Comparison of Ottoman and British War Magazines in the Context of Propaganda in the First World War Period: The Case of “The War Illustrated” and “Harp Mecmuası”

Yıl 2022, , 127 - 145, 30.06.2022

Şakir Eşitti , Mehmet Işık

https://doi.org/10.17829/turcom.1051380

Öz

In the World War I, which was the first total war, it is seen that the mass media were used intensively for
propaganda purposes. During the war years, the press was kept under strict control, and the messages
desired to be given to the public and the soldiers were conveyed directly through the newspapers and
magazines issued by the state itself. In terms of conveying the messages directly to the target audience,
“war magazines” or “military magazines” published in this period, have an important place. In the current
literature, the number of studies comparing the propaganda activities of the Ottoman Empire during the
World War I, with the propaganda activities in the countries it fought, is quite insufficient. Therefore,
the main aim of this study is to comparatively examine the propaganda activities of Great Britain, as
the superpower of the period, and the Ottoman Empire, in the years of World War I, and to reveal the
similarities and differences in the propaganda of the two opposing states. In this regard, the contents and
discourses of The War Illustrated magazine which published in Great Britain during World War I and the
Harp Mecmuası magazine which published in the Ottoman Empire were comparatively examined. As a
result, it is determined that the propaganda campaign carried out in The War Illustrated, was in accordance
with Domenach’s five basic rules of strong propaganda, on the contrary propaganda campaign carried out
in the Harp Mecmuası did not comply with these rules sufficiently.

Anahtar Kelimeler

World War I, propaganda, military magazines, Ottoman War Magazines, The War Illustrated

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı ve İngiliz Savaş Dergilerinin Propaganda Bağlamında Karşılaştırılması: “The War Illustrated” ve “Harp Mecmuası” Örneği

Öz

İlk kitlesel savaş olan I. Dünya Savaşı’nda, kitle iletişim araçlarının propaganda amacıyla yoğun şekilde
kullanıldığı görülmektedir. Savaş yılları boyunca basın sıkı bir denetim altında tutulmuş, bizzat devlet
eliyle çıkarılan gazete ve dergilerle halka ve askerlere verilmek istenilen mesajlar doğrudan iletilmiştir. Bu
dönemde çıkarılan “savaş dergileri” (war magazine) ya da “askeri dergiler” (military magazine), mesajların
doğrudan hedef kitleye iletilmesi açısından önemli bir yere sahiptir. Mevcut literatürde Osmanlı Devleti’nin
I. Dünya Savaşı yıllarında yaptığı propaganda faaliyetleriyle savaştığı ülkelerdeki propaganda faaliyetlerini
karşılaştırarak inceleyen çalışmaların sayısının oldukça yetersiz olduğu gözlenmektedir. Bu çalışmanın
temel amacı I. Dünya Savaşı yıllarında, dönemin süper gücü konumundaki Büyük Britanya’nın ve Osmanlı
Devleti’nin askeri dergilerdeki propaganda faaliyetlerini propaganda teknikleri açısından karşılaştırmalı
olarak incelemek, bu yolla dönemin iki karşıt devletinin propagandalarındaki benzerlik ve farklılıkları
ortaya koymaktır. Bu doğrultuda çalışmada, I. Dünya Savaşı yılarında Büyük Britanya’da yayınlanan The
War Illustrated dergisi ile Osmanlı Devleti’nde çıkarılan Harp Mecmuası dergisinin içerik ve söylemleri
propaganda teknikleri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda The War Illustrated dergisinde Domenach’ın güçlü propagandanın beş temel kuralına uygun bir propaganda
kampanyası yürütüldüğü Harp Mecmuası’nda ise bu kurallara yeterince uyulmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, propaganda, askeri dergiler, Osmanlı Harp Mecmuası, The War Illustrated

Teşekkür

Bu makale Doç. Dr. Şakir Eşitti ve Doç. Dr. Mehmet Işık tarafından “Birinci Dünya Savaşı ve Yirminci Yüzyıla Etkileri” başlığıyla 17-18 Ekim 2019 tarihlerinde düzenlenen, Üçüncü Mülkiye Uluslararası İlişkiler Kongresi'nde sunulmuş ve “I. Dünya Savaşı Dönemi Osmanlı ve İngiliz Savaş Dergilerinin Propaganda Bağlamında Karşılaştırılması: The War Illustrated ve Harp Mecmuası Örneği” başlığıyla özet metin olarak bildiri kitapçığında yayımlanmıştır. Bu çalışma özet metnin geliştirilmiş halidir.

Kaynakça

• Adamthwaite, A. (1995). Grandeur and misery: France’s bid for power in Europe, 1914-1940. London: Bloomsburry.
• Ali F., B., & Ömer, Ç. (2004). Harp Mecmuası. İstanbul: Kaynak Kitaplığı.
• Asbach, O., & Schröder, P. (2016). The Ashgate Research Companion to the Thirty Years’ War. Londra: Routledge.
• Aktürk, V. (2009). Hz. Peygamber döneminde öldürülmeleri emredilenler ve öldürülme nedenleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Konya.
• Aziz, A. (2011). Siyasal iletişim. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Banoğlu, N. A. (1982). Türk basınında Çanakkale Günleri. İstanbul: Türk Basın Birliği Yayını.
• Bektaş, A. (2013). Kamuoyu iletişim ve demokrasi. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bektaş, A. (2002). Siyasi propaganda, tarihsel evrimi ve demokratik toplumdaki uygulamaları. İstanbul: Bağlam.
• Bogdan, R., & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: an introduction to theories and methods. Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Birgen, M. (2009). İttihat ve Terakki’de on sene: İttihat ve Terakki neydi? (Z. Arıkan, Dü.) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Çetin, B. N. (2014). Propaganda olgusu ve propagandanın Amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 239-265.
• Curran, J. (1978). The press as an agency of social control: A historical perspective. In George Boyce, James Curran and Pauline Wingate. G. Boyce, J. Curran, & P. Wintage İçinde, Newspaper history: From the seventeenth century to the present day. (s. 51-75). London: Constable.
• Çolak, S., & Aydar, M. (2020). Savaş ve propaganda: 1683 Viyana Kuşatması üzerine bir değerlendirme. Belleten, 1045-1096.
• Domenach, J. M. (2003). Politika ve propaganda. (T. Yücel, Dü.) İstanbul.
• Ekici, K. M., & Şahım, T. Z. (2013). Reklamcılık ve propaganda. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Ekinci, N. (2016). Antik Yunan’dan Roma’ya retorikten propagandaya. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 149-174.
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist metodoloji ve ötesi & araştırma tasarımları niteliksel ve istatiksel yöntemler (Cilt 3. bsk.). Ankara: Erk Yayınları.
• Flood, P. (1989). France 1914–18: Public opinion and the war effort. New York: Palgrave Macmillan.
• Gombrich, E. H. (2014). Sanatın öyküsü. (E. Erduran, & Ö. Erduran, Dü) İstanbul: Remzi Kitabevi
• Jowett, G. S., & O′Donnell, V. J. (2015). Propaganda & persuasion. California: Sage Publication.
• Kabacalı, A. (1990). Başlangıçtan günümüze Türkiye’de basın sansürü. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Kabaklı, A. (2007). Türk edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kalelioğlu, O. (2018). İşte gerçek psikolojik harp ve kumpasların içyüzü. Ankara: Hipokrat Kitabevi.
• Karaca, N. T. (1992). Celal Sahir Erozan. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Karsten, P. (2006). Encyclopedia of War and American Society. London: Sage Publication.
• Koca, S. (2017). Haçlı Seferleri sebep ve sonuçları bakımından nasıl değerlendirilebilir? Gazi Akademik Bakış, 15-35.
• Köroğlu, E. (2010). Türk edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) propagandadan milli kimlik inşasına. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kurnaz-Şahin, F. (2018). Mağdur ve sembol: I. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Devleti’nde kadına yönelik propaganda. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 44, 217-243.
• Işık, M., & Eşitti, Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki propaganda faaliyetleri üzerine bir inceleme: Harp Mecmuası örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 29, 185-216.
• Lasswell, H. (1927). Propaganda technique in the world war. New York: Ravenio Books.
• Moore, C. (2010). Propaganda prints: A history of art in the service of social and political change. Londra: A&C Black.
• Özer, N. P. (2019). Propagandada yöntemler, araçlar ve bir propaganda modeli olarak; Herman ve Chomsky propaganda modeli. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 15-30.
• Pehlivanoğlu, M. (2020). Siyasal iletişim modeli olarak propaganda: Stalin-Hitler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rayner, J. (2020). Spreading fields of victory? The reporting of Gallipoli, Jutland and the Somme in The War Illustrated. J. Griffiths içinde, Communication and the First World War. London: Routledge.
• Ross, C. (2008). Media and the making of modern Germany: mass communications, society, and politics from the Empire to the Third Reich. Oxford University Press: New York.
• Selçuk, M. (2012). Birinci Dünya Savaşı sürecinde Harbiye Nezareti’nin Çanakkale kahramanlığını yaşatma amaçlı faaliyetleri. Avrasya İncelemeleri Dergisi , 1(2), 195-242.
• Tarhan, N. (2015). Psikolojik savaş. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tynan, J. (2009). The lure of discipline: Military aesthetics and the making of the First World War civilian soldier. Photography and Culture, 2(2), 135-152.
• Taylor, P. M. (2003). Munitions of the mind: A history of propaganda. Manchester: Manchester University Press.
• Qualter, T. H. (1980). Propaganda teorisi ve propagandanın gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 255-307.
• Ulu, C. (2012). Çanakkale muharebeleri sırasında basının propaganda aracı olarak kullanılması: Harp Mecmuası örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10 (12), 61-83.
• Welch, D. (2017). World War II propaganda: Analyzing the art of persuasion during wartime. California: ABCCLIO.
• Yücebaş, H. (1958). Türk mizahçıları nüktedanlar ve şairler. İstanbul: Orhan Mete ve Ortağı Kol. Şti.