Atatürk Döneminde Toplumu Dönüştürmenin Aracı Olarak Cumhuriyet Gazetesinin Düzenlediği Güzellik Yarışmaları

Yıl 2022, , 58 - 79, 31.12.2022

Mehmet Gündüz

https://doi.org/10.17829/turcom.1050441

Cited By: 1

Öz

1925 yılına gelindiğinde Türkiye’de siyasi anlamda muhalefet neredeyse tamamen saf dışı bırakılmıştır.
Ülkenin yöneticileri düşündükleri birçok yeniliği hızlıca hayata geçirmeye başlamıştır. Bu süreçte sosyal
hayatı Batı değerleri çerçevesinde yeniden düzenlemek için birçok adım atılmıştır. Bu adımlardan
bazıları kadın ve aile konularında atılmıştır. Kadının görünümünü ve statüsünü değiştirmenin en önemli
basamaklarından birini güzellik yarışmaları oluşturur. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği bu
araştırmada betimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 1925-1933 yılları arasında
Türkiye’de Cumhuriyet gazetesi tarafından düzenlenen güzellik yarışmaları incelenmiştir. Bu çalışmada
cumhuriyet rejiminin güzellik yarışmalarını hangi düşünce ve amaçla düzenlediği üzerinde durulmuştur.
Ayrıca bu yarışmaların Türkiye’de oluşturulmak istenen kadın imajına nasıl hizmet ettiği ve bu yarışmalarla
Batıya verilmek istenen mesaj irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güzellik Yarışmaları, Cumhuriyet, Keriman Halis, Kadın, Toplumsal Dönüşüm

Beauty Contests Organized by Cumhuriyet Newspaper as a Tool for Transforming the Society in Atatürk’s Era

Öz

By 1925, political opposition was almost completely eliminated in Turkey. The rulers of the country have
began to implement many innovations they thought of rapidly . In this process, many steps were taken to
reorganize social life within the framework of Western values. Some of these steps were taken on women
and family issues. One of the most important steps in changing the appearance and status of women is
beauty contests. A descriptive analysis method was used in this study, in which the qualitative research
approach was adopted. Within the scope of the research, the beauty contests organized by Cumhuriyet
newspaper between 1925-1933 in Turkey were examined. In this study, it is focused on the idea and purpose
of the republican regime organizing beauty contests. In addition, how these competitions serve the image of women to be created in Turkey and the message to be given to the West with these competitions are
examined.

Anahtar Kelimeler

Beauty Contests, Cumhuriyet, Keriman Halis, Women, Social Transformation.

Kaynakça

• 1929 Türkiye güzellik kraliçesi intihap edildi. (1929, 3 Eylül). Cumhuriyet, 1.
• 1930 Dünya kraliçeliği. (1930, 4 Temmuz). Cumhuriyet, 1.
• 1930 Güzellik kraliçesi: Mübeccel Namık Hanım. (1930, 13 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• 1930 Kraliçemiz. (1930, 20 Temmuz). Cumhuriyet, 1.
• 1931 Güzellik kraliçesi bugün… (1931, 18 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• 1931 Kraliçesinden güzel Türk kızlarına. (1931, 26 Aralık). Cumhuriyet, 1, 2.
• 1931 Kraliçeliği. (1930, 23 Eylül). Cumhuriyet, 3.
• 1931 Güzellik kraliçeliğine… (1931, 16 Ocak) Cumhuriyet, 1.
• 1932 Güzellik kraliçesi intihap edildi. (1932, 3 Temmuz). Cumhuriyet, 1, 5.
• 1933 Güzellik müsabakası pek yakında başlıyor. (1932, 2 Kasım). Cumhuriyet, 1.
• Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Aktaş, C. (1989). Tanzimat’tan günümüze kılık kıyafet ve iktidar (1. Baskı). İstanbul: Nehir Yayınları
• Akşit, E. E. (2005). Kızların sessizliği. İstanbul: İletişim Yayınları
• Arat Z. F. (1998). Kemalizm ve Türk kadını. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (Haz.), 75 yılda kadınlar ve erkekler içinde (ss. 51-70). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arsan, N. (1959). Atatürk’ün söylev ve demeçleri II. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Aynı şeyi biz niye yapmayalım? (1929, 4 Şubat). Cumhuriyet,1.
• Bein, A. (2018). There she is, miss universe: Keriman Halis goes to Egypt, 1933. Kate Fleet & Ebru Boyar (Eds.), Middle Eastern and North African Societies in the Interwar Period içinde (ss. 144-163). Leiden:Brill Publishing.
• Bizim Aile. (1998, Şubat). s. 97, 12.
• Burunsuz, A. G. (2015). Türk magazin dergilerinde güzellik yarışmaları: Ses dergisi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bütün dünya gazeteleri Naşide H.la meşgul. (1931, 10 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Caporal, B. (1982). Kemalizmde ve kemalizm sonrasında Türk kadını. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Çetinkaya, G. S. (2021). Atatürk dönemi güzellik yarışmaları. Atatürk Ansiklopedisi. 17.12.2021 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ataturk-donemi-guzellik-yarismalari/ adresinden edinilmiştir.
• Doğramacı, E. (1985). Cumhuriyet döneminde Türk kadını. Erdem, 1(1), 111-124.
• Durakbaşa, A. (1998). Cumhuriyet döneminde modern kadın ve erkek kimliklerinin oluşumu: Kemalist kadın kimliği ve münevver erkekler. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (Haz.), 75 yılda kadınlar ve erkekler içinde (ss. 29-50). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Dünyayı fetheden Türk kızı. (1932, 4 Ağustos). Cumhuriyet, 1
• Dünya güzeli kim? (1930, 3 Temmuz). Cumhuriyet, 1.
• Dünya güzeli Mısır’da. (1933, 23 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Dünya güzelini on binlerce kişi karşıladı. (1932, 31 Ağustos). Cumhuriyet,1.
• En güzel Türk kadını. (1929, 5 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Ertunç, A. C. (2004). Cumhuriyetin tarihi. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Gazi Hz. (1932, 3 Ağustos). Cumhuriyet, 1.
• Genç kızlar arasında bir müsabaka açıyoruz. (1929, 10 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Göksel, B. (1984). Atatürk ve kadın hakları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, I(1), 213-235.
• Gönlüal, İ. (1988). Atatürk inkılabının gerekçesi. Erdem, 4(12), 896-913.
• Güngör, N. (2010). Giriş. Nazife Güngör (Der.), Cumhuriyet döneminde iletişim kurumlar, politikalar içinde (ss. 9-14). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güzel bacaklı hanımlar. (1931, 5 Ocak). Vakit, 1-2.
• Güzel bir ses dinlemek. (1930, 7 Haziran). Cumhuriyet, 5.
• Güzeller resimlerinizi gönderiniz. (1929, 10 Mart). Cumhuriyet, 1.
• Güzeller fırsatı kaçırmayın. (1931, 5 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Güzellik kraliçemiz. (1930, 23 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Güzellik müsabakamız. (1929, 7 Mart). Cumhuriyet, 1.
• Güzellik müsabakamız. (1929, 3 Eylül). Cumhuriyet,1.
• Güzellik müsabakası. (1930, 12 Aralık). Cumhuriyet,1.
• Güzellik müsabakası. (1931, 30 Aralık). Cumhuriyet, 1-3.
• Güzellik müsabakası. (1929, 8 Mart). Cumhuriyet, 1.
• Güzellik müsabakası etrafında dedikodu! (1931, 21Ocak). Cumhuriyet, 1-2.
• Güzellik müsabakasına kayıt bugün başladı. (1932, 18 Haziran). Cumhuriyet, 1-2.
• İstanbul en güzel bacaklı kadını kim? (1931, 4 Ocak). Vakit, 1-2.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Karabıyık Barbarosoğlu, F. (2002). Moda ve zihniyet. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kayıt bugün başlıyor. (1930, 14 Ocak). Cumhuriyet, 4.
• Keçeci Kurt, S. (2015). II. Meşrutiyet dönemi Osmanlı kadın dergilerinde aile ve evlilik algısı. Belleten, 79, 1073- 1098.
• Keriman H. dünya güzellik tacını giyecek mi? (1932, 24 Temmuz). Cumhuriyet, 1.
• Keriman H. genç kızlara ne tavsiye ediyor? (1932, 2 Eylül). Cumhuriyet, 1.
• Koca, E. & Koç, F. (2010). Güzellik yarışmalarının Türkiye’deki moda bilincinin oluşumuna etkileri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2(1),262-288.
• Kocakaya, H. (2009). Atatürk dönemi güzellik yarışmaları ve Keriman Halis. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Kraliçe evvelki gece pek çok alkışlandı. (1931, 24 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Kraliçe hareket ederken. (1930, 30 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Kraliçe Paris’e gidiyor. (1930, 14 Ocak). Cumhuriyet, 1-3.
• Kraliçe yarın akşam halka takdim ediliyor. (1932, 6 Temmuz). Cumhuriyet, 1, 6. London Times. (1932, 12 Kasım). 11.
• Maarif vekili esat bey beyanatını tazvih etti. (1931, 23 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Melgar. F. (1932). Miss universo habla para los lectores e estamba. Estampa, 20 Ağustos 1932, 22-23.
• Memleketimizde ilk defa… (1925, 6 Eylül), Cumhuriyet, 1.
• Miss universe. (1932, 1 Ağustos). The Citizen, 1.
• Miss universe. (1932, 7 Ağustos). Crónica, 27.
• Miss Turkey. (1932, 10 Ağustos). The Sketch, 236.
• Mübeccel Hanım. (1930, 2 Temmuz). Cumhuriyet, 1-15.
• Müsabakaya iştirak için istical ediniz. (1931, 12 Ocak). Vakit, 1-5.
• Müsabaka şeraitini yarın ilan ediyoruz. (1929, 9 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Nadi, Y. (1931, 21 Ocak). 1931 senesi Türk güzeli. Cumhuriyet, 1-3.
• Nadi, Y. (1932, 2 Ağustos). Kraliçemizin parlak zaferi. Cumhuriyet, 1.
• Naşide H. Avrupa’nın güzel göz kraliçesi oldu. (1931, 15 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Naşide H. Cezayir’de. (1931, 23 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Naşide H. müsabakada dördüncülüğü kazandı. (1931, 12 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Naşide Saffet H. 1931 kraliçesi oldu. (1931, 19 Ocak). Cumhuriyet, 1.
• Nazire H. Türkiye 1933 kraliçesi oldu. (1933, 10 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Özdemir, U. (2003). Türkiye’de kadın kıyafetinde modernleşme süreci ve medyanın etkisi. Köprü Dergisi, 84, 51-83.
• Özkaya, Y. (1990). Atatürk biyografisinde sayfalar II (1923-1928). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 6(18), 507-538.
• Paris sefirimizin kraliçeyi ziyareti. (1930, 4 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Paris’ten telgraf cumhuriyet. (1930, 6 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Pride in beauty. (1932, 7 Eylül). Nottingham Evening Post, 1.
• Sancar, S. (2012). Türk modernleşmesinin cinsiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şişman, N. (2003). Emanetten mülke. İstanbul: İz Yayınları.
• Talihsiz kraliçe. (1931, 22 Ocak). Vakit, 8.
• TDK (t.y.). 15.12.2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• The changing styles… (1925, 4 Ekim). The Evening Star, 108.
• Turk beauty wins… (1928, 14 Eylül). The Evening Star, 40.
• Türkiye’nin en güzel… (1929, 6 Şubat). Cumhuriyet, 1.
• Türkiye güzeli Keriman Halis H. dünya kraliçesi intihap edildi. (1932, 1 Ağustos). Cumhuriyet, 1.
• Türkiye’nin ilk güzeli. (1998). Hürriyet. 1.11.2021 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/gundem/turkiyeninilk- guzeli-39008265 adresinden edinilmiştir.
• Yalnız on gün kaldı. (1932, 20 Haziran). Cumhuriyet, 1.
• Yıldız, F. (2019). Türkiye’de ilk güzellik yarışmaları ve basının öncü rolü: Genç Cumhuriyet’in asri güzelleri. Etkileşim, 4, 66-87.
• Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılap. İstanbul: Metis Yayınları.