Türk Western’ine Yapısalcı Bir Yaklaşım: Yahşi Batı Örneği

Yıl 2020, Sayı: 35, 115 - 138, 30.06.2020

Şükrü Sim Semih Göncü

https://doi.org/10.17829/turcom.741198

Öz

Western türü sinemanın ilk zamanlarında ortaya çıkmış ve uzun bir dönem seyircinin büyük ilgi gösterdiği popüler türlerin başında gelmiştir. Dolayısıyla tür, film çalışmaları kapsamında farklı akademik yaklaşımlar çerçevesinde ele alınmıştır. Örneğin 1950’li yıllarda türe dair yaklaşımlar mitsel bir çerçevede teşekkül etmiştir. Akabinde Auteur teorinin film çalışmalarında etkin bir konuma doğru evrilmesi, western’lerin bu teori kapsamında irdelenmesine yol açmıştır. 1970’li yıllarla birlikte türe dair seyirci ilgisi azalırken, türe olan akademik ilgi yükselmiştir. Bu dönemde ön plana çıkan yaklaşım ise Will Wright’ın başını çektiği yapısalcı yaklaşım olmuştur. 1931-1972 yılları arasında çekilen western’leri yapısalcı yaklaşım ile inceleyen Wright western’lerde bulunan Amerika’nın modern mitlerini ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Wright, western’lerde dört farklı anlatı yapısının takip edildiğini ve filmlerin yapısının bazı karşıtlıklardan oluştuğunu iddia etmiştir. Bu çalışmada Will Wright’ın yapısalcı yaklaşımı Türk sinemasında son dönemde çekilen tek western/komedi filmi olan Yahşi Batı (2009) filmine uygulanmıştır. Filmin Wright’ın yapısalcı yaklaşımına uygunluk gösterdiği tespit edilmiştir. Bu şekilde Wright’ın 1970’li yıllarda western’lere dair ortaya koyduğu yapısalcı yapının, ABD dışında nispeten yakın zamanda çekilen bir Türk western’inde de geçerliliğini koruduğu ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Western, Yahşi Batı, Yapısalcılık, Türk Sineması, Tür

A Structural Approach to Turkish Western: Yahsi Bati (The Ottoman Cowboys)

Öz

The western genre emerged in the early days of cinema and became one of the most popular genres for decades. Therefore, the genre has been examined through the framework of different academic approaches within the scope of film studies. For instance, in the 1950s, approaches to the genre were mostly within the mythical framework. Subsequently, westerns were at that time examined in the context of Auteur theory due to the prominence of the theory. In the 1970s, audience’s interest in the genre decreased while academic interest increased. The prominent approach in this period was the structuralist approach that was mostly pioneered by Will Wright. Wright examined the westerns of 40 years with the structuralist approach and tried to unveil the modern myths of America in the westerns. Not only Wright argued that four different narrative structures were followed in the westerns but also they consisted of binary oppositions. In our study, Wright’s structuralist approach was applied to Turkish western/comedy Yahşi Batı (Ottoman Cowboys, 2009). In conclusion, our study demonstrated that Wright’s structuralist approach regarding the westerns was applicable to a fairly recent film that was produced outside the USA.

Anahtar Kelimeler

Western, Yahsi Bati (Ottoman Cowboys), Structuralism, Turkish Cinema, Genre

Kaynakça

• Abisel, N. (1995). Popüler sinema ve türler. İstanbul: Alan Yayıncılık. Akyol, O. (2015). Yerli westernler. Y. Özkoçak (Ed.) Türlerle Türk sineması içinde (s. 193-201). İstanbul: Derin Yayınları. Atayman, V. & Çetinkaya, T. (2016). Popüler sinemanın mitolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Aytaç, S. & Göl, B. (2012). Emin Alper. Altyazı, 30-34. Bazin, A. (2013). Sinema nedir?. İ. Şener (Çev.). İstanbul: Doruk Yayınları. Demir, G. Y. (2013). Önsöz. Lévi-Strauss (Yaz.). Mit ve anlam içinde (s. 1-29). İstanbul: İthaki Yayınları. Desser, D. (1983). Kurosawa’s eastern “western”: Sanjuro and the influence of Shane. Film criticism, (1) 8, 54-65. Dorsay, A. (2011). Anadolu’da bir gece. Sabah. 24 Nisan 2018 tarihinde https://www.sabah.com.tr/yazarlar/dorsay/2011/05/22/anadoluda-bir-gece adresinden edinilmiştir. Edgar, A., ve Sedgwick, P. (2007). Kültürel kuramda anahtar kavramlar. M. Karaşahan (Çev.). İstanbul: Açılım Kitap. Fiske, J. (2014). İletişim çalışmalarına giriş. S. İrvan (Çev.). Ankara: Pharmakon Kitap. Gönen, M. (2008). Western ve Amerika: Bir ulus-uygarlık kurgusu. İstanbul: Versus Kitap. Gonzalez, J. (2016). Transnational post-westerns in Irish cinema. Journal of transnational American studies, 7 (1), 1-26. Mléčková, K. (2006). Western goes east: Limonadavy Joe and its possible interpretations. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çekya: Masaryk University. Kırel, S. (2010). Popüler sinema ve propaganda ilişkisi: Uygarlaştırma mitinin meşrulaştırıcısı olarak Hollywood westernlerinin etkisi. E. İnan (Der.) Seçenlere ve seçilenlere politik dünya içinde (s.161-186). İstanbul: Referans Akademik Kitap. Özçoban, G. (2013). Türk sinemasında son western: Yahşi Batı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özön, N. (2008). Sinema sanatına giriş. İstanbul: Agora Kitaplığı. Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. Ryan, M. ve Kellner, D. (2010). Politik kamera. E. Özsayar (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Strauss, L. (2013). Mit ve anlam. G. Y. Demir (Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. Scognamillo, G. & Demirhan, M. (2005). Fantastik Türk sineması. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Sümer, S. (2005). The Western: “The Stagecoach” as an advance in the genre. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 475-480. Ulusal, Ş. G. (2014). Küresel / yerel eksende Cem Yılmaz filmleri: G.O.R.A, A.R.O.G ve Yahşi Batı filmleri örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Varner, P. (2008). Historical dictionary of western in cinema. USA: Scarecrow Press. Wright, W. (1977). Sixguns & society: A structural study of the western. California: University of California Press.