inequality. While the author describes the events that took place in an Anatolian town in the last years of the Ottoman Empire, he also sheds light on the disruptions seen in the society. The inequalities in society due to the oppression of the people by the bureaucrats of the time and the notables of the town, injustice, and corruption are revealed. In the work, it has been seen that social inequality stems from three main differences: status, gender, and economic. It can be said that the author reflects this in two different ways. The first of these are the chapters spread throughout the novel and where the author speaks, in which the author deals with social inequality in a very measured and thematic way. The second is the section where the author makes the heroes talk, where it has been determined that inequality is embodied through language units. At this stage, local dialect features and idioms are frequently encountered. In addition, while some of the language units directly reflect inequality, it has been seen that some words are indirectly used as an inequality encoder in the novel. It is understood from the novel that the author has a deep power of observation and a simple narrative that blends these observations with local dialect features. These two features, in addition to thematically supporting the concept of social inequality, which is dominant in the novel, also created an impetus for the use of many language materials to express the aforementioned concept. This situation contributed to the determination of the preferred words and phrases to reflect social inequality; and gave clues about the language characteristics of the period and the way of presenting feelings and thoughts. Therefore, it has become imperative to approach the novel not only from a thematic point of view (social inequality in particular) but also from a grammatical point of view. In this study, language units that reveal status, gender discrimination, and economic differences, which are described in the novel Kuyucaklı Yusuf and seen as sources of social inequality, are presented.

Anahtar Kelimeler

Society, inequality, status, gender, economy

Kuyucaklı Yusuf’ta Toplumsal Eşitsizlik Bildiren Dil Birimleri

Öz

Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf romanı toplumsal eşitsizlik teması üzerine kurulmuş bir eserdir. Yazar, Osmanlı’nın son yıllarında Anadolu’nun bir kasabasında yaşanan olayları anlatırken toplumda görülen aksaklıklara da ışık tutmaktadır. Halkın, dönemin bürokratları ve kasabanın ileri gelenleri tarafından ezilmesi, adaletsizlik ve yozlaşma nedeniyle toplumda oluşan eşitsizlikler gözler önüne serilir. Eserde toplumsal eşitsizliğin statü, cinsiyet ve ekonomik durum olmak üzere üç temel farktan kaynaklandığı görülmüştür. Yazarın bunu iki ayrı yolla yansıttığı söylenebilir. Bunlardan ilki romanın geneline yayılan ve yazarın söz aldığı bölümlerdir ki burada yazar toplumsal eşitsizliği oldukça ölçülü ve tematik biçimde ele alır. İkincisi yazarın kahramanları konuşturduğu bölümdür ki burada eşitsizliğin dil birimleri üzerinden somutlaştırıldığı belirlenmiştir. Bu aşamada yerel ağız özellikleri ve deyimlere sıkça rastlanmaktadır. Ayrıca dil birimlerinin bir kısmı doğrudan eşitsizliği yansıtırken bazı sözcüklerin roman özelinde dolaylı yoldan bir eşitsizlik kodlayıcısı olarak kullanıldığı görülmüştür. Romandan anlaşılan, yazarın derin bir gözlem gücüne ve bu gözlemleri yerel ağız özellikleri ile harmanladığı yalın bir anlatıma sahip olduğudur. Bu iki özellik, romanda baskın biçimde görülen toplumsal eşitsizlik kavramını tematik açıdan desteklemenin yanı sıra sözü edilen kavramı ifade etmek amacıyla pek çok dil malzemesinin kullanılması adına itici güç oluşturmuştur. Bu durum, toplumsal eşitsizliğin yansıtılması için tercih edilen sözcük ve sözcük öbeklerinin belirlenmesine katkı sağlamış; dönemin dil özellikleri ve duygu ve düşüncenin sunulma biçimi hakkında ipucu vermiştir. Dolayısıyla romana, yalnızca tematik (bu konu özelinde toplumsal eşitsizlik) değil, dil bilgisel açıdan da yaklaşmak zorunluluk olmuştur. Bu çalışmada Kuyucaklı Yusuf romanında anlatılan ve toplumsal eşitsizlik kaynağı olarak görülen statü, cinsiyet ayrımı ve ekonomik farkları ortaya koyan dil birimleri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Toplum, eşitsizlik, statü, cinsiyet, ekonomi

Kaynakça

• Ali, S. (2014). Kuyucaklı Yusuf. Yapı Kredi Yayınları (68. Baskı).
• Aydın, K. (2018). Max Weber, Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma. Journal of Economy Culture and Society, 57, 245-267. https://doi.org/10.26650/JECS414077
• Bottomore, T. B. (2000). Toplumbilim. Der Yayınevi.
• Cuff, E. C., Sharrock W. W. & Francis D. W. (2013). Sosyolojide Perspektifler. Ü. Tatlıcan (Çev.), Say Yayınları.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış, Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 15-28.
• Erdendoğdu, F. (2014). Sosyal Tabakalaşma ve Eşitsizlik. Pamukkale Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü.
• İnce, M. (2017). Toplumsal Tabakalama ve Eşitsizlik. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1): 294-319.
• Laslo, F. A. & Özkırımlı, A. (1986). Pertev Naili Boratav, Sabahattin Ali'nin Hikayelerinin Hikayesinden Çizgiler. In Sabahattin Ali, ss. 295.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yay.
• Moran, B. (1990). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, In Sabahattin Ali'den Yusuf Atılgan'a. İletişim Yayınları.
• Moran, B. (1991). Soylu Vahşi Olarak Kuyucaklı Yusuf, In Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. (2. Basım). İstanbul, ss. 35.
• Naci, F. (1990). 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme. (2. Baskı). Gerçek Yayınevi.
• Ozankaya, Ö. (1991). Toplumbilim. Cem Yayınevi.
• Özdağ, Y. K. (2022). Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf Adlı Romanında Biçim Birimsel, Sözlüksel ve Söz Dizimsel Çatı, [Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Tez No. 744677]. Bursa
• Şeker, A. (2019). Kuyucaklı Yusuf Romanının Kadın Kahramanlarını Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Psikososyal Yönleriyle Ele Almak. İnsan & İnsan, 6 (22), 865-881. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.521714