Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin inanç turizminin swot analizi ile değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2024

Mahmut Baltacı Şeyma Aytemir

Öz

Türkiye, alternatif turizm türleri açısından gelişmiş ve zengin bir ülkedir. Alternatif turizm türlerinden biri olan inanç turizmi ise Türkiye’de büyük bir paya sahiptir. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye’de inanışların çeşitli olduğu ve birçok dinden toplumların yaşadığı bölgelerin önde gelenlerindendir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Hıristiyan, Musevi, Süryani ve Müslüman toplumlara ait pek çok inanç merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Peygamber kabirleri ve peygamberlerin belirli dönem yaşadığı kentleri ile inanç turizmi açısından önem arz etmektedir. Çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin inanç turizmi ile ilgili SWOT analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda bölgenin inanç turizminde güçlü-zayıf yönleri ve fırsat- tehditleri başlıkları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda öneriler geliştirilerek literatüre katkı sunmak amaçlanmıştır. Yapılan çalışma ile bölgedeki inanç turizmi potansiyelinin değerlendirilmesi ve ileride yapılacak çalışmalara katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnanç, Turizm, İnanç Turizmi, Güneydoğu Anadolu, Din

Evaluation of faith tourism in Southeastern Anatolia Region with swot analysis

Öz

Türkiye is a developed and rich country in terms of alternative tourism types. Religious tourism, one of the alternative tourism types, has a large share in Türkiye. Especially the Southeastern Anatolia Region is one of the leading regions in Türkiye where beliefs are diverse and societies from many religions live. The Southeastern Anatolia Region hosts many faith centers belonging to Christian, Jewish, Assyrian and Muslim communities. It is important in terms of faith tourism with its prophets' tombs and the cities where the prophets lived for certain periods. In the study, a SWOT analysis was conducted regarding religious tourism in the Southeastern Anatolia Region. As a result of the analysis, the strengths-weaknesses and opportunities-threats of the region in religious tourism were evaluated. As a result of this evaluation, it was aimed to contribute to the literature by developing suggestions. It is thought that the study will evaluate the potential of faith tourism in the region and contribute to future studies.

Anahtar Kelimeler

Faith, Tourism, Faith Tourism, Southeastern Anatolia, Religion

Kaynakça

• Akay, E. (2022). Siirt İli Turizm Potansiyelinin Swot Analizi ile Değerlendirilmesi. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1-2), 52-73.
• Akbıyık, M. (2014). Şanlıurfa İlinin Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi ve Planlamaya Yönelik Öneriler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Akgönül, M. S., & Eliüşük, M. (2016). Hasankeyf İmam Abdullah Zaviyesi Konservasyon ve Restorasyon Çalışmaları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 193-227.
• Aktan, A., Çakırca, D., Adsan, M., & Çakan, A. (2016). Kozluk’un En Eski Taş Yapılarından Hıdır Bey Camii. Bilim ve Gençlik Dergisi, 4(2), 63-72.
• Albayrak, Y. & Mutlu, S. İ. (2018). Harran ve Soğmatar’da Sin Kültünün Varlığı. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 37(37), 133-144. https://doi.org/10.17498/kdeniz.397026.
• Arınç, K. (2018). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin İnanç Turizmi Potansiyeli ile Bölgesel Kalkınma Bakımından Değerlendirilme İmkânları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ekim (2022), 2129-2147.
• Avcı, M.C. (2019). Dünyanın İlk Anıtsal İnanç Merkezi: Göbekli Tepe (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi.
• Aydın, M. N. (2022). XVIII. Yüzyılda Osmanlı’da Bir Eğitim Kurumu: Diyarbakır Mesudiye Medresesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Şubat (29). 268-286.
• Baltacı, M., & Kodalak, O. (2022). Türkiye ve Dünya’da Helal Turizm. Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 92-102.
• Başer, M. Y., & Olcay, A. (2021). Battalgazi (Eski Malatya) İnanç Turizmi Potansiyelinin Swot Analizi ile Değerlendirilmesi. Journal Of Tourism Intelligence and Smartness, 4(3), 341-366.
• Batman İl Kültür Envanteri. (1999). (b.t). Seyit Hasan Türbesi. http://batmankulturenvanteri.org/Haberler-122-seyit_hasan_turbesi-568.aspx?vid=585 adresinden 27 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Bilgin, S. E. (2018). Kilis Tekke (Canpolat Paşa) Cami ve Çini Süslemeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Iksad II–International Conference On Social Sciences, 22(25), 1.
• Bingöl, Z. (2007). Anadolu’da İnanç Turizmi. Detay Yayıncılık.
• Büyükalaca, O., & Gül, A. (2009). Osmaniye ili SWOT analizi. Hasret ofset.
• Çağlayan, M. (2018). Ortaçağ’dan Günümüze Bir Anıt: Mardin Ulu Camii. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(21), 29-40.
• Demircan, Ş., & Çeken, H. (2022). İnanç Turizminin Yerel Kalkınmadaki Önemi: Midyat Örneği. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 11(1), 75-92.
• Dural, S. (2013). Anadolu’da Peygamber Kabir ve Makamlarına Yönelik Halk İnançları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Ertekin, M. Z. (2011). Cizre Ulu Camii. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 27, 71-91.
• Gaziantep İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2023) (b.t). Dülükbaba Türbesi. https://gaziantep.ktb.gov.tr/TR-52363/gaziantep-evliyalari-ve-turbeleri.html adresinden 24 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Geçgin, E. & Korucuk, M. (2017). Turizm ile İlgili Genel Kavramlar, (Ed. Murat Kılıçbey). Genel Turizm İçinde (S. 1-19). Gazi Kitapevi.
• Gök, A., & Tuna, H. (2013). Turizm pazarlaması açısından Malatya ilinin potansiyelinin belirlenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2013(1), 1-11.
• Güler, B. (2014). “Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi’ne Göre Anadolu’da Sahâbîler”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32/32, 104-130.
• Güler, E. G. (2023). Overview of Turkey’s Tourism History. In History of Accounting, Management, Business and Economics, Volume I (pp. 277-284). Singapore: Springer Nature Singapore.
• Günal, V. (2006). Mardin İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turizm Amaçlı Kullanım Olanakları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Gündüz, A. (2022). İbrâhim (as) ve Ailesinin Urfa ile Olan Bağlantısı. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 6(1), 265-293.https://doi.org/10.32711/tiad.1060804.
• Güneş, H. (2014). Cezîre bölgesinde yaşadığına inanılan peygamberler. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(10), 27-50.
• Güzel, Ö. (2020). Anadolu’da İnanç Turizmi. Nobel Yayıncılık.
• Güzel, Ö. & Köroğlu, Ö. (2019). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma. Nobel Yayıncılık.
• Hacıoğlu, N. & Avcıkurt, C. (2011). Turistik Ürün çeşitlendirmesi. Nobel Yayıncılık.
• Halifeoğlu, F., Cesur, M. & Güleç, C. (2017). Diyarbakır Ulu Camii Hanefîler Bölümünde Yer Alan Minber Kapısını Koruma Çalışmaları. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(20), 3-10.
• Harunoğullari, M. (2016). Kilis'in İnanç Turizmi Potansiyeli ve Kutsal Mekânları. Electronic Turkish Studies, 11(21).
• Işık, R. A., & Korkut, T. (2019). Mor Kuryakos (Dera Qira) Manastırının Günümüzdeki Mimari Durum Değerlendirmesi. Kadim Akademi Sbd, 3(2), 40-62.
• İpekyolu Kalkınma Ajansı, (2014). “İpekyolu Kalkınma Ajansı Adıyaman Yatırım Projesi”. https://www.ika.org.tr/assets/upload/dosyalar/adiyaman-inanc-turizmi-raporu.pdf. 20 Şubat 2024 tarihinde alınmıştır.
• Kahrıman, A. (2015). Zeugma Antik Kenti, Academia Dergisi. https://www.academia.edu/35508189/Zeugma_Antik_Kenti (24 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır).
• Karadeniz, E., Kandır, S. Y., & Önal, Y. B. (2007). Seçilmiş paydaşların SWOT yöntemiyle Türk turizm yatırımlarını değerlendirmesine yönelik bir pilot çalışma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(2), 195-205.
• Karakaya, E. (2010). Şeyh Safâ Camii. TDV İslam Ansiklopedisi İçinde (65-66).
• Kaya, M. (2019). Batman İlinin Açık Alan Kültürel Rekreasyon Turizm Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi.
• Kaygın, E., & Güven, B. (2015). Adıyaman İli Swot Analizi. Siyah İnci Akademi, İstanbul.
• Kilis İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2023) (b.t.). Şeyh Efendi Tekkesi (Nakşibendi Tekkesi). https://kilis.ktb.gov.tr/TR-61716/seyh-efendi-tekkesi-naksibendi-tekkesi.html adresinden 24 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Korkut, T. (2023). Midyat’ta Bir Kaya Kilisesi (Gülgöze (Ayn Wardo) Mor Barsavmo Kilisesi). Van İnsani ve Sosyal Bilimler Dergisi (5), 13-48.
• Köksal, Y., & Karabulut, K. (2019). İnanç Turizmi ve Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Ağrı İli Örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 83-104. https://doi.org/10.31463/aicusbed.523594.
• Küçük, M. A. (2019). Türkiye’nin Turistik Dini Mekânlarına Bir Örnek: “Süryani Dinî Merkezleri”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (33), 476-520. https://doi.org/10.14520/adyusbd.517110.
• Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. (2015). İsmail Fakirullah Türbesi. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-137906/ismail-fakirullah-turbesi-siirt-2015.html adresinde 27 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kürkçüoğlu, S., & Erkol, G. (2013, Mayıs, 9-12). Şanlıurfa Kültür ve İnanç Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. (Sözlü sunum). Uluslararası İnanç Turizmi ve Hoşgörü Konferansı, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Mahmutoğlu, M. (2023). Gaziantep’te Din ve İnançlarla İlgili Tespitler. İlahiyat Akademi, (17), 147-160.
• Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2023) (b.t). Anıtlı Köyü/ Hah Harabeleri. https://mardin.ktb.gov.tr/TR-317122/anitli-koyu-hah-harabeleri.html adresinden 26 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Okuyucu, A. (2020). İnanç Turizmi Açısından Türkiye’de Dini Çekiciliklerin Dağılışı. Turkish Studies-Social Sciences, 15(5).
• Okuyucu, A. & Somuncu, M. (2013, Mayıs, 9-12). Türkiye’de İnanç Turizmi: Bugünkü Durum, Sorunlar ve Gelecek (Sözlü Sunum). International Conference on Religious Tourism and Tolerance. Muhsin Kar. 627-643. Konya.
• Olğun, T. N. (2023). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Bulunan Mimar Sinan Camilerinde Korumaya Yönelik Bir İnceleme. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 5(2), 167-197. https://doi.org/10.47898/ijeased.1308461.
• Ökten, Ş., & Çeken, H. (2008). Şanlıurfa’nın Turizm Pazar Potansiyeli ve Gap Bölgesi Kalkınmasındaki Önemi. Verimlilik Dergisi (1), 107-125.
• Özgen, N. (2013). Siirt’in İnanç Turizmi Mekânları: Ziyaret (Veysel Karani) ve Tillo (Aydınlar) Örnekleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(27), 251-272.
• Özkan, E., Curkan, S.C., & Salar, D. (2019). Adıyaman Bölgesi ve Nemrut Dağı Milli Parkı Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Nitel Bir Araştırma. Eurasian Academy Of Sciences Eurasian Education & Literature Journal, (9), 19-29.
• Özpay, G. A. (2017). Türkiye’de inanç turizmine yeni bir örnek: Kutsal Balıklı Göl (Malatya). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 937-951.
• Öztürkatalay, L. (1995). Mardin ve Mardinliler. Seçil Ofset Yayınları, İstanbul.
• Rençber, F. (2014). Adıyaman Alevilerinin Coğrafi Dağılımları ve Demografik Yapısı. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 7(1), 7-18.
• Sonyel, S. R. (1985). Büyük Devletlerin Osmanlı İmparatorluğunu Parçalama Çabalarında Hıristiyan Azınlıkların Rolü. Belleten, 49(195), 647-656.
• Soydan, E. & Şarman, N. (2013). Mardin ve Şırnak İllerindeki Süryanilere Ait Dini Yapıların Kültür (ve İnanç) Turizmi Potansiyeli. International Journal of Social Science, 6(8), 589-607.
• Şahin, H. A. (2019). Geç Hitit Beylikleri. Oannes- Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 131-153. https://doi.org/10.33469/oannes.15.
• Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi. (2017, Şubat 07). Aynzeliha Gölü. https://www.sanliurfa.bel.tr/icerik/225/624/aynzeliha-golu adresinden 25 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Şengül, A.B. (2014). Cizre Kırmızı Medrese: Mimari, İktidar ve Tarih. Kebikeç, 38. T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge kalkınma İdaresi Başkanlığı. (2012). GAP ve Turizm. İstanbul: Bilnet Matbaacılık.
• Tel, H. Ö, & Erdoğan, E. (2021). Şanlıurfa, Balıklı göl Kent Platosunun Ekolojik Tasarım Kapsamında Değerlendirilmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6(2), 564-585. https://doi.org/10.30785/mbud.956282.
• Tetik, Z. A. (2016). Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesindeki Teknik Çalışmalar: Nakil Yöntemleri, Nakil Güzergâhları ve Geç Luwi Dönemi Basalt Eserlerin Dağılımı Hakkında Öneriler. TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, (19), 159-169.
• Tuncer, O. C. (1996). Kilis Mevlevihanesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (2), 259-281.
• Türkiye Kültür Portalı. (2013, Şubat 13). Hz. Süleyman Cami. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/diyarbakir/gezilecekyer/hazret-suleyman-cam adresinden 26 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye Kültür Portalı. (2020, Şubat 10). Kurtuluş Cami. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/gaziantep/gezilecekyer/tarihi-camiler154353 adresinden 24 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye Kültür Portalı. (2022, Ocak 22). İbrahim Bey Cami. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/batman/gezilecekyer/brahim-bey-camii adresinden 27 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye Kültür Portalı. (2022, Ocak 6). Mor Aho Manastırı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/batman/gezilecekyer/mor-aho-manastiri adresinden 27 Aralık 2023).
• Türkiye Kültür Portalı. (2023, Aralık 13). Kilis Cüneyne Cami. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kilis/gezilecekyer/cuneyne adresinden 24 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Uğurlu, M. A., Günaslan, S. E., & Karaşin, A. (2017). Dört Ayaklı Minare’nin modellenmesi ve yapısal analizi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 413-422.
• UNWTO (2011). Religious Tourism in Asia and the Pacific. Madrid: UNWTO
• Ünal, C. & Gürbıyık, C. (2015). Uluslararası XIX. Orta çağ ve Türk Dönemi kazıları ve sanat tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, VIII. (27).
• Yaşar, İ. (2010). Adıyaman İl ve İlçelerindeki Evliya Anlatıları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Yaşar, M. (2019). Nemrut Dağı Kutsal Anıtı: I. Antiochos’un Dehası. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9(19), 19-27. https://doi.org/10.16950/iujad.568931
• Yeşilbaş, E. & Acar A. (2021). Mardin Şeyh Mahmud El Türkî Aile Kabristanındaki Mezar Taşlarının Sanat Tarihsel ve Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi. Şehir ve Medeniyet Dergisi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yurttaş, H. (2010). Hasankeyf Zeynel Bey Türbesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (3).