Investigation of the relationship between the professional adaptation and career planning of cooking department students

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 33 - 52, 30.06.2024

Büşra Şen Avcu Çağla Üst Can

Öz

In the profession of culinary arts, the alignment between an individual's vocational suitability and career planning entails the harmony between the individual's talents, interests, and values, and the skills, responsibilities, and working conditions demanded by the profession. This alignment is critically important for professional success. Being passionate necessitates focusing on culinary aptitude, creativity, attention to detail, and the ability to cope with stress. Individual vocational alignment significantly influences job performance and lays the foundation for a long-term career. Considering that career planning behaviors shape students' vocational aspirations, examining the relationship between vocational alignment and career planning among culinary arts students is important for understanding the fit with professional skills and effectively guiding career goals. Therefore, the purpose of this research is to comprehend the relationship between culinary arts students' individual vocational alignment and their career planning. Through a quantitative research method employing survey techniques, the study focused on students enrolled in the Culinary Arts program at Güzelyurt Vocational School of Aksaray University. The analysis of the obtained data revealed that students' vocational alignment is moderate and there is a positive relationship between person-job fit and all sub-dimensions of career planning."

Anahtar Kelimeler

Individual vocational alignment, career planning, culinary arts

Aşçılık bölümü öğrencilerinin meslek uyumu ve kariyer planlamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Öz

Aşçılık mesleğinde bireyin meslek uyumu ve kariyer planlaması, bireyin sahip olduğu yetenekler, ilgi alanları ve değerleri ile mesleğin gerektirdiği beceriler, sorumluluklar ve çalışma koşulları arasındaki uyumu içerir. Bu uyum, mesleki başarı için kritik önem taşır. Tutkulu olmak, mutfakla ilgili yeteneklere, yaratıcılığa, detaylara önem verme becerisine ve stresle başa çıkma yeteneğine odaklanmayı gerektirir. Birey meslek uyumu, iş performansını etkilemekte ve uzun vadeli bir kariyer için temel oluşturmaktadır. Kariyer planlama davranışlarının öğrencilerin mesleki hedeflerini şekillendireceğini göz önüne aldığımızda; aşçılık bölümü öğrencilerinin meslek uyumu ve kariyer planlaması arasındaki ilişkinin incelenmesi, meslek becerilerine uyumun anlaşılması ve kariyer hedeflerinin etkili bir şekilde yönlendirilmesi açısından önemlidir. Bu düşünceden hareketle araştırmanın amacı; aşçılık bölümü öğrencilerinin birey meslek uyumu ile kariyer planlamaları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği kullanılarak yapılan araştırmada, Aksaray Üniversitesi Güzelyurt Meslek Yüksekokulu Aşçılık programı öğrencileri üzerinde odaklanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda, Öğrencilerin meslek uyumlarının orta düzeyde olduğu ve meslek uyumu ile kariyer planlamanın tüm alt boyutları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Birey meslek uyumu, kariyer planlama, aşçılık

Teşekkür

DESTEKLERİNİ BENDEN ESİRGEMEYEN YÜKSEK LİSANS DANIŞMANIM ÇAĞLA ÜST CAN VE SEVGİLİ EŞİM İLHAN AVCU'YA TEŞEKKÜR EDERİM.

Kaynakça

• Ahmed, K. A., Sharif, N. & Ahmad, N. (2017). Factors influencing students’ career choices: Empirical evidence from business students. Journal of Southeast Asian Research, 1-15.
• Akalın, Ö. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki algıları ile geleceğe yönelik umut düzeylerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Akat, İ., Budak-Solakoğlu, G., & Budak, G. (2004). İşletme yönetimi. Fakülteler Kitabevi Barış Yayınları.
• Akın, A. (2005). Takım kariyer modeli ile proje takımlarında kariyer geliştirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25, 1-18.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Avcı Ofset.
• Arınç, Ü. D. (2013, Kasım, 28-29). Meslek seçiminde, meslek standartları ve personel belgelendirmenin rolü. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi, Ankara. Aydın, B. (2014). Rehberlik (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Bacanlı, F. (1995). Mesleki grup rehberliğinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerine etkisi [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Barutçu, E., & Öktem, Ş. (2003). İş-işgören uyumu açısından kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi. In 9. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 41-48). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Bayraktaroğlu, S. (2006). İnsan kaynakları yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Bayraktaroğlu, S. (2008). İnsan kaynakları yönetimi. Sakarya Yayıncılık.
• Brkich, M., Jeffs, D., ve Carless, S. A. (2002). A global self-report measure of person-job fit. European Journal of Psychological Assessment, 18(1), 43-51.
• Cevher, E. (2015). Üniversitelerde kariyer planlama faaliyetleri ekseninde kariyer merkezlerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 164-177.
• Çevik Kırcı, N., & Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
• Dessler, G. (2005). Personnel management (4th ed.). Prentice-Hall International Editions.
• Dikili, A. (2012). Yeni Kariyer Yaklaşımlarına İlişkin Değerlendirmeler. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 17(2).
• Donohue, R. (2006). Person-environment congruence in relation to career change and career persistence. Journal of Vocational Behavior, 68, 504–515.
• Ehrhart, K. H. ve Makransky, G. (2007). Testing vocational interests and personality as predictors of person-vocation and person-job fi t. Journal of Career Assessment, 15(2), 206-226.
• Ehtiyar, V. R., Ersoy, A., Akgün, A., & Karapınar, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin geleceğe yönelik tutum ve olumlu gelecek beklentilerinin psikolojik iyi olma halleri üzerindeki etkisi. Mediterranean Journal of Humanities, 7(2), 251-262.
• Eke, B. (1987). Bir sosyal sınıf belirleyicisi olarak meslek faktörü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 43, 377-401.
• Erdoğmuş, N. (2002, Mayıs, 10-11). Yeni kariyer yaklaşımları ve kariyer değerlerindeki değişim. I. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli.
• Erdoğmuş, N., ve Koçer, S. (2009). Televizyon yayıncılığı sektöründe çalışan profesyonellerin kariyerinin 'Sınırsız Kariyer Kuramı' açısından incelenmesi. 7. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, 1469-1479.
• Fındıkçı, İ. (2012). İnsan Kaynakları Yönetimi. Alfa Yayınları.
• Gillan, S. L., & Starks, L. T. (2007). The evolution of shareholder activism in the United States. Journal of Applied Corporate Finance, 19(1), 61.
• Gothard, B. (2001). Careers guidance in a new era. B. Gothard, P. Mignot, M. Offer ve M. Ruff (Ed.), Careers guidance in context (ss.1-9). Sage Publications.
• Göktaş, P. (2018). Irak uyruklu lisansüstü öğrencilerin kariyer değerleri ve kişilik özellikleri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (30), 104-137.
• Gülbahçe, A. (2007). Mesleki olgunluk düzeyleri farklı olan öğrencilerin sosyal karşılaştırma ve benlik imgelerinin incelenmesi [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi
• Günal, S. (2009). Yeni Kariyer Yaklaşımları. http://www.yenimakale.com/yeni-kariyer-yaklasimlari.html adresinden 15 Ocak 2024 tarihinde alınmıştır.
• Güney, S. (2020). Yönetim ve Organizasyon El Kitabı. Nobel.
• Harbalıoğlu, Ü., ve Ünal, İ. (2014). Aşçılık programı öğrencilerinin mesleki tutumlarının belirlenmesi: Ön lisans düzeyinde bir uygulama. Turizm Akademik Dergisi, 1(1), 57-67.
• İlhan, S. (2015). Yeni kapitalizm ve meslek olgusunun değişen anlamları üzerine. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (21), 313-328.
• Kalaycı, N. (2009). Yüksek öğretim kurumlarında akademisyenlerin öğretim performansını değerlendirme sürecinde kullanılan yöntemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 625-656.
• Kerse, G. (2018). The impact of job crafting on person-job fit: I am compatible with my work because I can make changes in my work. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(4), 941-958.
• Kılıç, K. C., & Yener, D. (2015). Birey-örgüt ve birey-iş uyumunun çalışanların iş tutumlarına etkisi: Adana ilinde bankacılık sektöründe çalışanlar üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 161-174.
• Kristof-Brown, A. L., Zimmerman, R. D., ve Johnson, E. C. (2005). Consequences of individuals’ fit at work: A meta-analysis of person–job, person–organization, person–group, and person–supervisor fit. Personnel Psychology, 58(2), 281-342.
• Kurnaz, A., Kurnaz, H. A., & Kılıç, B. (2014). Ön lisans düzeyinde eğitim alan aşçılık programı öğrencilerinin mesleki tutumlarının belirlenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 41-61.
• Kuzgun, Y. (2002). Rehberlik ve Psikolojik Danışma (8. Baskı). ÖSYM Yayınları.
• Kuzgun, Y. (2009). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Nobel Yayıncılık.
• Li, C. & Hung, C. (2010). An examination of the mediating role of person-job fit in relations between information literacy and work outcomes. Journal of Workplace Learning, 22(5), 306-318.
• McKenna, E. F. (1987). Psychology in Business, Theory and Applications. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers Chanceny House.
• Muchinsky, P. M. (2008). Psychology Applied to Work: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology (9th Ed.). Hypergraphic Press, Inc.
• Nordin, K., Saraih, U. N., & Ishak, S. (2019). Congruence of person-group and person-vocation fits towards career advancement. International Journal of Business and Management, 3(4), 11-16.
• Özdemir, N., & Önçel, S. (2019). Gastronomi ve mutfak sanatları bölümü lisans öğrencilerinin sektöre yönelik algılarının kariyer yapma niyetlerine etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 1159-1176.
• Özler, D., Mercan, N., & Yeni, Z. (2016). Y Kuşağının beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer uyum yetenekleri üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 18(4), 145-162.
• Perçin, N. Ş., & Çetin, B. (2014). Kariyer Yönetimi. N. Ş. Perçin, B. Güzel, & Ş. A. Tükeltürk (Ed.), Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları (ss. 165-181). Beta Yayınları.
• Pilavcı, D. (2007). Bilgi çağında değişen kariyer anlayışı ve üniversite öğrencilerinin kariyer tercihlerini etkileyen faktörler üzerine bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Rynes, S. L., Brown, K. G., & Colbert, A. E. (2002). Seven common misconceptions about human resource practices: Research findings versus practitioner beliefs. Academy of Management Executive, 16(3), 92-103.
• Saatci, G., Güdü Demirbulat, Ö., & Avcıkurt, C. (2018, Nisan, 20-21). Turizm öğrencilerinin meslek seçimini belirleyen faktörlerin belirlenmesi: Ezine Meslek Yüksekokulu örneği. VII. Ulusal III. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İskenderun, Türkiye.
• Sarıışık, M., ve Şeyhanlıoğlu, Ö. H. (2019). Kariyer planlaması ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik otel işletmelerinde bir araştırma. International Conference on Eurasian Economies.
• Sarıkaya, T., & Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Sartık, H., ve Koca Ballı, A. İ. (2020). Kişilik özelliklerinin kariyer uyum yeteneğine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 68-86.
• Sekiguchi, T. (2004). Person-organization fit and person-job fit in employee selection: A review of the literature. Osaka Keidai Ronshu, 54(6), 179-196.
• Starks, G. L. (2007). The effect of person–job fit on the retention of top college graduates in federal agencies. Review of Public Personnel Administration, 27(1), 59-70.
• Şener, D., Karaca, A., Açıkgöz, F., & Süzer, F. (2011). Hemşirelik eğitimi mesleki benlik saygısını değiştirir mi? Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 12-16.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T., & Soysal, A. (2004). Kariyer yönetimi. Gazi Kitabevi. Şükran, K. (2015). Turizm işletmelerinde çalışan personelin özellikleri ve iş tatmini. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(2), 90-104.
• Tak, B., & Çiftçioğlu, B. A. (2009). Üç boyutlu mesleki bağlılık ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. DEÜ İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 35-54.
• Tepeci, M. (2011). The impact of person-organization fit on employee attitudes in the hospitality industry. Journal of Travel and Tourism Research, 11(1), 19-35.
• Tınar, M. Y., & Ulusoy, T. (2017). Çalışma koşullarının insancalaştırılmasında çalışan memnuniyeti anketinin rolü. Uygulamadan bir örnek analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 115-125.
• Tuncer, M., & Tanış, R. (2020). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin mesleki eğitime yönelik tutumları ve gelecek beklentileri arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1691-1707.
• Türk Dil Kurumu (2023). Meslek kavramı. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 15 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Üre, Ö. (2013). Mesleki rehberlik. E. Deniz & A. Erözkan (Ed.), Psikolojik Danışma ve Rehberlik (s. 197-215). Maya Akademi.
• Vandenberghe, C., & Ok, A. B. (2013). Career commitment, proactive personality, and work outcomes: A cross-lagged study. Career Development International, 18(7), 652–672.
• Whymark, K., & Steve, E. (1999). Whose career is it anyway? Options for career management in flatter organization structures. Career Development International, 4(2), 117-120.
• Yavuz Eroğlu, S. ve Eroğlu, E. (2020). Career planning scale of students studied in sports sciences (CPS): Validity and reliability study. International Journal of Progressive Education, 16(3), 123-131.
• Yener O. (2022). Aşçılık bölümü öğrencilerinin birey meslek uyumu ve kariyer planlamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(4), 1621-1632.
• Yeşilyaprak, B. (1995). Mesleki gelişim kuramları üzerine bir eleştirel değerlendirme. Gazi Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 43-47.
• Yılmaz, A. (2003). İnsan kaynakları yönetiminde kariyer planlama ve Türk Patent Enstitüsünde bir uygulama. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yılmaz, A., & Tanrıverdi, H. (2017). Aşçıların meslek uyumu ve meslek algısı düzeyleri üzerine bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 621-639.
• Yılmazer, A. (2010). Meslek Yüksekokulları İçin İnsan Kaynakları Yönetimi. Seçkin Yayıncılık.