Neoliberal Dönemde Medyanın Dönüşümü ve Gerbner’i Yeniden Düşünmek

Yıl 2018, Sayı: 29, 1 - 20, 01.06.2018

Ünsal Çığ

Öz

Neoliberal evrede medyada yaşanan dönüşümler, demokrasilerde yaşanan dönüşümle yakından

ilişkilidir. David Harvey’nin “zapt/mülksüzleştirme yoluyla birikim” olarak kavramsallaştırdığı

neoliberal dönemin sermaye birikim pratikleri, medya endüstrilerinin ekonomi-politiğine ve

medya teorilerine neoliberal dönüşümün çerçevesinden yeniden bakmayı gerekli kılmaktadır. Zapt/

mülksüzleştirme yoluyla birikim, şiddetin neoliberal dönemde sermaye birikim pratiklerinin ve kâr

maksimizasyonunun yapısal bir parçası olduğunu netleştirmektedir. Medya ve şiddet ilişkisini ele alan

önemli kuramlardan biri George Gerbner’in “ekme teorisi”dir. Ekme teorisi ile Gerbner, televizyonun

başat hikaye anlatıcısı olarak, dünyayla kurduğumuz ilişkiye etkilerini tartışmaktaydı. Geleneksel

medyanın bir teorisi olan ekme teorisinin mutlu şiddet, acımasız dünya sendromu ve ikinci derece

etkiler gibi bazı kavramları, bu makalede ekonomi-politik bir bağlama oturtularak tartışılacaktır.

Bu ekonomi-politik bağlam, neoliberalizmi sadece ekonomik bir teori olarak değil, politik bir teori

olarak da gören Harvey, Foucault, Dardot ve Laval gibi düşünürler ile Gerbner’in teorisi ve kavramları

arasında ilişki kurularak ele alınacaktır. Bu kavramların küresel, finansal ve dijital medya çağında

bugün nasıl tartışılabileceği üzerine yeniden düşünülecektir. Gerbner’in kavramlarını ekonomi-politik

bir bağlamda okumak, günümüzde (ister neoliberalizmin bir krizi, istersek onun varabileceği olağan bir

durak olarak okuyalım) demokrasilerdeki değişim ile birlikte ele alınması gereken ana akım medyada

yaşanan dönüşümü anlamak adına son derece önemli bir kavrayış sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zapt/mülksüzleştirme Yoluyla Birikim, Acımasız Dünya Sendromu, Mutlu Şiddet, George Gerbner

Kaynakça

• Arrighi, G., Aschoff, N. ve Scully, B. (2010). Accumulation by dispossession and its limits: The Southern Africa paradigm revisited. Studies in Comparative International Development, 45(4), 410-438.
• Berdayes, V. ve Murphy, W. J. (2016). Introduction: Language, social order, and neoliberal violence. V. Berdayes ve W. J. Murphy (Ed.), Neoliberalism, Economic Radicalism, and the Normalization of Violence içinde (s. 1-14). Cham: Springer.
• Çığ, Ü. (2011). George Gerbner. Kadife karanlık II içinde (s. 11-89). İstanbul: Su Yayınları.
• Dardot, P. ve Laval, C. (2012). Dünyanın yeni aklı: Neoliberal toplum üzerine deneme. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ekman, M. (2014). Birikimi anlamak: Marx’ın İlkel Birikim Kuramı’nın medya ve iletişim çalışmaları açısından önemi. V. Vosco, C. Fuchs ve F. Başaran (Ed.), Marx geri döndü: Medya, meta ve sermaye birikimi içinde (s. 83-117). Ankara: Nota Bene Yayınları.
• Erdoğan, İ. (1998). Gerbner’in ekme tezi ve anlattığı öyküler üzerine bir değerlendirme. Kültür ve İletişim, 1(2), 149-180.
• Foucault, M. (2000). Hapishanenin doğuşu: Gözetim altında tutmak ve cezalandırmak. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Yayınları.
• Foucault, M. (2002). Toplumu savunmak gerekir. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, toprak, nüfus: College de France dersleri 1977-1978. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın doğuşu: College de France dersleri 1978-1979. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Fukuyama, F. (2013, 28 Haziran). The middle-class revolution. The Wall Street Journal. https://www. wsj.com/articles/SB10001424127887323873904578571472700348086 adresinden 01 Mart 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Fülberth, G. (2011). Kapitalizmin kısa tarihi. İstanbul: Yordam Yayınları.
• Galloway, S. (2018, Mart). Silicon Valley’s tax-avoiding, job-killing, soul-sucking machine. Esquire. https://www.esquire.com/news-politics/amp15895746/bust-big-tech-silicon-valley/?__twitter_ impression=true adresinden 25 Şubat 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Gambetti, Z. (2009). İktidarın dönüşen çehresi: Neoliberalizm, şiddet ve kurumsal siyasetin tasfiyesi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (40), 143-164.
• Gerbner, G. (1995). Television violence: The power and the peril. G. Dines ve J. M. Humez (Ed.), Gender, race and class in media içinde (s. 547-557). California: SAGE.
• Glassman, J. (2006). Primitive accumulation, accumulation by dispossession, accumulation by “extraeconomic” means. Progress in human geography, 30(5), 608-625.
• Harvey, D. (2003). The new imperialism. Oxford: Oxford University Press.
• Harvey, D. (2004). The “new imperialism”: Accumulation by dispossession. Actuel Marx, (1), 71-90.
• Harvey, D. (2005). A history of neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
• Harvey, D. (2007). Neoliberalism as creative destruction. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 610(1), 21-44.
• Hobsbawm, E. (2008). Yeni yüzyılın eşiğinde. İstanbul: Yordam Kitap.
• Keleşoğlu, E. (2018, 13 Nisan). Erhan Keleşoğlu: Mevcut Durum I. Dünya Savaşı Öncesini Andırıyor. [Söyleşiyi yapan: İ. Aktan]. 13.04.2018 tarihinde https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2018/04/13/erhankelesoglu- mevcut-durum-i-dunya-savasi-oncesini-andiriyor/ adresinden edinilmiştir. 20
• Knoche, M. (2015). The media industry’s structural transformation in capitalism and the role of the state: Media economics in the age of digital communications. TripleC: Communication, Capitalism & Critique., 14(1), 18-47.
• Levien, M. (2013). The politics of dispossession: Theorizing India’s “land wars”. Politics & Society, 41(3), 351-394.
• Marx, K. (2013). Kapital Cilt:1 (7.Baskı). İstanbul: Yordam.
• McChesney, R. W. (2001). Global media, neoliberalism, and imperialism. Monthly Review, 52(10), 1-19. Morgan, M., Shanahan, J. ve Signorielli, N. (2015). Yesterday’s new cultivation, tomorrow. Mass Communication and Society, 18(5), 674-699. https://doi.org/10.1080/15205436.2015.1072725.
• Nolan, D. ve Walker, S. (2018, 13 Nisan) Hungarian journalists admit role in forging anti-migrant ‘atmosphere of fear’. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2018/apr/13/hungary-journalists-statetv- network-migrants-viktor-orban-government adresinden edinilmiştir.
• Phelan, S. (2014). Neoliberalism, media and the political. London: Palgrave Macmillan UK. https://doi. org/10.1057/9781137308368
• Read, J. (2014). Sermayenin mikropolitikası: Şimdiki zamanın tarihöncesi ve Marx. İstanbul: Metis.
• Reporters Without Borders (RSF). (2016, 2017). World Press Freedom Index. https://rsf.org/en/actions/ reports-and-statistics adresinden 3 Mayıs 2018 tarihinde edinilmiştir.
• Revel, J. (2012). Foucault sözlüğü. (V. Urhan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Ruddock, A. (2017). Exploring media research: Theories, practice, and purpose. London: Sage.
• Shanahan, J. ve Morgan, M. (1999). Television and its viewers: Cultivation theory and research. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Signorielli, N. (2015). Cultivation in the twenty-first century. L. D. Rosen, N. A. Cheever ve L. M. Carrier (Ed.), The Wiley handbook of psychology, technology, and society içinde (s. 453–468). West Sussex: John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781118771952.ch26
• Standing, G. (2014). Prekarya: Yeni tehlikeli sınıf. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hall, S. (2007). Encoding/decoding. S. During (Ed.), The cultural studies reader içinde (s. 90-105). London: Routledge.
• Thatcher, J., O’Sullivan, D. ve Mahmoudi, D. (2016). Data colonialism through accumulation by dispossession: New metaphors for daily data. Environment and Planning D: Society and Space, 34(6), 990-1006.
• Traverso, E. (2013). Savaş alanı olarak tarih: 20. yüzyılın zorbalıklarını yorumlamak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Wacquant, L. (2016). Bourdieu, Foucault, and the penal state in the neoliberal era. D. Zamora ve M. C. Behrent (Ed.), Foucault and neoliberalism içinde (s. 114-134). London: Wiley.
• Wacquant, L. ve Akçaoğlu, A. (2014). Loic Wacquant ile söyleşi: Kentsel marjinallik, devletin sağ eli. Birikim Dergisi, (298), 67-72.
• Wallerstein, I., Collins, R., Mann, M., Derlugian, G. ve Calhoun, C. (2014). Kapitalizmin geleceği var mı? İstanbul: Metis Yayınları.