Bilim İletişimi ve Medya: İnternet Haber Sitelerinin Yerli Aşıya Yönelik İçerikleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı 41, 167 - 188, 31.12.2022

Hatun BOZTEPE TAŞKIRAN Mahmut Enes AĞCA

https://doi.org/10.17829/turcom.1121618

Öz

Bilim iletişimi, ilgili taraflar arasında bilim hakkındaki amaca dönük bilgi alışverişi olarak tanımlanabilmektedir ve bilimin anlaşılması, bilimsel bilginin ve bilimsel kültürün yaygınlaşması, mikro düzeyde bireysel makro düzeyde ise toplumsal olarak bilimin desteklediği tutumların benimsenmesi amacını taşımaktadır. Bilim iletişimi makro düzeyde ele alındığında, bilim insanları ve bilimsel kuruluşlar ile toplum arasındaki temasın ve iletişimin sağlanmasında medyaya önemli bir rol düşmektedir. Medyanın toplumsal iletişimi sağlamada üstlendiği işlevler ve bilimsel bilgiye erişmede temel bilgi kaynağı olması medya aracılığıyla gerçekleştirilen bilim iletişimi faaliyetlerinin incelenmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada, medya aracılığıyla gerçekleştirilen bilim iletişimi faaliyetlerine odaklanılmıştır. Türkiye’nin en çok ziyaret edilen altı internet haber sitesinin, COVID-19’a yönelik geliştirilen yerli aşıya ilişkin haberleri nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği doğrultusunda analiz edilmiştir. Araştırmada internet haber siteleri aracılığıyla gerçekleştirilen bilim iletişimi uygulamalarının amaçlarının, bilim iletişiminde kaynak konumunda bulunan aktörlerin kimler olduğunun, bilim iletişimi içeriklerinde odaklanılan temalar ile kullanılan içerik türlerinin tespiti yoluyla internet haber sitelerinin bilim iletişimini haberleştirme pratiklerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular bilim iletişimi haberlerinde açıklama ve bilgilendirme temalarının yoğun kullanımına işaret etmiştir. İnternet haber sitelerinde yerli aşıya yönelik haberlerde bilim iletişimi amaçlarından bilgilendirme, meşrulaştırma, kamuoyu oluşturma ve yönlendirme amaçlarına odaklanılmıştır. Ayrıca bilim iletişimi amaçları ve haber temalarının zaman değişkenine göre farklılaştığı da görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilim iletişimi, Medya, Haber, İnternet haber siteleri, Yerli aşı

Science Communication and Media: A Review on Contents of Internet News Sites for Domestic Vaccine

Öz

Science communication can be defined as an aim-oriented exchange of information about science between related parties and aims to spread science and scientific culture. When science communication is considered at the macro-social level, media plays a significant role in ensuring communication between scientists, science institutions, and society. The functions of media in social communication and the fact that it is the main source of information in accessing science require the examination of science communication activities which carried out through media. This study has focused on science communication activities carried out by the media. News that is about the domestic vaccine developed for COVID-19 on Turkey’s most visited internet news sites have been examined by conducting content analysis technique. This research aimed to reveal the science communication practices of internet news sites by determining the purposes of science communication and the themes and contents of news. According to the findings obtained from the research, explanation and information themes are used extensively in science communication news. The aims of informing, legitimizing, forming public opinion, and directing to be vaccinated have been the most focused science communication purposes. It has also been observed that the aims of science communication and the themes of news differ according to the time variable.

Anahtar Kelimeler

Science communication, Media, News, Internet news sites, Domestic vaccine

Kaynakça

• Antiochou, K. (2021). Science communication: Challenges and dilemmas in the age of COVID-19. History and Philosophy of the Life Sciences. doi:10.1007/s40656.021.00444-0
• Balay, T. B. (2020). Türkiye’de bilim iletişimi çalışmalarına genel bakış ve ODTÜ bilim iletişimi çalışmaları üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(75), 765-780. doi:10.17719/ jisr.11188
• Beardsworth, S. J. (2020). Building knowledge bridges through effective science communication. Chemistry Europe, 26(8), 1698-1702. doi:10.1002/chem.201905685
• Besley, J. C. (2020). Five thoughts about improving science communication as an organizational activity. Journal of Communication Management, 24(3), 155-161. doi:10.1108/JCOM-03-2020-0022
• Besley, J. C., & Tanner, A. H. (2011). What science communication scholars think about training scientists to communicate. Science Communication, 33(2), 29-263. doi:10.1177/107.554.7010386972
• Burns, T., O’Connor, D., & Stocklmayer, S. (2003). Science communication: A contemporary definition. Public Understanding of Science, 12(2), 183-202. doi:10.1177/096.366.25030122004
• Cole, J. (2020). The COVID19 infodemic. The role and place of academics in science communication. Global Journal of Medicine and Public Health, 9(2). doi:10.48550/arXiv.2011.08787
• Dursun, O. (2018). Bilim gazeteciliğinde popülaritenin ve pozitif bilimlerin hegemonyası. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (29), 83-114. doi:10.16878/gsuilet.499532
• Gelmez B. S. (2017). Kritik olaylar, politik dokümanlar, raporlar ve araştırmalar ışığında Türkiye’de bilim iletişimi. Selçuk İletişim, 10(1), 232-261. doi:10.18094/josc.303022
• Habibi, S. A., & Salim, L. (2021). Static vs. dynamic methods of delivery for science communication: A critical analysis of user engagement with science on social media. PLoS ONE, e0248507. doi:10.1371/journal. pone.0248507
• Horst, M. (2022). Science communication as a boundary space: An interactive installation about the social responsibility of science. Science, Technology, & Human Values, 47(3), 459-482. doi:10.1177/016.224.39211003662
• Isakhanli, H. (2019). Science communication and science-people relationships. Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, 22(4), 58-67. doi:10.5782/2223-2621.2019.22.4.58
• Küçükvardar, M. (2020). Bilim gazeteciliği: Haber siteleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2020(52), 166-186. doi:10.47998/ikad.825370
• Lee, N. M., & VanDyke, M. S. (2015). Set It and forget it: The one-way use of social media by government agencies communicating science. Science Communication, 37(4), 533-541. doi:10.1177/107.554.7015588600
• Nelkin, D. (1996). An uneasy relationship: The tensions between medicine and the media. Lancet, 347, 1600- 1603. doi:10.1016/s0140-6736(96)91081-8
• Ojeda-Romano, G., Fernández-Marcial, V., Wilkinson, C., & Stengler, A. E. (2021). Organisational forms of science communication: The UK and Spanish European higher education systems as paradigms. High Education. doi:10.1007/s10734.021.00801-9
• Özdemir, Ş., & Koçer, D. N. (2020). 21. yüzyılda Türkiye’nin bilim iletişimi uygulamaları üzerine bir çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 373-392. doi:10.18026/cbayarsos.685206
• Qui, J. (2020). Science communication in China: A critical component of the global science powerhouse. National Science Review, 7(4), 824-829. doi:10.1093/nsr/nwaa035
• Rajput, A. S. (2017). Science communication as an academic discipline: an Indian perspective. Current Science, 113(12), 2262-2267. https://www.jstor.org/stable/26493533 adresinden alındı
• Sá, M. J., Ferreira, C. M., & Serpa, S. (2020). Science communication and online social networks: Challenges and opportunities. Knowledge Management: An International Journal, 19(2), 1-22. doi:10.18848/2327- 7998/CGP/v19i02/1-22
• Schäfer, M. S., & Fähnrich, B. (2020). Communicating science in organizational contexts: Toward an “organizational turn” in science communication research. Science Communication Research, 24(3), 137- 154. doi:10.1108/JCOM-04-2020-0034
• Similarweb. (2022). Top websites ranking. 02.05.2022 tarihinde https://www.similarweb.com/top-websites/ adresinden edinilmiştir.
• Smith, A. N. (2020). Meaning-making in science communication: A case for precision in word choice. Bulletin Ecological Society of America, 102(1), 1-6. doi:10.1002/bes2.1794
• Sullivan Jr, W. J., Strathdee, S. A., & Hotez, P. J. (2021). Making it personal: Science communication for the masses. Trends Parasitol, 37(8), 684-686. doi:10.1016/j.pt.2021.05.010
• Şahin, M., & Öztekin, H. (2020). Medyanın bilimle imtihanı: Türkiye’de gazetelerde yer alan bilim haberleri üzerine bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (33), 178-197. doi:10.31123/ akil.694234
• Treise, D., & Weigold, M. F. (2002). Advancing science communication: A survey of science communicators. Science Communication, 23(3), 310-322.
• Tsfati, Y., Cohen, J., & C.Gunther, A. (2011). The influence of presumed media influence on news about science and scientists. Science Communication, 33(2), 143-166. doi:10.1177/107.554.7010380385
• Utma, S. (2017). Bilimsel okuryazarlık: Bilim iletişimi ve medyadaki bilim haberlerini doğru okumak. Journal of International Social Research, 10(50), 788-799.
• Weigold, M. F. (2001). Communicating science: A review of the literature. Science Communication, 23(2), 164- 193. doi:10.1177/107.554.7001023002005
• Weingart, P., & Guenther, L. (2016). Science communication and the issue of trust. Journal of Science Communication, 15(6), 01-11. doi:10.22323/2.15050301
• Welbourne, D. J., & Grant, W. J. (2016). Science communication on YouTube: Factors that affect channel and video popularity. Public Understanding of Science, 25(6), 706-718. doi:10.1177/096.366.2515572068
• Yuan, S., Kanthawala, S., & Ott-Fullmore, T. (2022). “Listening” to science: Science podcasters’ view and practice in strategic science communication. Science Communication, 44(2), 200-222. doi:10.1177/107.554.70211065068