Examination of Secondary School Turkish Textbooks with Respect to Life Skills

Yıl 2025, Sayı: 84, 483 - 501, 20.09.2025

Oğuzhan Sevim , Kübra Tekin

https://doi.org/10.62425/turcology.1609719

Öz

The purpose of this study is to examine the text-based activities in the secondary school Turkish textbooks used in the 2023-2024 academic year in terms of life skills. The research was conducted using a qualitative research approach. Research data were collected through document analysis. The data sources for the study were Turkish textbooks used in middle schools and imam hatip middle schools. To determine the extent to which text-based activities in these books incorporate life skills, a Life Skills-Activity Evaluation Form was created based on the literature. Life Skills-Activity Evaluation Form was prepared in three basic dimensions, namely social skills, thinking skills and emotional skills, in line with the life skills classifications frequently included in the relevant literature. Within the scope of this form, items were created for each skill area in order to determine whether the skills in question were included in the activities and the activities were evaluated in the light of these items. The data obtained from the research was analyzed using descriptive analysis technique. When the text-based activities in middle school Turkish textbooks were examined according to grade levels, it was found that the 5th-grade Turkish textbook (published by Koza Yayınları) included the most life skills, while the 7th-grade Turkish textbook (published by Dörtel Yayıncılık) included the least. In this context, it can be said that text-based activities in middle school Turkish textbooks are not designed according to a specific criterion based on grade levels. Comparing the fundamental components of life skills, it was found that thinking skills were the most frequently included in the activities, followed by social skills, and that emotion management skills were the least frequently included. The study found that text-based activities in the 5th, 6th, 7th, and 8th grade Turkish textbooks place more emphasis on thinking skills, less on social skills, and very little on emotion management skills. From this result, it can be inferred that the activities are not sufficiently and evenly distributed, with a significant lack of activities related to emotion management skills. Additionally, it was observed that some life skills, which are widely included in the curriculum -such as problem-solving, decision-making, discussion, and empathy- are not adequately represented in the activities.

Anahtar Kelimeler

Life Skills , Turkish Textbooks , Text-Based Activities.

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Yaşam Becerileri Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2023-2024 eğitim öğretim yılında kullanılan ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metin temelli etkinliklerin yaşam becerileri açısından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel araştırma yaklaşımı kullanılarak yürütülmüştür. Araştırma verileri doküman analizi ile toplanmıştır. Çalışmanın veri kaynağını ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Kitaplarda bulunan metin temelli etkinliklerin, yaşam becerileri açısından incelenmesi amacıyla alan yazınından yararlanılarak Yaşam Becerileri-Etkinlik Değerlendirme Formu oluşturulmuştur. Yaşam Becerileri-Etkinlik Değerlendirme Formu, ilgili literatürde sıklıkla yer verilen yaşam becerileri sınıflamaları doğrultusunda sosyal beceriler, düşünme becerileri ve duygusal beceriler olmak üzere üç temel boyutta hazırlanmıştır. Bu form kapsamında, söz konusu becerilerin etkinliklerde yer alma durumunu belirlemek amacıyla her bir beceri alanına yönelik maddeler oluşturulmuş ve etkinlikler bu maddeler ışığında değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metin temelli etkinlikler, sınıf düzeylerine göre incelendiğinde yaşam becerilerine en fazla yer veren kitabın 5. sınıf Türkçe ders kitabı (Koza Yayınları) olduğu, en az yer veren kitabın ise 7. sınıf Türkçe ders kitabı (Dörtel Yayıncılık) olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metin temelli etkinliklerin sınıf düzeylerine göre belirli bir ölçüt temel alınarak tasarlanmadığı söylenebilir. Yaşam becerilerinin temel bileşenleri kıyaslandığında ise etkinliklerde en fazla düşünme becerilerine, daha sonra sosyal becerilere yer verildiği, en az yer verilen yaşam becerisinin ise duygu yönetimi becerileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonunda 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metin temelli etkinliklerde düşünme becerilerine daha fazla, sosyal becerilere daha az, duygu yönetimi becerilerine ise çok az yer verildiği saptanmıştır. Bu sonuçtan hareketle etkinliklerin yeterli ve dengeli dağılmadığı, duygu yönetimi becerileri ile ilgili etkinliklere büyük ölçüde yer verilmediği söylenebilir. Ayrıca programda geniş ölçüde yer alan bazı yaşam becerilerinin -problem çözme, karar verme, tartışma, empati kurabilme- etkinliklerde yeterince yer almadığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Becerileri , Türkçe Ders Kitapları , Metin Temelli Etkinlikler

Kaynakça

• Abaoğlu, H. (2018). Şizofrenili bireylerde yaşam becerileri eğitiminin işlevsellik üzerine etkisinin incelenmesi (Tez No: 521180). [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Agnew, D., Jackson, K., Pill, S., & Edwards, C. (2019). Life skill development and transfer beyond sport. Physical Culture and Sport Studies and Research, 84(1), 41-54. https://doi.org/10.2478/pcssr-2019-0025
• Ahat, O., & Kıymaz, M. S. (2024). Türkçe eğitimi ve 21. yüzyıl becerileri: ortaokul Türkçe ders kitaplarında 21. yüzyıl becerilerinin varlığı. Asya Studies, 8(30), 113-138. https://doi.org/10.31455/asya.1585724
• Ayber, B. E. (2022). Parkinson hastalığı olan bireylerde postüral kontrol ile distal motor beceriler arasındaki ilişkinin incelenmesi ve ergoterapi müdahalelerinin günlük yaşam becerilerine olan etkisi [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Bahşi, N., & Gençer, G. (2024). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin 21. yüzyıl becerileri bağlamında incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 394-413. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1433238
• Bailey, J. L. (2014). Non-technical skills for success in a technical world. International Journal of Business and Social Science, 5(4), 1-10.
• Bal, M. (2018). Türkçe dersinin 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 49-64. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12922
• Balcı, N., Kılıç, E., & Eyüp, B. (2024). 21. yüzyıl becerilerinin ortaokul Türkçe ders kitaplarına yansıması. International Journal of Language Academy, 12(3), 248-271.
• Bayrak-Özmutlu, E., & Kanık-Uysal, P. (2021). Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin düşünme becerileri açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 518-543. https://doi.org/10.9779/pauefd.745469
• Belet-Boyacı, Ş. D. & Güner-Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738. https://doi.org/10.18039/ajesi.578170
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In P. Griffin, B. McGaw & E. Care (Eds.), Assessment and Teaching of 21st Century Skills (pp. 17–66). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-2324-5_2
• Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO). (2004). Report of the Inter-Agency Working Group on Life Skills in EFA. Paris: UNESCO. (Erişim Tarihi: 20.12.2024) https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000141012?posInSet=1&queryId=N-EXPLORE-312e97ce-e717-4621-91b0-7411affd87d2
• Boden, M. (2001). Creativity and knowledge. A. Craft, B. Jeffrey ve M. Leibling (Ed.). Creativity in education (s. 95-102). Continuum. Brooks, D.K. Jr. (1984). A life skills taxonomy: Defining elements of effective functioning through the use of the Delphi technique (Doctoral dissertation). University of Georgia.
• Büyüköztürk, S., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, O., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2024). Bilimsel araştırma yöntemleri (35. baskı). Pegem Akademi.
• Cansız-Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 337-371). Pegem Akademi.
• Care, E., Kim, H., Anderson, K., & Gustafsson-Wright, E. (2017). Skills for a changing world: National perspectives and the global movement. The Center for Universal Education at Brookings project report. (Erişim: 25.12.2024) https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED583031
• Çelik, V. (2002). Sınıf yönetimi. Nobel.
• Cingöz, D. (2023). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Lisanüstü Eğitim Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Commodari, E., Platania, S., La Rosa, V.L., Commodari, G., Carnemolla, G., Parisi, J., & United Network Europa. (2022). Psychological wellbeing in adolescence: relationships between life skills, self-efficacy, and metacognitive skills. Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 10(1). https://doi.org/10.13129/2282-1619/mjcp-3251
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
• Demirel, R. (2021). Işık konusunun argümantasyon destekli tasarım temelli fen ve mühendislik uygulamaları ile öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin 21. yüzyıl yaşam becerileri ve öğrenme ürünlerine etkisi [Doktora tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Dilekçi, A., & Karatay, H. (2021). Türkçe dersi öğretim programlarında 21. yüzyıl becerileri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(4), 1430-1444. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2162097
• Edis, A., & Calp, Ş. (2023). Çocuk kitaplarındaki yaşam becerilerinin karakterlerin özellikleri ve içerik bağlamında incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 150-161. https://doi.org/10.17556/erziefd.1148990
• Epçaçan, C. (2013). Yaşam boyu öğrenme becerilerinin ders kitaplarında yer alma düzeyine örnek bir inceleme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (11). https://doi.org/10.14520/adyusbd.482
• Erdamar, G., & Barası, M. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından ortaokul Türkçe dersi öğretim programı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 312-342. https://doi.org/10.37217/tebd.868788
• Erduran Avcı, D., & Selçuk, A. M. (2021). Öğretim elemanları penceresinden yaşam becerileri eğitimi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 42-85.
• Ersoy, E. & Köşger F. (2016). Empati: Tanımı ve önemi/empathy: Definition and its importance. Osmangazi Tıp Dergisi, 38, 9-17.
• Fox, J., Southwell, A., & Smith, C. (2003). Enhancing life skills for youth: A guide for facilitators. YouthNet.
• Goleman, D. (2011). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir? (34. baskı). Varlık.
• Goodman, A., Joshi, H., Nasim, B., & Tyler, C. (2015). Social and emotional skills in childhood and their long-term effects on adult life. Institute of Education.
• Grant, G. E. (1988). Teaching critical thinking. Praeger.
• Gültekin, H. (2019). Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi (Tez No: 579207). [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi: Yaklaşımlar ve modeller. Pegem Akademi.
• Gutman, L. M., & Schoon, I. (2013) The impact of non - cognitive skills on outcomes for young people. UCL Institute of Education.
• Hálfdanardóttir, B. F., Ingvarsson, E. T., & Sveinbjörnsdóttir, B. (2022). Important skills for elementary school children: Implementing the preschool life skills program in Iceland. Behavioral Interventions, 37(2), 345–362. https://doi.org/10.1002/bin.1846
• Hamdona, M. (2007). Life skills-based education for behavior development. Palestinian Ministry of Education. Haring, D. K. (2006). The impact of peer discussion groups on the recreational reading of seventh grade students. [Doctoral dissertation. The University of Montana Missoula].
• Irwanto, R., E., Widjajanti, E., & Suyanta. (2017). Students’ science process skill and analytical thinking ability in chemistry learning. AIP Conference Proceedings, 1868 (1), 1-4. https://doi.org/10.1063/1.4995100
• Jordaan, J., Beukes, R., & Esterhuyse, K. (2017). The development and evaluation of a life skills programme for young adult offenders, International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 62(10), 3077– 3096
• Kala, A. (2019). Fen bilimleri eğitiminde analitik düşünme becerisi. A. Kirman Bilgin (Ed.), Fen bilimlerinde yaşam becerileri eğitimi içinde (ss. 52-80). Pegem Akademi.
• Kamble, H., & Kumar, S. (2023). Measuring the ABC of life skills: life skills scale revision and standardisation for adult population. British Journal of Guidance & Counselling, 1–16. https://doi.org/10.1080/03069885.2023.2264471
• Kayhan, E., Altun, S. & Gürol, M. (2019). Sekizinci sınıf Türkçe öğretim programı (2018)’nın 21. yüzyıl becerileri açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 20-35.
• Kılıç, A. H. (2022). Fen eğitiminde yaşam becerileri ile mühendislik ve tasarım becerilerine dayalı laboratuvar yönteminin akademik başarıya etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Kırkkılıç, A., Sevim O., & Ulaş H. (2022). Etkinliklerle yaşam becerileri eğitimi. Anı.
• Kurudayıoğlu, M., & Çetin, Ö. (2015) Temel beceriler ve Türkçe öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 1-19. https://doi.org/10.16916/aded.65619
• Kurudayıoğlu, M., & Soysal, T. (2019). 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483-496. https://doi.org/10.31592/aeusbed.621132
• Laureta, B. (2018). Soft skills and early childhood education: Strange bed fellows or an ideal match? He Kupu The Match, 5(3), 28-34.
• LeCompte, M. D., & Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of Educational Research, 52(1), 31-60.
• Liu, J., Liu, S., Yan, J., Lee, E., & Mayers, L. (2012). The impact of life skills training on behavior problems in left-behind children in rural China: A pilot study. School Psychology International, 37(1), 73–84. doi: 10.1177/0143034315618442
• Luczynski, K.C., & Hanley, G.P. (2013). Prevention of problem behavior by teaching functional communication and self-control skills to preschoolers. Journal of Applied Behavior Analysis, 46(2), 355–68. https://doi.org/10.1002/jaba.44
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2019). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar). MEB Yayınları.
• MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli – Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı. MEB Yayınları.
• Menrath, I., Mueller-Godeffroy, E., Pruessmann, C., RavensSieberer, U., Ottova, V., Pruessmann, M., Erhart, M., Hillebrandt, D., & Thyen, U. (2012). Evaluation of school-based life skills programmes in 120 a high-risk sample: A controlled longitudinal multi-centre study. Journal of Public Health, 20(2), 159– 170. https://doi.org/10.1007/s10389-011-0468-5
• Miles, B. W., & Jozefowicz-Simbeni, D. M. H. (2010). Naturalistic inquiry. B.A. Thyer (Ed.), The handbook of social work research methods içinde (ss. 722-745).
• Miles, M., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage.
• Moffitt, T. E., Arseneault, L., Belskya, D., Dickson, N., Hancox, R. J., Harrington, H., Houts, R., Poultonc, R., Roberts W. B., Rossa, S., Sears R. M., Thomson, M., & Caspi, A. (2011). A gradient of childhood self-control predicts health, wealth, and public safety. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(7), 2693-2698.
• Nasheeda, A., Abdullah, H. B., Krauss, S. E., & Ahmed, N. B. (2019). A narrative systematic review of life skills education: Effectiveness, research gaps and priorities. International Journal of Adolescence and Youth, 24(3), 362–379. https://doi.org/10.1080/02673843.2018.1479278
• OECD. (2018). The future of education and skills: Education 2030. OECD Publishing.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özkan Elgün, İ., & Uysal, F. (2022). Hayat bilgisi dersi öğretim programı kazanımlarının yaşam becerileri kapsamında incelenmesi. Baskent University Journal of Education, 9(2), 122-135.
• Pan American Health Organization. (2000). Life skills approach to child and adolescent healthy human development. PAHO.
• Pierce, S., Kendellen, K., Camiré, M., & Gould, D. (2016). Strategies for coaching for life skills transfer. Journal of Sport Psychology in Action, 9(1), 11–20. https://doi.org/10.1080/21520704.2016.1263982
• Prajapati, R., Sharma, B., & Sharma, D. (2016). Significance of Life Skills Education. Contemporary Issues in Education Research (CIER), 10(1), 1–6. https://doi.org/10.19030/cier.v10i1.9875
• Revşen, N. (2022). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bulunan etkinliklerin yaşam becerileri yönünden incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Robison, M., Mann, T., & Ingvarsson, E. I. (2020). Life skills instruction for children with developmental disabilities. Journal of Applied Behavior Analysis, 53(1), 431– 448. https://doi.org/10.1002/jaba.602
• Rowe, K. (1991). The influence of reading activity at home on students’ attitudes towards reading, classroom attentiveness and reading achievement: An application of structural equation modeling. British Journal of Educational Psychology, 61, 19-35.
• Sarı, H. G. (2021). Lise öğrencilerinin çoklu zeka alanları ve sporda yaşam becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Sternberg, R. J., Grigorenko, E., L., & Zhang, L. (2008). Styles of learning and thinking matter in instruction and assessment, Perspectives on Psychological Science, 3(6), 486-506.
• Tanious, R., Gérain, P., Jacquet, W. & Van Hoof, E. (2023) A scoping review of life skills development and transfer in emerging adults. Frontiers in Psychology, 14, 1275094. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1275094
• Taşçı, M. (2020). Ortaöğretimde sportif faaliyetlere katılımın bireyin yaşam becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Tez No: 610310). [Doktora tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Jossey-Bass.
• Türk, A. (2015). Sporun gençlerin yaşam becerileri kazanmasına ve geliştirmesine yönelik etkisi: 3x3 basketbol turnuvası örneği (Tez No: 457542). [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• UNICEF. (2012). Global evaluation of life skills education programmes. United Nations Children’s Fund.
• Ustabulut, M. Y. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının yaşam becerileri ile ilgili görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 205-219. https://doi.org/10.33437/ksusbd.879817
• Uzundağ, H. İ. (2022). Spor lisesi öğrencilerinde sosyal destek algılarının yaşam becerilerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Wenzel, V., Weichold, K., & Silbereisen, R. K. (2009). The life skills program IPSY: Positive influences on school bonding and prevention of substance misuse. Journal of Adolescence, 32(6), 1391–1401. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2009.05.008
• World Health Organization. (1997). Life skills education for children and adolescents in schools (WHO/MNH/PSF/93.7A.Rev.2).
• Yaşar, M. (2018). Nitel araştırmalarda nitelik sorunu. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 55-73.
• Yayla-Eskici, G. & Özsevgeç, T. (2019). Yaşam becerileri ile ilgili çalışmaların tematik içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 3(5), 1-15.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, Y., & Altok Çetin, M. (2022). Effects of creative drama-based life skills training on the life skills level of 5-6 years old children Journal for Educators, Teachers and Trainers, 13(3). 134-145.
• Yüce, K., Eryaman, M. Y., Şahin, A., & Koçer, Ö. (2014). Sosyal bilimlerde paradigma dönüşümü ve Türkiye’de uygulamalı dilbilimi alanında nitel araştırma. Eğitim ve Bilim, 39(171), 1-12. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/2438
• Yurdakul, Y., & Cesur, E. (2024). İlkokul dönemi çocuklarının duygu düzenleme becerileri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 304-319. https://doi.org/10.24315/tred.1354925