Ebeveynlerin Dijital Ebeveynlik Rollerini Üstlenme Süreçlerinin Çocukların Bilinçli Medya Tüketimine Yansıması

Yıl 2024, Sayı: 46, 75 - 96, 31.12.2024

Aslıhan Zinderen , Dilan Aslan

https://doi.org/10.17829/turcom.1489277

Öz

Dijital çağ, ebeveynlik pratiklerini dönüştürmüş ve ebeveynlerin rollerini genişletmiştir. Bugün
ebeveynlerden, çocuklarını dijital araçların risklerinden korumanın yanı sıra, dijital dünyanın sunduğu
fırsatları değerlendirme konusunda da onlara rehberlik etmeleri beklenmektedir. Bu çalışma, mevcut
ebeveynlerin dijital ebeveynlik rollerini nasıl yerine getirdiklerini, bu süreçte hangi zorluklarla
karşılaştıklarını veya hangi fırsatları değerlendirdiklerini araştırmaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda
30 ebeveyn ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini oluşturan ebeveynlerden 15’i
ilkokul çağındaki çocuklara ve 15’i lise çağındaki çocuklara sahiptir. Bu ebeveynler, yarı yapılandırılmış
çevrim içi görüşme yöntemi ile çalışmaya katılmayı kabul etmiştir. Katılımcılardan, demografik bilgi
formu ile görüşme formundaki soruları yanıtlamaları istenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular dijital
ebeveynlik rolleri çerçevesinde beş farklı temada incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bulguların betimsel
analizi sonucunda, çocukların bilinçli medya tüketicisi olmalarında dijital ebeveynlerin önemli bir rol
oynadığı görülmüştür. Her iki ebeveyn grubunun dijital farkındalık düzeyinin farklı olduğu ve dijital
ebeveynlik rollerinin bu faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Dijital Ebeveynlik, Dijital Ebeveynlik Rolleri, Dijital Okuryazarlık, Ebeveyn Rehberliği

The Impact of Parents’ Digital Parenting Role Adoption on Children’s Conscious Media Consumption

Öz

The digital age has transformed parenting practices and expanded the roles of parents. In today’s world,
parents are expected not only to protect their children from the risks associated with digital devices but
also to guide them in assessing the opportunities offered by the digital landscape. This study explores
how contemporary parents fulfill their digital parenting roles, the challenges they face in this process, and
the opportunities they leverage. In alignment with the study’s purpose, interviews were conducted with a
total of 30 parents. Of the parents in the study sample, 15 have children of primary school age, while the
remaining 15 have children of high school age. The parents consented to participate in the study through
semi-structured online interviews. The participants were asked to answer the questions in the interview
form with a “demographic information form”. The study’s findings were analyzed and evaluated across five
themes within the framework of digital parenting roles. The descriptive analysis of the findings revealed
that digital parents play a crucial role in helping children become conscientious media consumers. It was
also found that the digital awareness levels differed between the two parent groups, leading to variations in
their digital parenting roles.

Anahtar Kelimeler

Digitalization, Digital Parenting, Digital Parenting Roles, Digital Literacy, Parental Guidance

Kaynakça

• Altun, D. (2019). An investigation of preschool children’s digital footprints and screen times, and of parents’ sharenting and digital parenting roles. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 76-97. http:// www.ijoess.com/Makaleler/147332736_5.2076-9720dilek20altun.pdf
• Barnes, R. & Potter, A. (2020). Sharenting and parents’ digital literacy: An agenda for future research. Communication Research and Practice, 7(1), 6-20. https://doi.org/10.1080/22041.451.2020.1847819
• Basile, K., Beauregard, T., Canonico-Martin, E. & Gause, K. (2022). Better work-life balance through digital parenting. Strategic HR Review, 21(6), 180-184. https://doi.org/10.1108/SHR-08-2022-0048
• Benedetto, L. & Ingrassia, M. (2021). Digital parenting: Raising and protecting children in media world. L. B. Ingrassia (Ed.), Parenting: Studies by an ecocultural and transactional perspective içinde (ss. 127–148). IntechOpen.
• Bostancı, M. (2023). Dijital dünyada ebeveynlik. TRT Akademi, 8(19), 982-991. https://doi.org/10.37679/ trta.1368107
• Breitenstein, S. M., Gross, D. & Christophersen, R. (2014). Digital delivery methods of parenting training interventions: A systematic review. Worldviews on Evidence-Based Nursing, 11(3), 168–176. https://doi. org/10.1111/wvn.12040
• Buckingham, D. (2006). Defining digital literacy: What do young people need to know about digital media? Digital Kompetanse: Nordic Journal of Digital Literacy, 4(1), 263–277. https://doi.org/10.18261/ ISSN1891-943X-2006-04-03
• Cao, S., Dong, C. & Li, H. (2022). Digital parenting during the COVID-19 lockdowns: How Chinese parents viewed and mediated young children’s digital use. Early Child Development and Care, 195(15), 2401- 2416. https://doi.org/10.1080/03004.430.2021.2016732
• Choy, Y. N., Lau, E. Y. H. & Wu, D. (2024). Digital parenting and its impact on early childhood development: A scoping review. Education and Information Technologies, (2024), 1-41. https://doi.org/10.1007/ s10639.024.12643-w
• Clark, L. S. (2011). Parental mediation theory for the digital age. Communication Theory, 21(4), 323-343. https:// doi.org/10.1111/j.1468-2885.2011.01391.x
• Domoff, S., Radesky, J., Harrison, K., Riley, H., Lumeng, J. C. & Miller, A. L. (2019). Naturalistic study of child and family screen media and mobile device use. Journal of Child and Family Studies, (28), 401-410. https://doi.org/10.1007/s10826.018.1275-1
• Elsaesser, C., Russell, B., Ohannessian, C. M. & Patton, D. (2017). Parenting in a digital age: A review of parents’ role in preventing adolescent cyberbullying. Aggression and Violent Behavior, (35), 65-72. https://doi. org/10.1016/j.avb.2017.06.004
• Garcia, F., Serra, E., Garcia, O., Martinez, I. & Cruise, E. (2019). A third emerging stage for the current digital society? Optimal parenting styles in Spain, the United States, Germany, and Brazil. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(13), 1-20. https://doi.org/10.3390/ijerph16132333
• Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel-kimlik: Geç modern çağda benlik ve toplum (Ü. Tatlıcan, Çev.) Say Yayınları.
• Huang, G., Li, X., Chen, W. & Straubhaar, J. D. (2018). Fall-behind parents? The influential factors on digital parenting self-efficacy in disadvantaged communities. American Behavioral Scientist, 62(9), 1186-1206. https://doi.org/10.1177/000.276.4218773820
• Hukubun, M. D., Wakhudin, W. & Kasimbara, R. P. (2024). Character education in the digital age: Strategies for teaching moral and ethical values to a generation that grows up with technology. Journal of Pedagogi, 1(3), 74-82. https://doi.org/10.62872/s13px737
• İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D. & Yılmaz, Ö. (2018). Dijital ebeveynlik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (46), 149-173. https://doi. org/10.21764/maeuefd.390626
• James, C., Davis, K., Flores, A., Francis, J. M., Pettingill, L., Rundle, M. & Gardner, H. (2010). Young people, ethics, and the new digital media. Contemporary Readings in Law and Social Justice, 2(2), 215–284. https://www.crlsj.com/index.php/journal/issue/view/4
• Kabakçı Yurdakul, I., Dönmez, O., Yaman, F. & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 883-896. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss/ issue/24231/256855
• Kalkım, A., Korkmaz, E. K. & Toraman, A. U. (2024). Examining the relationship between digital parenting self- efficacy and digital parenting awareness of early adolescents’ parents. Journal of Pediatric Nursing, (78), 1-6. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2024.05.028
• Karaboğa, M. T. (2019). Dijital medya okuryazarlığında anne ve baba eğitimi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 2040-2073. https://doi.org/10.26466/opus.601942
• Kesharwani, A. (2020). Do (how) digital natives adopt a new technology differently than digital immigrants? A longitudinal study. Information & Management, 57(2), 103-170. https://doi.org/10.1016/j. im.2019.103170
• Kopuz, T., Turgut, Y. E. & Aktı Aslan, S. (2022). Dijital ebeveynlik tutumu ile çocukların güvenli internet kullanımları arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (42), 123-153. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1111996
• Ktoridou, D., Eteokleous, N. & Zahariadou, A. (2012). Exploring parents’ and children’s awareness on internet threats in relation to internet safety. Campus-Wide Information Systems, 29(3), 133-143. https://doi. org/10.1108/106.507.41211243157
• Kurtoğlu Erden, M. & Uslupehlivan, E. (2021). Dijital çağda değişen ebeveynlik rolleri: Teknoloji kullanımında anne babalar rehber mi engel mi olmalı? Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(51), 447-474. https://doi. org/10.21560/spcd.vi.671929
• Livingstone, S., Ólafsson, K., Helsper, E. J., Lupiáñez-Villanueva, F., Veltri, G. A. & Folkvord, F. (2017). Maximizing opportunities and minimizing risks for children online: The role of digital skills in emerging strategies of parental mediation. Journal Of Communication, 67(1), 82-105. https://doi.org/10.1111/jcom.12277
• Lupton, D., Pedersen, S. & Thomas, G. M. (2016). Parenting and digital media: From the early web to contemporary digital society. Sociology Compass, 10(8), 730-743. https://doi.org/10.1111/soc4.12398
• Maccoby, E. (2002). Parenting effects: Issues and controversies. J. G. Borkowski, S. L. Ramey & M. Bristol- Power (Ed.), Parenting and the child’s world: Influences on academic, intellectual, and social-emotional development içinde (ss. 35–46). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Magid, L. J. (2014). Child safety on the information highway – 20th anniversary edition. Safekids. https://www. safekids.com/child-safety-on-the-information-highway/
• Manap, A. (2020). Anne babalarda dijital ebeveynlik farkındalığının incelenmesi [Yayınlanmış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Manap, A. & Durmuş, E. (2020). Dijital ebeveynlik farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 978-993. http://doi.org/10.17679/inuefd.711101
• Manap, A. & Durmuş, E. (2021). Dijital ebeveynlik farkındalığının çeşitli değişkenler, aile içi roller ve çocukta internet bağımlılığı açısından incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(1), 141-156. https://doi.org/10.19160/ijer.837749
• Martínez, I., Murgui, S., Garcia, O. F. & Garcia, F. (2019). Parenting in the digital era: Protective and risk parenting styles for traditional bullying and cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, (90), 84-92. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.08.036
• Mascheroni, G., Ponte, C. & Jorge, A. (2018). Introduction. G. Mascheroni, C. Ponte & A. Jorge (Ed.), Digital parenting: The challenges for families in the digital age içinde (ss. 9-16). Nordicom.
• Metallo, C. & Agrifoglio, R. (2015). The effects of generational differences on use continuance of Twitter: An investigation of digital natives and digital immigrants. Behaviour & Information Technology, 34(9), 869– 881. https://doi.org/10.1080/0144929X.2015.104.6928
• Nababan, D., Nainggolan, E. Y., Silalahi, L., Pasaribu, A., Sinambela, S., Purba, S. N. & Simatupang, F. (2023). The important role of parents in guiding children in the digital era 4.0. MERDEKA: Jurnal Ilmiah Multidisiplin, 2(1), 34-41. https://jurnalistiqomah.org/index.php/merdeka/article/view/233/228
• Nelissen, S. & Van den Bulck, J. (2017). When digital natives instruct digital immigrants: Active guidance of parental media use by children and conflict in the family. Information, Communication & Society, 21(3), 375-387. https://doi.org/10.1080/1369118X.2017.128.1993
• Okumuş, M. & Atılgan, S. S. (2021). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık becerileri ile dijital mahremiyet kaygısı arasındaki ilişki. TRTAkademi, 6(12), 342-363. https://doi.org/10.37679/trta.907558
• Özaydın, A. & Kumral, O. (2021). Dijital yerlilerin gözünden dijital okuryazarlık. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(2), 362-377. https://doi.org/10.51725/etad.1008850
• Özsoy, D. & Atılgan, S. S. (2018). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki 0-8 yaş grubu çocukların internet kullanımı ve bu kapsamda ebeveyn arabuluculuğu: Nitel bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 96-125. https://doi. org/10.18094/josc.415323
• Radesky, J. S., Kistin, C., Eisenberg, S. R., Gross, J., Block, G., Zuckerman, B. & Silverstein, M. (2016). Parent perspectives on their mobile technology use: The excitement and exhaustion of parenting while connected. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 9(37), 694-701. https://doi.org/10.1097/ dbp.000.000.0000000357
• Ribble, M. (2009). Raising a digital child: A digital citizenship handbook for parents. HomePage Books.
• Rodríguez-de-Dios, I., van Oosten, J. M. & Igartua, J. J. (2018). A study of the relationship between parental mediation and adolescents’ digital skills, online risks and online opportunities. Computers in Human Behavior, 82, 186-198. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.01.012
• Söğüt, F. (2020). Dijital ebeveynlerin dijital oyunlar ve şiddet ilişkisine yönelik algıları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (51), 79-100. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ikad/issue/57520/739439
• Stoilova, M., Bulger, M. & Livingstone, S. (2024). Do parental control tools fulfil family expectations for child protection? A rapid evidence review of the contexts and outcomes of use. Journal of Children and Media, 18(1), 29-49. https://doi.org/10.1080/17482.798.2023.2265512
• Şimşek, Z. C., Canbeldek, M. & Işıkoğlu, N. (2023). Ebeveynlerin pandemi sürecinde dijital ebeveynlik uygulamalarına yönelik deneyimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 250- 271. https://doi.org/10.53444/deubefd.1221315
• Terras, M. M. & Ramsay, J. (2016). Family digital literacy practices and children’s mobile phone use. Frontiers in Ppsychology, 7, 1-11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01957
• Tomczyk, Ł. & Potyrała, K. (2021). Parents’ knowledge and skills about the risks of the digital world. South African Journal of Education, 41(1), 1-19. https://doi.org/10.15700/saje.v41n1a1833
• Türen, Ş. & Bağçeli Kahraman, P. (2024). The predictive relationships between children’s digital game addiction tendencies and mothers’ digital parenting awareness and digital literacy levels. Education and Information Technologies, 1-30. https://doi.org/10.1007/s10639.024.12932-4
• Veevers, J. E. (1973). The social meanings of parenthood. Psychiatry, 36(3), 291-310. https://doi.org/10.1080/00 332.747.1973.11023764
• Vodanovich, S., Sundaram, D. & Myers, M. (2010). Research commentary: Digital natives and ubiquitous information systems. Information Systems Research, 21(4), 711–723. https://www.jstor.org/ stable/23015639
• Wang, Q., Myers, M. D. & Sundaram, D. (2013). Digital natives and digital immigrants. Business & Information Systems Engineering, 5, 409–419. https://doi.org/10.1007/s12599.013.0296-y
• Yaman, F., Dönmez. O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A. & Güyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 149-172. https://doi.org/10.15390/EB.2019.7897
• Yaman, F., Yurdakul, I. K., Akbulut, Y. & Dönmez, O. (2024). An examination of the digital parenting profiles in Turkey. Child Psychiatry & Human Development, 55(2), 384-393. https://doi.org/10.1007/ s10578.022.01410-y
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yurdigül, A. & Deveci, M. (2021). Yeni iletişim teknolojileri ekseninde ebeveynliğin dönüşümü: Fırsatlar ve tehditler. A. Zinderen (Ed.), Dijital sosyoloji içinde (ss. 139-159). Nobel Bilimsel Eserler.
• Zhao, P., Bazarova, N. N. & Valle, N. (2023). Digital parenting divides: The role of parental capital and digital parenting readiness in parental digital mediation. Journal of Computer-Mediated, 28(5), Article zmad032. https://doi.org/10.1093/jcmc/zmad032
• Zimmer, F., Scheibe, K. & Henkel, M. (2019). How parents guide the digital media usage of kindergarten children in early childhood [Konferans Bildirisi]. Communications in Computer and Information Science, Orlando, FL, USA. https://doi.org/10.1007/978-3-030-23525-3_41
• Zinderen, İ. E. (2021). Yeni iletişim teknolojileri bağlamında kimliğin dönüşümü: Sanal kimlik. A. Zinderen (Dü.), Dijital sosyoloji çalışmaları içinde (ss. 71-92). Nobel Bilimsel Eserler.