Turist Rehberliğinde Ayrımcılık: Kadın Turist Rehberlerine Yönelik Bir Uygulama

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2022

Melisa Ateş , İmran Kazan Hasan Hüseyin Soybalı

https://doi.org/10.34090/tured.1064528

Cited By: 1

Öz

Amaç ve Önem: Kadınların cinsiyetine bağlı olarak maruz kaldıkları ayrımcılık çalışma hayatında hem kendilerine hem de çalıştıkları ortamdaki kişilerle iletişimine pek çok olumsuz etki yaratmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmanın amacı hizmet sektörünün en önde gelenlerinden turizm alanındaki kadın turist rehberlerinin meslek hayatlarında ayrımcılığa maruz kalıp kalmadıklarını belirlemek ve yaşıyorlarsa bunun hangi sebeplerden kaynaklandığını belirlemektir. Bu çalışmanın yapılması kadın turist rehberlerinin sektörde karşılaştıkları cinsiyete dayalı var olan ayrımcılıkların saptanması açısından hem sektöre hem de ilgili kurum ve kuruluşlara katkı sağlayacaktır. Kadın turist rehberlerinin meslekte karşılaştıkları sorunların tespit edilmesi, bu sorunlara yönelik önerilerin geliştirilmesi hem turist rehberlerinin sorunlarının azalmasına katkı sağlayacak hem de sektör ve toplumda turist rehberliği mesleğinin sadece erkeklere özgü bir meslek olarak algılanmasının önüne geçecektir.

Yöntem: Araştırmada yöntem olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşmeden yararlanılmıştır. Görüşmeler Haziran 2021-Nisan 2022 tarih aralığında toplanmıştır. Çalışma kapsamında elektronik ve yüzyüze ortamda 15 turist rehberi ile görüşme gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: Araştırmada elde edilen verilere göre, kadın turist rehberlerinin hem pozitif hem de negatif ayrımcılıkla karşılaştıkları belirlenmiştir. Negatif ayrımcılığın işe alım esnasında olsa da ücret veya sosyal haklar konusunda negatif ayrımcılık yaşamadıkları belirlenmiştir. Yaşanılan negatif ayrımcılığa bağlı olarak kadın turist rehberlerinin işten ayrılma düşüncelerinin olmadığı görülmüştür. Bunun yanı sıra kadın turist rehberlerinin şoförler, turistler tarafından sözel/cinsel tacize maruz kaldıkları tespit edilmiştir.

Özgünlük/Bilimsel Katkı: Konu ile ilgili alanyazın incelemesi yapıldığında, genellikle turist rehberlerinin sorunlarını ele alan çalışmalar mevcuttur. Şüphesiz kadın turist rehberlerini ele alan çalışmalar da mevcuttur. Ancak bu çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada kadın turist rehberlerinin ayrımcılık yaşadığı konularda çözüm önerileri sunulmaktadır. Çalışma bu yönüyle hem turist rehberlerine hem de ilgili kurum/kuruluşlara yol gösterecek ve ilgili alanyazına katkı sağlayacaktır.   

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, kadın turist rehberi, cinsiyet

Discrimination in Tourist Guiding: A Study on Female Tourist Guides

Öz

Purpose and Importance: The discrimination that women are exposed to depending on their gender has many negative effects both on themselves and on their communication with the people in the working environment. From this point of view, the aim of this study is to determine whether female tourist guides in the field of tourism, who are one of the most prominent in the service sector, are exposed to discrimination in their professional life and if they do, to determine the reasons. this study will contribute to both the sector and the relevant institutions and organizations in terms of determining the gender-based discrimination that female tourist guides face in the sector. Identifying the problems that female tourist guides face in the profession and developing suggestions for these problems will both contribute to the reduction of the problems of tourist guides and prevent the tourism guiding profession from being perceived as a profession specific to men only in the sector and society.

Methodology: Qualitative research method was used as a method in the research. Semi-structured interview was used as the data collection method. The interviews were held between June 2021 and April 2022. Within the scope of the study, 15 tourist guides were interviewed in electronic and face-to-face environment.

Findings: According to the data obtained in the study, it was determined that female tourist guides faced both positive and negative discrimination. It has been determined that they do not experience negative discrimination in terms of wages or social rights, even if negative discrimination occurs during recruitment. It has been observed that female tourist guides do not have thoughts of leaving their jobs due to the negative discrimination experienced. In addition, it has been determined that female tourist guides are exposed to verbal/sexual harassment by drivers and tourists.

Originality/Value: When the literature on the subject is reviewed, there are generally studies that deal with the problems of tourist guides. Undoubtedly, there are also studies dealing with female tourist guides. However, these studies are limited in number. In this study, solution suggestions are presented on the issues where female tourist guides experience discrimination. In this respect, it will guide both tourist guides and relevant institutions/organizations and contribute to the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Discrimination, female tourist guide, gender

Kaynakça

• Akbaş, K. & Şen, İ. G. (2013). Türkiye’de kadına yönelik pozitif ayrımcılık: Kavram, uygulama ve toplumsal algılar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Hukuk Özel Sayısı, 165-189.
• Akoğlan, M. (1996). Konaklama endüstrisinde kadının konumu. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(2), 16-23.
• Arslan, A., & Şimşek, G. (2018). Kadın turist rehberlerinin yaşadıkları mesleki sorunlar: Aydın turist rehberleri örneği. Journal of Travel and Tourism Research, 13, 23-49.
• Ap, J. & Wong, K. K. F. (2000). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22, 551-563.
• Ataöv, T. (1996). Çatışmaların kaynağı olarak ayrımcılık. Ankara: A.Ü. S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları No: 20.
• Aydın Tükeltürk, Ş. & Şahin Perçin, N. (2008). Turizm sektöründe kadın çalışanların karşılaştıkları kariyer engelleri ve cam tavan sendromu: Cam tavanı kırmaya yönelik stratejiler. Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 113-128.
• Batman, O. (2003). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin mesleki sorunlarına yönelik bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 117-134.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(1), 108-114.
• Çakır, P. G., Barakazı, M. & Barakazı, E. (2017). Turizm sektöründe çalışan kadınların karşılaştığı sorunları değerlendirmeye yönelik bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 61, 461-474.
• Çelik, A. & Altıntaş, V. (2017). İşgören bulma ve seçiminde cinsiyet ayrımcılığının etkisi: İzmir’deki A grubu seyahat acentalarına yönelik bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(1), 90-107.
• Cetin, G. & Yarcan, Ş. (2017). The professional relationship between tour guides and tour operators. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 17(4), 345-357.
• Dalkıranoğlu, T. (2006). Çalışma yaşamında kadın işgücü ve cinsiyet ayrımcılığı: Konaklama işletmelerinde bir uygulama. (Tez No. 191873) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dalkıranoğlu, T. & Çetinel, F. G. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın ve erkek yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına karşı tutumlarının karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 277-298.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim, 86(3), 139-170.
• Demir, M. (2011). İş yaşamında ayrımcılık: Turizm sektörü örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 760-784.
• Demirdelen Alrawadieh, D. (2021). Kadın turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 3(1), 1-15.
• Durmuş, A. E. (2001). Kadın ve erkek yöneticilerin liderlik davranışları arasındaki farklar. (Tez No. 103960) [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Erkol Bayram, G., İpar, M. S., Keskin, M. & Ak, S. (2018, Nisan 27-28). Kadın rehberlerin toplumsal rolleri ve çalışma yaşamında karşılaştıkları cinsiyet temelli sorunlar. I. Turizm Rehberliği Kongresi, Balıkesir, Türkiye.
• Eser, S. (2018). Meslek olarak turist rehberliği. İçinde Turist Rehberliği (Ed. S. Eser, S. Şahin & A.C. Çakıcı) ss. 25-46. Detay Yayıncılık.
• Eser, S. & Şahin, S. (2021). Turist rehberliği mesleğinde yaşanan güncel sorunlar üzerine bir inceleme. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1344-1355.
• European Commission (2020). EUROSTAT database, [tourism statistics]. 01.05.2021 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/data/database adresinden erişilmiştir.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe – yöntem – analiz. (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Güzel, Ö. F. & Şahin, İ. (2018). Turist rehberlerinin bakış açısıyla Türkiye’de yaşanan olumsuz güncel gelişmelerin mesleğe etkileri ve çözüm önerileri. İçinde Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar. (Ed. N. Hacıoğlu, C. Avcıkurt, A. Kılıç ve H. Ulusoy Yıldırım) ss. 427-445. Detay Yayıncılık.
• International Labor Organization (2019). Global Report on Women in Tourism, (Second Edition), UNWTO, Madrid.
• International Labour Organization. (2020). ILOSTAT database [Population, labor force participation and employment statistics]. https://ilostat.ilo.org/data/ (Erişim Tarihi: 30.06.2021).
• İleri, Ü. (2016). Sosyal politikalarda kadın ve cinsiyet ayrımcılığı ile ilgili başlıca uluslararası ve ulusal hukuki düzenlemeler. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 128-153.
• İlhan, Y. & Soybalı, H. H. (2018). Turist rehberlerinin mesleki sorunları üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi, 1(1), 13-23.
• İstanbullu Dinçer, F., Akova, O., Muğan Ertuğrul, S. & Aydoğan Çifçi, M. (2016). Woman labour force in tourism industry in Turkey: Opportunities and barriers. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 1, 379-395.
• Jordan, F. (1997). An occupational hazard? Sex segregation in tourism employment, Tourism Management, 18(8), 525-534.
• Karabıyık, İ. (2012). Türkiye'de çalışma hayatında kadın istihdamı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 231-260.
• Karacaoğlu, S. & Sert, A. N. (2018). Turist rehberlerinin mesleki sorunları üzerine bir araştırma: Kapadokya örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 81-99.
• Karaçar, E. (2018). Turizm sektöründe kadın ve eşitlik / ayrımcılık. İçinde; Turizm ve Kadın. (Ed. G. Erkol Bayram, A. T. Bayram, Ö. Altunöz Sürücü). ss. 15-28. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kartal, M. (2014). Emek piyasasında kadın çalışanlara yönelik cinsiyet ayrımcılığı: Kahramanmaraş tekstil sektörü örneği. (Tez No. 377698) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kattara, H. (2005) Career challenges for female managers in Egyptian hotels. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17(3), 238-251.
• Kocacık, F. & Gökkay, V. B. (2005). Türkiye’de çalışan kadınlar ve sorunları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195-219.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy, Yıldırım, H. & Balıkoğlu, A. (2020). Kadın turist rehberlerinin mesleki sorunlarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 26-40.
• Mason, M. (2010). Sample size and saturation in PhD studies using qualitative interviews. Forum: Qualitative Social Research, 11(3), Art 8.
• Ng, C. W. & Pine R. (2003). Women and men in hotel management in Hong Kong, perceptions of gender and career development issues. Hospitality Management, 22, 85-102.
• Ngo, H. Y. (2000). Trends in occupational sex segregation in Hong Kong. International Journal of Human Resource Management, 11(2), 251-263.
• Parlaktuna, E. İ. (2010) Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Akademik Bakış, 10, 1217-1230.
• Pelit, E., Güçer, E. & Demirdağ, Ş. A. (2016). Kadın işgörenlerin karşılaştığı sorunların iş bırakma eğilimlerine etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1309-1387.
• Pelit, E. & Katırcıoğlu, E. (2018). Turist rehberliği mesleğinde taraflar açısından yaşanan sorunlar üzerine bir değerlendirme. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 74-94.
• Pınar, G., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2008). Başkent üniversitesi öğrenci yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-57.
• Saatci, G. & Aksu, S. (2020). Ayrımcılık konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrisi: Turizm perspektifinden bir değerlendirme. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 13(1), 111-125.
• Şit, M. (2016). Türkiye’de turizm sektörünün istihdama katkısı, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 101-117.
• TDK, Ayrımcılık. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 26.06.2021).
• The Global Competitiveness Report 2006, World Economic Forum (WEF) Geneva, Switzerland.
• Tözün, M. (2007). Tarihsel süreçte toplumsal cinsiyet: Küresel bir yaklaşım. Geniş Açı: MN Actual Medicine, 15(11), 60-64.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2020). İşgücü İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 01.05.2021).
• UNWTO (2019). Global report on women in tourism. (Second Edition).
• Ural, A. & Kılıç, İ. (2018). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
• Wang, H. & Xu, H. (2018). Gender strategies at work: Informal female tour guides in Yangshuo West Street. Journal of China Tourism Research, 14(4), 524-540.
• Weiler, B. & Ham, S. H. (2002) Tour guide training: A model for sustainable capacity building in developing countries. Journal of Sustainable Tourism, 10(1), 52-69.
• World Travel & Tourism Council, (2020). https://wttc.org/en-gb/ (Erişim Tarihi: 02.05.2021).
• Yenipınar, U., Bak, E. & Çapar, G. (2014). Turist rehberliği meslek kanununun, meslek örgütleri ve öğretim elemanlarının bakış açısı ile değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 86-114.
• Yenipınar, U. (2019). Turist rehberliği mesleği. İçinde Kavramdan Uygulamaya Turist Rehberliği Mesleği (Ed. Ö. Köroğlu & Ö. Güzel) ss. 1-26. Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, G. & Özbek, Ö. (2019). Profesyonel turist rehberlerine yönelik cinsel taciz ile ilgili bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi, 2(2), 72-87.
• Yumuk, Y., Demirel, N., Altınay Özdemir, M. & Çokal, Z. (2020, Kasım 20-22). Female tour guides’ perceptions of gender-based discrimination: A feminist approach in Turkey [Konferans sunum özeti]. 3rd Economics, Business and Organization Research Conference, Roma, İtalya.
• Zengin, B., Erkol, G. & Eker, N. (2014, Kasım 13-16). Rehberlik mesleğinde bir engel olarak cinsiyet ayrımcılığı: Bayan turist rehberleri üzerine bir araştırma. 15. Ulusal Turizm Kongresi, Ankara, Türkiye.