Going Beyond Orientalism and Occidentalism Paradigm: Moral Order of Nurettin Topçu

Yıl 2024, Sayı: 80, 235 - 291, 21.05.2024

Sefa Mertek , Adem Yılmaz

https://doi.org/10.62425/turcology.1488111

Öz

Talking about East and West often leads to being part of a paradigm of Orientalism or Occidentalism, which is built on opposition and requires one to be chosen. This preference results in thoughts being imprisoned within the constructed structures. To be able to say a new word, it is necessary to transcend this paradigm and think beyond it. Nurettin Topçu, who has a very unique place in Turkish political life, is sometimes imprisoned in the paradigm of Orientalism and Occidentalism. While some authors consider Nurettin Topçu an Orientalist, others characterize him as an Occidentalist. Moreover, some go beyond Orientalism and Occidentalism and define him as an Islamist, nationalist, conservative, socialist, or anti-modernist. This study questions the possibility of going beyond the Orientalism and Occidentalism paradigms with the emphasis on 'originality' reflected in Nurettin Topçu's works and aims to offer an alternative reading proposal. In summary, it has been concluded that Nurettin Topçu has strongly demonstrated the possibility of going beyond the paradigm of Orientalism and Occidentalism with his philosophy of action, his understanding of revivalist religion, and the moral order he built on Anatolianism and Muslim Anatolian socialism.

Anahtar Kelimeler

Nurettin Topçu, Orientalism, Occidentalism, Originality, Moral Order

Oryantalizm ve Oksidentalizm Paradigmasının Ötesine Geçme: Nurettin Topçu’nun Ahlak Nizamı

Öz

Doğu ve Batı hakkında konuşmak, çoğu zaman, karşıtlık üzerinden kurulan ve birinin tercih edilmesini gerektiren oryantalizm ya da oksidentalizm paradigmasının bir parçası olmaya yol açar. Bu tercih ise düşüncelerin inşa edilmiş yapıların içine hapsedilmesiyle sonuçlanır. Yeni bir söz söyleyebilmek için bu paradigmayı aşmak ve onun ötesinde düşünmek gereklidir. Türk siyasal hayatında oldukça özgün bir yere sahip olan Nurettin Topçu da zaman zaman Oryantalizm ve Oksidentalizm paradigmasına hapsedilmektedir. Kimi yazarlar Nurettin Topçu’yu oryantalist değerlendirirken kimileri oksidentalist olarak nitelemektedir. Dahası oryantalizm ve oksidentalizmi de aşarak İslamcı, milliyetçi, muhafazakâr, sosyalist ya da anti modernist olarak tanımlayanlar da vardır. Bu çalışma, Nurettin Topçu’nun eserlerine yansıyan ‘özgünlük’ vurgusu ile oryantalizm ve oksidentalizm paradigmasının ötesine geçmenin imkanını sorgular ve alternatif bir okuma önerisi sunmayı amaçlar. Özetle, Nurettin Topçu’nun —niyet etmemiş bile olsa— hareket felsefesi, ihyacı din anlayışı, Anadoluculuk ve Müslüman Anadolu sosyalizmi üzerine inşa ettiği ahlak nizamı düşüncesi ile Oryantalizm ve oksidentalizm paradigmasının ötesine geçmenin imkanını oldukça kuvvetli bir şekilde gösterdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nurettin Topçu, Oryantalizm, Oksidentalizm, Özgünlük, Ahlak Nizamı

Kaynakça

• Ahıska, M. (2003). Occidentalism: The Historical Fantasy of the Modern. The South Atlantic Quarterly, 102, 351-379.
• Akan, A. (2019). İsyan Ahlakından Anadolucu Sosyalizme: Topçu ve Hareket Felsefesinin Etik-Politiği. Felsefelogos, 2(73), 67-103.
• Akın, M. H., & Meşe, E. (2013). Türkiye'de Muhafazakârlığa Nurettin Topçu'nun Eleştirel Katkısı. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 10(37), 141-154.
• Alver, K. (2006). Anadoluculuk ve Nurettin Topçu. Hece, 109, 258-265.
• Arabi, O. (2001). Studies in Modern Islamic Law and Jurisprudence. Kluwer Law International.
• Atabay, M. (2008). Anadoluculuk. In T. Bora & M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik. İletişim Yayınları.
• Barsamian, D. (2003). Ötekine Bir Yer Vermenin Bir Yolu Olmalı. Cogito, 37, 276-287.
• Bilgrami, A. (2011). Bir Ayrımı Yorumlamak (çev. H. Doğan). In H. Bhabha & W. J. T. Mitchell (Eds.), Edward Said ile Konuşmaya Devam (ss. 41-52). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Buruma, I. (2004). Oksidentalizmin Kökenleri. Cogito, 40, 278-285.
• Buruma, I., & Margalit, A. (2004). Occidentalism: The West in the Eyes of Its Enemies. The Penguin Press.
• Deleuze, G. (2009). Göçebe Düşünce (çev. F. Taylan). In D. Lapoujade (Ed.), Issız Ada ve Diğer Metinler (ss. 390-404). Bağlam Yayıncılık.
• Demirel, İ. (2011). Nurettin Topçu’nun Düşünce Dünyasında Felsefe-Milliyetçilik Geçişmeleri ve Millet, Yurt, Din Sferleri. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 1-22.
• Derin, F. G. (2012). İslami Özcülüğün Üç Ayrı Görüntüsü: Klasik, Kültürel ve Yeni-Özcüler. Bilgi, 14(1), 18-34.
• Duran, B., & Aydın, C. (2014). Competing Occidentalisms of Modern Islamist Thought: Necip Fazıl Kısakürek and Nurettin Topçu on Christianity, the West, and Modernity. The Muslim World, 103(4), 479-500.
• Durmaz, İ. (2022). Three Generations, Three Perspectives: Islamists’ Discussions on “Islamic Civilization” in Türkiye. International Journal of Social Inquiry, 15(2), 263-276. https://doi.org/10.37093/ijsi.1124717
• Eisenstadt: N. (2000). The Reconstruction of Religious Arenas in the Framework of Multiple Modernities. Millennium: Journal of International Studies, 29(3), 591-611.
• Gökalp, Z. (1995). Hars ve Medeniyet. Toker Yayınları.
• Gündoğan, A. O. (2000). Nurettin Topçu. Doğu Batı, 11, 89-106.
• Hanefi, H. (2004). İslam ve Batı: Çatışma mı Diyalog mu? Cogito, 40, 269-277.
• Hunter: T. (2009). Reformist Voices of Islam: Mediating Islam and Modernity. M. E. Sharpe.
• Kara, B. (2017). Dinsel Milliyetçilik. Electronic Turkish Studies, 12(2), 121-138. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.11405
• Keddie, N. (1972). Sayyid Jamal ad-Din “al-Afghani”: A Political Biography. University of California Press.
• Keddie, N. (1983). An Islamic Response to Imperialism: Political and Religious Writings of Sayyid Jamal al-Din “al-Afghani”. University of California Press.
• Keyman, F., Mutman, M., & Yeğenoğlu, M. (1996). Giriş: Dünya Nasıl ‘Dünya’ Oldu? In F. Keyman, M. Mutman, & M. Yeğenoğlu (Eds.), Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark (ss. 7-23). İletişim Yayınları.
• Koca, B., & Selçuk, E. K. (2022). Soğuk Savaş Sürecinde Türk Sağ Düşüncesinde Aydın İmgesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 223-244. https://doi.org/10.16953/deusosbil.953827
• Moaddel, M. (2005). Islamic Modernism, Nationalism, and Fundamentalism: Episode and Discourse. The University of Chicago Press.
• Mollaer, F. (2006). Türk Sosyalizmine Bir Katkı. Hece, 109, 23-41.
• Mutman, M. (2002). Şarkiyatçılık-Oryantalizm. In T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık (ss. 189-211). İletişim Yayınları.
• Ning, W. (1997). Orientalism versus Occidentalism? New Literary History, 28(1), 57-67.
• Okay, O. (1992). Bir İdealistin Ölümü. In Nurettin Topçu’ya Armağan. Dergâh Yayınları.
• Öğün: S. (1992). Türkiye’de Cemaatçi Milliyetçilik ve Nurettin Topçu. Dergâh Yayınları.
• Perşembe, E. (2002). Nurettin Topçu’da ‘Müslüman Anadolu Sosyalizmi’ Düşüncesi. İslamiyat, 2, 93-100.
• Said, E. W. (2013). Şarkiyatçılık (çev. B. Ülner). Metis Yayınları.
• Spinoza, B. d. (2016). Teolojik-Politik İnceleme (çev. C. B. Akal & R. Ergün). Dost Kitabevi.
• Spinoza, B. d. (2018). Ethica (çev. Ç. Dürüşken). Alfa Yayınları.
• Suveren, Y. (2014). Cumhuriyetçi Radikal Modernizme Karşı Anti-Modernist Bir Entelektüel Olarak Nurettin Topçu. Akademik İncelemeler Dergisi, 9(2), 23-44.
• Şakar, C. (2006). Topçu’da Türk-İslam Harikası Olarak Millet ve Milliyetçilik. Hece, 109, 266-273.
• Topçu, N. (1978a). Avrupa. In E. Erverdi & M. Doğan (Eds.), Milliyetçiliğimizin Esasları (ss. 78-85). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (1978b). Millî Kültürümüz ve Garplılaşma Meselesi. In E. Erverdi & M. Doğan (Eds.), Milliyetçiliğimizin Esasları (ss. 65-77). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (1978c). Milliyetçilik. In E. Erverdi & M. Doğan (Eds.), Milliyetçiliğimizin Esasları (ss. 32-37). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (1978d). Türk-İslam Harikası. In E. Erverdi & M. Doğan (Eds.), Milliyetçiliğimizin Esasları (ss. 24-31). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017a). Ahlak Nizamı. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 15-22). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017b). Ahlak Nizamı. Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017c). Aradığımız Nizam. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 46-53). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017d). Bilmek ve Düşünmek. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), İslam ve İnsan/Mevlâna ve Tasavvuf (ss. 44-49). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017e). Din Hayatı. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 87-95). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017f). Düşünen İnsan ve İslam. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), İslam ve İnsan/Mevlâna ve Tasavvuf (ss. 63-69). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017g). İktisadi ve İçtimai Nizam. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 28-35). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017h). İslam Ahlakı. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), İslam ve İnsan/Mevlâna ve Tasavvuf (ss. 91-113). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017i). İslam ve İnsan. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), İslam ve İnsan/Mevlâna ve Tasavvuf (ss. 23-29). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017j). İstismarı Kaldıran Adalet. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 41-45). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017k). Kapitalizmin Dünyası. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 201-206). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017l). Komünizm. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 264-267). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017m). Komünizmin Karşısında Yeni Bir Nizam İdeali. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 340-343). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017n). Milliyetçiliğimizin Karşısında Komünizm. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 320-323). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017o). Milliyetçilik Muamması. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 170-175). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017p). Ne İçin Sosyalizm? In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 187-193). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017q). Para ve Yahudi. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 235-239). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017r). Sosyalist Cemiyet Nizamı. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 181-186). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017s). Sosyalizm ve Şekilleri. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Ahlak Nizamı (ss. 259-263). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2017t). Tasavvuf. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), İslam ve İnsan/Mevlâna ve Tasavvuf (ss. 135-140). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2018a). Benliğimiz. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Yarınki Türkiye (ss. 116-130). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2018b). Bizde Rönesans. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Yarınki Türkiye. Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2018c). Garbın İlim Zihniyeti ve Ahlak Görüşü. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Kültür ve Medeniyet (ss. 36-55). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2018d). Hakikat Düşmanı Üç Felsefe: Pozitivizm-Pragmatizm-Sosyolojizm. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Yarınki Türkiye (ss. 73-78). Dergâh Yayınları.
• Topçu, N. (2018e). Kültür ve Teknik. In E. Erverdi & İ. Kara (Eds.), Kültür ve Medeniyet (ss. 19-30). Dergâh Yayınları.
• Uçan, H. (2006). Nurettin Topçu’nun Düşlediği Ahlâk ve Toplum. Hece, 109, 84-91.
• Ülken, H. Z. (1979). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. Ülken Yayınları.
• Üstel, F. (1993). Türk Milliyetçiliğinde Anadolu Metaforu. Tarih ve Toplum, 109, 51-55.
• Yaşlı, F. (2015). Türkiye'de Muhafazakâr Anti-Kapitalizm: Nurettİn Topçu. Alternative Politics / Alternatif Politika, 7(3), 645-664.
• Yıldırım, E. (2006). Mistisizme Koşut Şeriata Karşı Bir İhyacı Olarak Nurettin Topçu’da İslâm Düşüncesi. Hece, 109, 178-199.