Özel İlgi Turlarında Rehber İhtiyacı Kapsamında Uzmanlaşma Eğitimi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 27 - 45, 30.06.2022

Osman Celep

https://doi.org/10.34090/tured.1127771

Cited By: 3

Öz

Amaç ve Önem: Bu çalışmanın amacı, özel ilgi turlarındaki uzman rehber ihtiyacının belirlenmesi ve bu doğrultuda uzmanlaşma eğitim programlarının öneminin ve gerekliliğinin ortaya konmasıdır.

Yöntem: Araştırmada literatür taraması yapılarak konu ile ilgili bilgiler toplanmış, Türkiye’deki özel ilgi turlarının gelişimi ve rehberlikte uzmanlaşma ile ilgili yasal düzenlemeler incelenmiştir. Devamında, 2022 yılı Mart ayına kadar düzenlenen rehberlik uzmanlaşma eğitim programları incelenmiş ve turizm/turist rehberliği eğitim müfredatları gözden geçirilerek yorumlanmıştır.

Bulgular: Yapılan literatür taraması sonucunda, özel ilgi turlarındaki çeşitliliğin artış göstermesiyle, bu turlardaki uzman rehber ihtiyacının da artacağı tespit edilmiştir. Uzmanlaşmanın taraflar açısından katkıları göz önünde bulundurularak, uzmanlaşma eğitimlerinin nitelik ve nicelik olarak gelişmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, turizm/turist rehberliği müfredatlarında uzmanlaşmaya yönelik derslerin yetersiz olduğu görülmüştür. Bu doğrultuda ilgili kişi, kurum ve kuruluşlara öneriler sunulmuştur.

Özgünlük/Bilimsel Katkı: Turist rehberliği uzmanlaşma eğitimleri ile ilgili akademik çalışmaların kısıtlı olması nedeniyle araştırmanın, turist rehberleri, turizm/turist rehberliği öğrencileri ve uzmanlaşma programı düzenleyen kurum/kuruluşlar için önemli olduğu ve ilgili literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel ilgi turları, turist rehberliği, rehberlikte uzmanlaşma

Specialization Training in Special Interest Tours within the Scope of Guide Requirements

Öz

Purpose and Importance: The aim of this study is to determine the need for expert guides in special interest tours and to reveal the importance and necessity of specialization training programs in this direction.

Methodology: In the research, information on the subject is collected by literature review, the development of special interest tours in Turkey and the regulations related to specialization in guidance are examined. Afterwards, the guidance specialization training programs organized until March 2022 were examined and the tourism/tourist guidance training curricula were reviewed and interpreted.

Findings: As a result of the literature review, it has been determined that with the increase in the variety of special interest tours, the need for expert guides in these tours will also increase. Considering the contributions of specialization for the parties, it was concluded that specialization training should be improved in terms of quality and quantity. In addition, it has been seen that the courses for specialization in the tourism/tourist guidance curricula are insufficient. In this direction, suggestions were made to the relevant persons, institutions and organizations.

Originality/Value: Due to the limited academic studies on tourist guide specialization training, it is thought that the research is important for tourist guides, tourism/tourist guidance students and institutions/organizations that organize specialization programs and will contribute to the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Special interest tours, tourist guiding, specialization in guiding

Kaynakça

• Akdu, U., Karakaş, D., Çelik, E., Zurnacı, J., & Tabu, Ö. (2018). Turizm rehberliğinde alan uzmanlığı önerisi: Sağlık turizmi rehberliği. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 124-138. https://doi.org/10.34090/tured.491155
• Akıncı, Z., & Kasalak, M. A. (2016). Sürdürülebilir turizm yönetimi açısından özel ilgi turizminin yeri ve önemi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 161-182.
• Akoğlan Kozak, M., & Bahçe, S. (2012). Özel İlgi Turizmi (2. baskı). Detay Yayıncılık.
• Akpınar, A., & Avcı, N. (2021). Turist rehberliğinde uzmanlaşma: Uzman rehberlere yönelik bir durum çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 755-787. https://doi.org/10.16953/deusosbil.817730
• Aktaş, S., & Batman, O. (2010). Efsanelerin turistik çekicilik üzerine etkileri: Profesyonel turist rehberlerine yönelik bir araştırma. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 367-395.
• Akyurt Kurnaz, H., & Kurnaz, A. (2019). Gastronomi rehberliği alanında uzmanlaşma, İçinde Ö. Güzel, & Ö. Köroğlu (Eds.). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (1. baskı, ss. 199-230). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm (1. baskı). Detay Yayıncılık.
• Altın, U., Bektaş, G., Antep, Z., & İrban, A. (2012). Sağlık turizmi ve uluslararası hastalar için Türkiye pazarı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 157-163.
• Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1989). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Anadolu Üniversitesi (2022, Mart). Anadolu Üniversitesi e-Sertifika Programları. https://esertifika.anadolu.edu.tr/
• Ap, J., & Wong, K. K. F. (2001). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22(5), 551-563. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(01)00013-9
• Arslan, A. (2021) Turist rehberliği ve uzmanlık alanları, İçinde S. Eser, S. Şahin, & C. Çakıcı (Eds.). Turist Rehberliği (2. baskı ss. 117-136). Detay Yayıncılık.
• Arslan, A., & Çiftçi, M. (2020). İnanç turizminde rehberlik uygulamaları, İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Eds.). Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları: Güncel Yaklaşımlar (1. baskı, ss. 1-15). Detay Yayıncılık.
• Arslantürk, Y., & Gül, T. (2019). Turist rehberliğinde yeni eğilimler ve turist rehberliğinin geleceği, İçinde B. Zengin, G. Erkol Bayram, & O. Batman (Eds.), Turist Rehberliği Mesleği (Dünü-Bugünü-Yarını) (1. baskı, ss. 287-330). Detay Yayıncılık.
• Bahar, M. (2021). Turist rehberliğinde uzmanlaşma: Gastronomi rehberliği açısından turist rehberliği ön lisans ve lisans programlarının değerlendirilmesi. Journal of Travel and Tourism Research, 19, 102-119.
• Batman, O. (2003). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin mesleki sorunlarına yönelik bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 117-134.
• Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Black, R., & Ham, S. (2005). Improving the quality of tour guiding: Towards a model for tour guide certification. Journal of Ecotourism, 4(3), 178-195. https://doi.org/10.1080/14724040608668442
• Brotherton, B., & Himmetoğlu, B. (1997). Beyond destinations – Special interest tourism. Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 8(3), 11-30. https://doi.org/10.1080/13032917.1997.9687118
• Costa, C., Quintela, J., & Mendes, J. (2015). Health and wellness tourism: A strategic plan for tourism and thermalism valorization of São Pedro do Sul. İçinde M. Peris-Ortiz & J. Álvarez-García (Eds.), Health and Wellness Tourism: Emergence of a New Market Segment (ss. 21-31). Springer International Publishing.
• Çeşmeci, N. (2018). Tur çeşitleri ve turist rehberliği, İçinde S. Eser, S., & Şahin, C. Çakıcı (Eds.). Turist Rehberliği (1. baskı ss. 161-185). Detay Yayıncılık.
• Dahles, H. (2002). The politics of tour guiding: Image management in Indonesia, Annals of Tourism Research, 29(3), 783-800. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(01)00083-4
• Dokuzuncu Kalkınma Planı (2006). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Emekli, G. (2006). Coğrafya, kültür ve turizm: Kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15(1-2), 1-9.
• Eker, N., & Zengin, B. (2016). Turist rehberliği eğitiminin değerlendirilmesi: Profesyonel turist rehberleri üzerine bir uygulama. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 65-74.
• Eser, S., & Şahin, S. (2020). Turist rehberliği mesleğinde yaşanan güncel sorunlar üzerine bir inceleme. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1344-1355. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.399
• Fredman, P., & Tyrväinen, L. (2010). Frontiers in nature-based tourism. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 10(3), 177-189. https://doi.org/10.1080/15022250.2010.502365
• Güven, A., Ünal, C., & Caber, M. (2018). Turist rehberliği uzmanlaşma eğitiminde farkındalık yaratma: Turizm paydaşlarına yönelik bir durum çalışması, İçinde N. Hacıoğlu, C. Avcıkurt, A. Kılıç, & H. Ulusoy Yıldırım (Eds.). Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar (1. baskı, ss. 200-221). Detay Yayıncılık.
• Güzel, Ö. (2010). Turistik ürün çeşitlendirmesi kapsamında yeni bir dinamik: İnanç turizmi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 87-100.
• Hjalager, A. (2002). A typology of gastronomy tourism, İçinde A. Hjalager & G. Richards (Eds.). Tourism and Gastronomy (ss. 21-35). Routledge.
• Huang, S.S., Hsu, C.H., & Chan, A. (2010). Tour guide performance and tourist satisfaction: A study of the package tours in Shanghai. Journal of Hospitality & Tourism Research, 34(1), 3-33. https://doi.org/10.1177/1096348009349815
• İrigüler, F., & Güler, M. E. (2015). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin gastronomi turizmine bakışı. 1. International Gastronomic Tourism Congress. İzmir.
• İstanbul Rehberler Odası (2022). E-Sertifikalı Uzaktan Uzmanlık Eğitimleri Üzerine İRO Görüşü. İstanbul Rehberler Odası. https://iro.org.tr/tr/292-page-e-sertifikali-uzaktan-uzmanlik-egitimleri-uzerine-iro-gorusu.aspx
• Kargiglioğlu, Ş., Erkol Bayram, G., & Bayram, A.T. (2020). Gastronomi turizminde rehberlik uygulamaları, İçinde V. Altıntaş, & Z. Türkmendağ (Eds). Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları: Güncel Yaklaşımlar (1. baskı, ss. 17-33). Detay Yayıncılık.
• Kivela, J., & Crotts, J.C. (2006). Tourism and gastronomy: Gastronomy’s influence on how tourists experience a destination. Journal of Hospitality & Tourism Research, 30(3), 354-377. https://doi.org/10.1177/1096348006286797
• Kök, A., Karahan, S., Akyurt Kurnaz, H., & Kurnaz, A. (2021). Turizm rehberliği öğrencilerinin gastronomi rehberliğine bakış açısı. Turist Rehberliği Dergisi, 4(1), 1-18. https://doi.org/10.34090/tured.803004
• Köroğlu, Ö. (2007). Değişen tüketici eğilimleri çerçevesinde özel ilgi turizminin geliştirilmesi ve profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşmanın önemi. I. Çeşme Ulusal Turizm Sempozyumu (21-23 Kasım 2007), Çeşme/İzmir, ss.226-234.
• Köroğlu, Ö., & Güdü Demirbulat, Ö. (2017). Rehberlikte sertifikasyon, kalifikasyon ve uzmanlaşma, İçinde Ö. Güzel, V. Altıntaş & İ. Şahin (Eds.). Turist Rehberliği Araştırmaları Öngörüler ve Uygulamalar (1. baskı, ss.49-79). Detay Yayıncılık.
• Kruja, D. & Gjyrezi, A. (2011). The special interest tourism development and the small regions. Turızam, 15(2), 77-89. http://dx.doi.org/10.5937/turizam1102077k
• Küçükaslan, N. (2007). Özel İlgi Turizmi (1. baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Meydan Uygur, S., & Baykan, E. (2007). Kültür turizmi ve turizmin kültürel varlıklar üzerindeki etkileri. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 0-49.
• Onuncu Kalkınma Planı (2013). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Pelit, E., & Katırcıoğlu, E. (2018). Turist rehberliği mesleğinde taraflar açısından yaşanan sorunlar üzerine bir değerlendirme. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 74-94. https://doi.org/10.34090/tured.486198
• Polat, S. (2016). Türkiye’nin turizm politikalarının beş yıllık kalkınma planları ve Türkiye turizm stratejisi 2023 kapsamında incelenmesi (Tez No. 445956) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Randall, C., & Rollins, R.B. (2009). Visitor perceptions of the role of tour guides in natural areas. Journal of Sustainable Tourism, 17(3), 357-374. https://doi.org/10.1080/09669580802159727
• Resmi Gazete. (2014). “29127 Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği”. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/12/20141226-25.htm (Erişim Tarihi, 03.02.2022).
• Richards, G. (2002). Gastronomy: An essential ingredient in tourism production and consumption?, İçinde A. Hjalager & G. Richards (Eds.). Tourism and Gastronomy (ss. 3-20). Routledge.
• Rinschede, G. (1992). Forms of religious tourism. Annals of Tourism Research, 19(1), 51-67. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90106-Y
• Sargın, S. (2006). Yalvaç’ta inanç turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 1-18.
• Smith, M., & Puczkó, L. (2009). Health and wellness tourism. Butterworth-Heinemann.
• Soleimani, S., Bruwer, J., Gross, M.J., & Lee, R. (2018). Astro-tourism conceptualisation as special-interest tourism (SIT) field: A phenomonological approach. Current Issues in Tourism, 22(18), 2299-2314. https://doi.org/10.1080/13683500.2018.1444021
• Soyak, M. (2013). Uluslararası turizmde son eğilimler ve Türkiye’de turizm politikalarının evrimi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 1-13.
• Sözbilen, G. & Özkul, E. (2019). Sağlık Turizmi. İçinde Ş. Aydın & D. Eren (Eds.) Alternatif Turizm (1. Baskı ss. 73-100). Detay Yayıncılık.
• Şahin, G.G., & Tuzlukaya, Ş. (2017). Turizm türleri ve turizm politikaları, dünyada ve Türkiye’de sağlık turizmi, İçinde D. Tengilimoğlu (Ed.), Sağlık Turizmi (2. baskı, ss. 43-60). Siyasal Kitabevi.
• Tanrısevdi, A., & Çavuş, Ş. (2003). Özel ilgi turizmi ve özel ilgi turizmi kapsamında Kuşadası ve çevresinde var olan potansiyel kaynaklar üzerine kuramsal bir inceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 14(1), 9-22.
• Temizkan, S.P. (2010). Profesyonel turist rehberlerinin turizm pazarlamasındaki rolüne etkisi açısından hizmetiçi eğitim seminerleri (Tez No. 278035) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Temizkan, S.P., & Çiçek, D. (2015). Sağlık turizmi kavramı ve özellikleri, İçinde S.P. Temizkan (Ed.). Sağlık Turizmi (1. baskı, ss. 11-36). Detay Yayıncılık.
• Temizkan, S.P., & Ergün, B. (2018). Türkiye’de turist rehberliği öğretiminin değerlendirilmesi. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 95-104. https://doi.org/10.34090/tured.475325
• Tetik, N. (2006). Türkiye’de profesyonel turist rehberliği ve müşterilerin turist rehberlerinden beklentilerinin analizi (Kuşadası örneği) (Tez No. 206634) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tetik, N. (2012). Turist rehberlerinin ekoturizm alanındaki yeterliliklerinin önem-performans analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 9(3), 6-24.
• Tetik Dinç, N., & Güdü Demirbulat, Ö. (2019). Doğa turları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Eds.). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (1. baskı, ss. 311-340). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tırıl, A. (2018). Bir Özel ilgi turizmi olarak edebiyat turizmi ve Türkiye’nin edebiyat turizmi potansiyeli. International Journal of Social And Humanities Sciences,2 (2), 161-184.
• Trauer, B. (2006). Conceptualizing special interest tourism- frameworks for analysis. Tourism Management, 27, 183-200. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2004.10.004
• TUREB (2021). Rehberlikte uzmanlaşma eğitimi uygulama usul ve esasları. Türkiye Turist Rehberleri Birliği. http://www.tureb.org.tr/tr/Page/Detail/78
• Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2000). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Wang, K.C., Hsieh, A.T., & Huan, T.C. (2000). Critical service features in group package tour: An exploratory research. Tourism Management, 21(2), 177-189. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(99)00047-3
• Weiler, B., & Davis, D. (1993). An exploratory investigation into the roles of the nature-based tour leader. Tourism Management, 14(2), 91-98.
• Weiler, B., & Firth, T. (2021). Special interest travel: Reflections, rejections and reassertions. İçinde C. Pforr, R. Dowling & M. Volgger (Eds.). Consumer Tribes in Tourism Contemporary Perspectives on Special-Interest Tourism (ss. 11-25). Springer.
• Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1995). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Yenipınar, U., & Yılmaz, L. (2019). Turist rehberliğinde uzmanlaşma, İçinde Ö. Güzel, & Ö. Köroğlu (Eds). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (1. baskı, ss. 1-35). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yenipınar, U., & Zorkirişçi, A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde turist rehberliği eğitimi. Cag University Journal of Social Sciences, 10(2), 111-136.
• Yıldız, S. (2019). Macera turları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel ve Ö. Köroğlu (Eds.). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara. (1. Baskı ss. 261-309). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yıldız, Ö.E. (2009). Türkiye’de şarap turizmi – Çeşme örneğinde ürün geliştirme modeli (Tez No. 236027) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yılmaz, N., & Erdem, R. (2016). Uzmanlaşma ve tıpta bütüncül yaklaşım üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(16), 35-47.
• Zengin, B., Uyar, H., & Erkol, G. (2014). Gastronomi turizmi üzerine kavramsal bir inceleme, İçinde A. Kılıçlar (Ed.). 15. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 511-524).
• Zorlu, Ö. (2018). Sağlık turizmi. İçinde S. Çelik & B. Yalçın (Eds.). Termal Turizm ve İşletmeciliği (1. baskı, ss. 7-47.). Detay Yayıncılık.