Dijital Dünyada Hayatta Kalmak: Türkiye’deki Suriyeli Göçmenlerin Dijital Okuryazarlığı

Yıl 2023, Sayı: 43, 1 - 18, 27.10.2023

Haldun Narmanlıoğlu , Serkan Bayrakcı

https://doi.org/10.17829/turcom.1309961

Öz

Türkiye dünyada en fazla Suriyeli göçmene ev sahipliği yapan ülkelerin başında gelmektedir. Suriyeli
göçmenlerin entegrasyonu Türkiye’nin önünde aşması gereken problemler arasında bulunmaktadır.
Dünyada yapılan birçok araştırma dijital iletişim araçlarının göçmenler tarafından dil öğrenme, kültür
hakkında bilgi sahibi olma ve sosyalleşme gibi birçok entegrasyon sürecinde etkin kullanılabildiğini
göstermektedir. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) projesi olarak
gerçekleştirilen bu çalışmada Suriyeli göçmenlerin dijital araçları kullanarak entegrasyon sağlamaları
için gerekli ön şart olan dijital okuryazarlık seviyelerini belirlemeyi amaçladık. Suriyeli göçmenlere
Arapça’ya uyarlanmış dijital okuryazarlık ölçeği uyguladık. Hem online hem yüz yüze gerçekleştirilen
çalışmayla Suriyeli göçmenlerin genel dijital okuryazarlık durumları ve cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, gelir
seviyesi, internete erişim biçimleri, Türk vatandaşlığı durumları gibi değişkenlere göre dijital okuryazarlık
seviyeleri araştırıldı. Hem genel düzeyde hem bütün değişkenler düzeyinde Suriyeli göçmenlerin dijital
okuryazarlıkları “Ortalama Altı / Zayıf ” olarak belirlenmiştir. Özellikle Avrupa ülkelerinde göçmenler gibi
izole grupların dijital okuryazarlık seviyelerinin yükseltilmesine yönelik kamu politikaları oluşturulmaya
başlanmıştır. Türkiye’de de göçmen entegrasyonu sorununu dijital iletişimle aşmak için göçmenlerin dijital
okuryazarlık seviyelerini yükseltecek kamu politikaları oluşturulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Göçmen, Dijital Okuryazarlık Ölçeği, Türkiye, Suriyeli Göçmenler

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 3005 - Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı

Proje Numarası

122G140

Surviving in the Digital Space: Digital Literacy of Syrian Immigrants in Turkey

Öz

Turkey is one of the countries hosting the largest number of Syrian immigrants in the world. Integration
of Syrian immigrants is one of the problems Turkey has to overcome. Many studies around the world
show that digital communication tools can be used effectively by immigrants in many integration processes
such as language learning, learning about culture and socialization. In this study, which was carried out
as a project of The Scientific And Technological Research Council of Türkiye (TÜBİTAK), we aimed to
determine the digital literacy levels of Syrian immigrants, which is a prerequisite for their integration by
using digital tools. We applied a digital literacy scale adapted to Arabic to Syrian immigrants. The study,
which was conducted both online and face-to-face, investigated the general digital literacy status of Syrian
immigrants and their digital literacy levels according to variables such as gender, age, education level,
income level, access to the internet, and Turkish citizenship status. Both at the general level and at the level
of all variables, the digital literacy of Syrian immigrants was determined to be “Below Average / Weak”.
Especially in European countries, public policies have started to be established to increase the digital literacy
levels of isolated groups such as immigrants. In order to overcome the immigrant integration problem in
Turkey through digital communication, public policies should be established to increase the digital literacy
levels of immigrants.

Anahtar Kelimeler

Migration, Immigrants, Digital Literacy Scale, Turkey, Syrian Immigrants

Proje Numarası

122G140

Kaynakça

• Açıkel, N. (2019). İstanbul›daki Suriyeli Üniversite Gençliği Üzerine Nitel Bir Araştırma . İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ahmed, S. T., & Roche, T. (2021). Making the connection: Examining the relationship between undergraduate students’ digital literacy and academic success in an English medium instruction (EMI) university. Education and Information Technologies , 4601-4620.
• Akalın, A. T. (2016). Türkiye’ye Gelen Suriyeli Göçmen Çocukların Eğitim Sorunları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akgün, N. (2016). Suriyeli Mültecilerde Ruhsal İyilik Hali ve İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi.
• Akın, M. H., & Bozbaş, G. (2020). Suriye’den Türkiye’ye Göçün Sosyolojik Sorunları: Suriyeli Göçmenler Üzerine Uygulamalı Bir Saha Araştırması. Liberal Düşünce Dergisi, 26(97), 47-65.
• Akyazı, T. E. (2022). Maslow 2.0 Dijital İhtiyaçlar Hiyerarşisi Bağlamında Dijital Okuryazarlık ve Pozitif Psikolojik Sermaye İlişkisi: İmalat Sektöründe Bir Araştırma . Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (49), 345-363.
• Alencar, A., & Tsagkroni, V. (2019). Prospects of Refugee Integration in the Netherlands: Social Capital, Information Practices and Digital Media. Media and Communication(2), 184-194.
• Altıntaş, S. (2014). Davetsiz Misafirler: Türkiye’deki Mültecilerin Maduniyet Görünümleri. İdealkent(14), 252- 276.
• Andrade, A. D., & Doolin, B. (2016). Andrade, A. D.,Information and communication technology and the social inclusion of refugees. Mis Quarterly, 40(2), 405–416.
• Ataşçı, Ö. (2019). Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Toplumsal Uyum Süreci Üzerine Bir Alan Araştırması: Sultangazi İlçesi Örneği. İstanbul: İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ayón, C., Ojeda, I., & Ruano, E. (2018). Cultural Socialization Practices Among Latino Immigrant Families Within a Restrictive Immigration Socio-Political Context. Children and Youth Services Review(88), 57- 65.
• Bacon, L., & MacKinnon, L. (2016). Lifelong digital skills development,current picture and future challenges. Greenwich: University of Greenwich.
• Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: a review of concepts. Journal of Documentation, 57, 1-28.
• Bayrakcı, S., & Narmanlıoğlu, H. (2021). Digital Literacy as Whole of Digital Competences: Scale Development Study. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 1-30.
• Burns, N., & Grove, S. (2001). The practice of nursing research: conduct, critique and utilization (4th ed). Philadelphia, Pennsylvania, USA: W.B.Saunders.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı . Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470- 483.
• Comrey, A., & Lee, H. (1992). A First Course in Factor Analysis. . Psychology Press.
• Dekker, R., & Engbersen, G. (2014). How social media transform migrant networks and facilitate migration. Global Networks, 14(4), 401–418.
• Demir, F. B., Öteles, Ü. U., & Koçoğlu, E. (2023). An investigation of the relationship between digital obesity and digital literacy levels of individuals in the context of Turkey. Educational Research and Reviews, 18(3), 35-40.
• Doğdu, E. (2021). Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriye Uyruklu Yabancıların Evlilik Alışkanlıkları: Nevşehir İli Örneği. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Drolet, J., & Moorthi, G. (2018). The Settlement Experiences of Syrian Newcomers in Alberta: Social Connections and Interactions. Canadian Ethnic Studies, 50(2), 101-120.
• Ebrem, İ. S. (2019). Suriye İç Savaşı’nın Türk Dış Politikasına ve Türkiye’nin Güvenliğine Etkileri. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,.
• Erşekerci, E. B. (2020). Entegrasyon Politikalarında Eğitimin Rolü: Suriye Mülteci Krizi Sonrası İsveç, Almanya Türkiye Karşılaştırması. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era . Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 1, 93-106.
• European Commission: Education and Culture. (2008). The European Qualifications Framework for Lifelong Learning (EQF).
• Fisher, K. (2018). Information worlds of refugees . In C. F. Maitland, Digital lifeline? ICTs for Refugees and Displaced Persons (pp. 79–112). Cambridge: MIT Press.
• Fowler, F. J. (2008). Survey Reseach Methods (4 ed.). CA: Thousand Oak, Sage.
• Gençer, R. M. (2016). Avrupa Birliği Mülteci Politikaları Ve Bu Politikaların Arap Baharı Sonrasında Suriyeli Mültecilerin Durumuna Olan Etkileri: Almanya, Birleşik Krallık Ve İtalya Örneği. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gilhooly, D., & Lee, E. (2014). The role of digital literacy practices on refugee resettlement: The case of three Karen brothers. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 57(5), 387-396.
• Gilster, P. (1997). Digital Literacy. New York: x. New York: Wiley Computer.
• Gourlay, L., Hamilton, M., & Lea, R. (2013). Textual practices in the new media digital landscape: messing with digital literacies. Research in Learning Technology, 1-13.
• Gravetter, F., & Forzano, L.-A. (2012). Research methods for the behavioral sciences . Linda Schreiber-Ganster.
• Hall, M., Nix, I., & Baker, K. (2013). Student experiences and perceptions of digital literacy skills development: Engaging learners by design? Electronic Journal of e-Learning, 11(3), 207-223.
• Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999). Increasing The Validity of Adapted Tests: Myths To Be Avoided and Guidelines For Improving Test Adaptation Practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-30.
• Hockly, N. (2012). Technology for the Language Teacher: Digital Literacies. ELT Journal, 66(1), 106-112. İçduyu, A., & Toktamış, Ş. (2005). Yurtdışından Gelenlerin Nicelik ve Niteliklerinin Tespitinde Sorunlar. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Kaufmann, K. (2018). Navigating a New Life: Syrian Refugees and Their Smartphones in Vienna. Information, Communication & Society, 21(6), 882-898.
• Kaya, H., & Korucuk, M. (2022). Examination of Digital Literacy Levels of University Students. Dinamika Ilmu, 22(1), 167-186.
• Khoja, J. (2020). Digital Media in Refugees’ Everyday Life And Integration. Lund University, Department of Communication and Media. Lund: Master Thesis.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46.
• Kline, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. . Abingdon-on-Thames: Routledge.
• Korkmaz, A. (2017). Türkiye’ye Yönelik Sığınmacı Ve Mülteci Hareketlerinin Ulusal Güvenliğe Etkileri: Suriyeli Sığınmacılar Örneği. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kultaş, E. (2017). Türkiye’de Bulunan Eğitim Çağındaki Suriyeli Mültecilerin Eğitimi Sorunu (Van İli Örneği). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuz, R. (2015). Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkilerinde Mülteciler ile Sığınmacılar Meselesi ve Etkileri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Leurs, K. (2017). Communication Rights From The Margins: Politicising Young Refugees’ Smartphone Pocket Archives. International Communication Gazette, 79(6), 674–698.
• Maitland, C. F. (2018). Information Sharing and Multilevel Governence in Refugee Services. In C. F. Maitland, Digital lifeline? ICTs for refugees and displaced persons (pp. 55-78). Cambridge: MIT Press.
• Martin, A., & Grudziecki, J. (2016). DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development. Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences,, 5(4), 1-19.
• McLean, C. A. (2011). A space called home: An immigrant adolescent’s digital literacy practices. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 54(1), 13-22.
• NTV. (2023). Kaç yabancıya vatandaşlık verildi? İçişleri Bakanı Süleyman Soylu açıkladı. NTV. Retrieved from https://www.ntv.com.tr/turkiye/kac-yabanciya-vatandaslik-verildi-icisleri-bakani-suleyman-soylu- acikladi,aHo7eEl_xEmS9OgBdmKWSw#
• OECD. (2001). Understanding the Digital Divide. OECD. Retrieved 01 23, 2023, from https://www.oecd.org/ digital/ieconomy/1888451.pdf
• Öznay, G. (2019). Suriyeli Arap Mültecilerin ve Suriyeli Türkmen Mültecilerin Entegrasyon Sürecinin Karşılaştırmalı Analizi İstanbul Örneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, Z. (2017). Suriye’den Adana İline Gelen Göçmenlerin Sosyo-Ekonomik Durumunun Analizi . Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,.
• Pegrum, M. (2011). Modified, Multiplied, and (Re – )mixed:Social Media and Digital Literacies. In M. Thomas, Digital Education (pp. 9-36). NewYork: Palgrave Macmillan.
• Predicency of Migration Managament. (2023). Retrieved 05 23, 2023, from https://www.goc.gov.tr/gecici- koruma5638
• Reichel, D., Siegel, M., & Tudela, J. A. (2015). ICT for the employability and integration of immigrants in the European Union: A Qualitative Analysis of a Survey in Bulgaria, the Netherlands and Spain. Joint Research Centre.
• Sağnıç, Ş. G. (2017). Boğulan Misafirler: Mülteci Korunmasızlığının Arkasındaki Yasal Muğlaklık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seyitömer, M. (2019). Sivas’ta Suriyeli Mülteci ve Sığınmacıların Sağlık Hizmetlerine Ulaşımı ve Yaşadıkları Sorunlar. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Şahin, H., & Kalkan, M. (2022). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi . Dijital Teknolojiler Ve Eğitim Dergisi, 1(1), 26–38.
• Torralba, J. A. (2015). A Survey of Emergent Digital Literacy Inside the Homes of Latino Immigrants in California . Journal of international migration and integration,, 16(3), 491-515.
• Traxler, J. (2018). Digital literacy: a Palestinian refugee perspective. Research in Learning Technology, 1-21.
• Yılmaz, H. (2021). Türkiye’deki Suriyeli Çocukların Okula Uyumu. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yoleri, S., & Anadolu, Z. N. (2022). Examination Of Digital Literacy Skills Of Undergraduate Students According to Various Variables. Advanced Education, 21(9), 121–134.