Faiz oranı ve seçilmiş Borsa İstanbul endeksleri arasındaki ilişki

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 168 - 179, 31.12.2024

Mustafa Can Samırkaş , Hülya Onay

Öz

Bu çalışmada, Ocak 2002 - Ekim 2024 dönemi arasındaki haftalık verilerle mevduat faiz oranı ile BİST100, BİST Sınai, BİST Hizmet, BİST Mali ve BİST Teknoloji endeksleri arasındaki ilişki Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi kullanılarak incelenmiştir. Analizler sonucunda, mevduat faiz oranlarının tüm borsa endekslerinin nedeni olduğu ve nedensellik ilişkisinin faizden endekslere doğru tek yönlü olduğu belirlenmiştir. Çalışma bulguları, literatürdeki diğer çalışmalarla tutarlıdır ve mevduat faiz oranlarındaki değişimlerin borsa fiyat hareketlerini öngörmede önemli bir gösterge olduğunu ortaya koymaktadır. Mevduat faiz oranları arttığında, yatırımcılar daha düşük getirili bankalardaki mevduatları tercih edebileceğinden, sermayenin hisse senedi piyasalarından çıkması ve borsa endekslerinde düşüş yaşanması beklenebilir. Tersine, faiz oranlarının düşmesiyle birlikte yatırımcılar daha yüksek getiri arayışıyla borsaya yönelebilir, bu da borsa fiyatlarını olumlu yönde etkileyebilir.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Faiz, Endeks, Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi

The relationship between interest rates and selected Borsa İstanbul indexes

Öz

This study investigates the relationship between deposit interest rates and the BIST100, BIST Industrial, BIST Services, BIST Financial, and BIST Technology indices using Toda-Yamamoto Causality Analysis with weekly data from January 2002 to October 2024. The analysis results show that deposit interest rates are the cause of all the stock indices, with a unidirectional causality running from interest rates to the indices. The findings are consistent with other studies in the literature and highlight that changes in deposit interest rates are an important indicator for forecasting stock price movements. When deposit interest rates increase, investors may prefer to keep their funds in bank deposits with lower returns, which could lead to a withdrawal of capital from the stock market and a decline in stock indices. Conversely, when interest rates decrease, investors may move towards the stock market in search of higher returns, which could positively impact stock prices.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Interest Rates, Indices, Toda-Yamamoto Causality Analysis.

Kaynakça

• Alıcı, A. (2020). Döviz kuru, faiz oranı ile BIST100 ve BIST Ulaştırma Endeksi arasındaki ilişkinin ampirik analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1573-1584.
• Alper, D., & Kara, E. (2017). Borsa İstanbul’da hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörler: BIST Sınai Endeksi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 713-730.
• Altınbaş, H., Kutay, N., & Akkaya, C. (2015). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul üzerine bir uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 30-49.
• Boyd, J. H., Hu, J., & Jagannathan, R. (2005). The stock market's reaction to unemployment news: Why bad news is usually good for stocks. The Journal of Finance, 60(2), 649 663. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2005.00744.x
• Campbell, J. Y., & Ammer, J. (1993). What moves the stock and bond markets? A variance decomposition for long‐term asset returns. The Journal of Finance, 48(1), 3-37. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1993.tb04707.x
• Coşkun, Y., & Ümit, A. Ö. (2016). Türkiye’de hisse senedi ile döviz, mevduat, altın, konut piyasaları arasındaki eşbütünleşme ilişkilerinin analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
• Evci, S. (2019). Ekonomik güven endeksi ile yatırım araçları arasındaki nedensellik ilişkisi: Toda-Yamamoto yaklaşımı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2893-2901.
• Ilgın, K. S., & Sarı, S. S. (2020). Döviz kuru, faiz oranı ve enflasyon ile BIST Tüm ve BIST sektörel endeksler arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3), 485-510.
• Karakuş, R., & Öksüz, S. (2021). BIST gayrimenkul yatırım ortaklıkları endeksi ile konut fiyat endeksi, faiz oranı ve enflasyon ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 751-764. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1992.
• Poyraz, E., Türkün Kaya, B., & Kahraman, E. (2020). Politika faizindeki değişimlerin Borsa İstanbul 100 Endeksi üzerindeki etkisinin olay analizi ile incelenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yönetim İncelemesi, 8(2), 201-220. https://doi.org/10.18825/iremjournal.745166
• Ratanapakorn, O., & Sharma, S. C. (2007). Dynamic analysis between the US stock returns and the macroeconomic variables. Applied Financial Economics, 17(5), 369-377. https://doi.org/10.1080/09603100601175629.
• Rigobon, R., & Sack, B. (2004). The impact of monetary policy on asset prices. Journal of Monetary Economics, 51(8), 1553-1575. https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2003.11.003
• Tandoğan, D., & Genç, M. C. (2016). Türkiye'de turizm ve ticari açıklık arasındaki ilişki: Toda ve Yamamoto nedensellik yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 59-70.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
• Unal, S. (2021). Makroekonomik faktörler ile Borsa İstanbul hisse senedi endeksleri getirileri arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (47), 359 376.
• Uyar, U., Kangallı Uyar, S. G., & Gökçe, A. (2016). Gösterge faiz oranı dalgalanmaları ve BIST endeksleri arasındaki ilişkinin eşanlı kantil regresyon ile analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 185-204.