İŞ TATMİNİNİN ÖRGÜTLERDE OLUMLU SOSYAL DAVRANIŞLARA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 99 - 128, 31.12.2021

Gonca Gönülaçar Bozkurt Kürşat Özdaşlı

Öz

Bu çalışmada, çalışanların işlerinden duyduğu içsel ve dışsal tatmin düzeylerinin
örgütlerinde rol içi ve rol ötesi olumlu sosyal davranış sergilemeleri konusunda nasıl bir
etkisinin olduğu araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Burdur ilinde Mermer, Makarna, İş
Makinaları, Kereste ve Kadayıf üretimi yapmakta olan beş farklı fabrikada çalışanlarla
gerçekleştirilen anket çalışması neticesinde nicel veriler toplanmıştır. Veri toplama sürecince
söz konusu beş fabrikada toplamda 600’den fazla anket dağıtılmıştır. Geri dönüş yapılan 313
anketten eksik ve hatalı olan 49 tanesi analizden çıkarılarak 264 anket üzerinden veriler elde
edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler SPSS yazılım programı kullanılarak analiz
edilmiştir. Bu çalışmada verilerin analiz edilmesi aşamasında çıkarım yöntemi olarak Ana
Bileşen Analizi kullanılmış ve Açımlayıcı Faktör Analizi ile ölçeklerin geçerliliği test
edilmiştir. Ayrıca, iş tatmini ile örgütsel olumlu sosyal davranışlar arasındaki ilişkinin analiz
edilmesi için etki analizi yapılmıştır. Etki analizi sonuçlarına göre, çalışanların işlerinden
duydukları tatmin düzeyleri ile örgütsel olumlu sosyal davranışları arasında pozitif ve
istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikoloji, Olunlu Sosyal Davranışlar, İş Tatmini, Rol İçi Olumlu Sosyal Davranışlar, Rol Ötesi Olumlu Sosyal Davranışlar

Kaynakça

• Al Jenaibi, B. (2010). Job Satisfaction: Comparisons Among Diverse Public Organizations in The UAE. Management Science and Engineering, 4(3), 60-79.
• Aziri, B. (2011). Job Satisfaction: A Literature Review. Management Research & Practice, 3(4), 77-86.
• Bateman, T. S. ve Organ, D. W. (1983). Job Satisfaction and the Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee “Citizenship”. Academy of management Journal, 26(4), 587-595.
• Batson, C. D. ve Powell, A. A. (2003). Altruism and Prosocial Behavior. In T. Millon & M. J. Lerner (Eds.), Handbook of Psychology: Personality and social psychology, 5, 463–484.
• Bolino, M. C. ve Grant, A. M. (2016). The Bright Side of Being Prosocial at Work, and the Dark Side, Too: A Review and Agenda for Research on Other-Oriented Motives, Behavior, and Impact in Organizations. Academy of Management Annals, 10(1), 599-670.
• Bolino, M. C. ve Turnley, W. H.(2005). The Personal Costs of Citizenship Behavior: The Relationship Between Individual Initiative and Role Overload, Job Stress, And Work-Family Conflict. Journal of Applied Psychology, 90, 740–748.
• Borman, W. C. ve Motowidlo, S. J. (1993). Expanding the Criterion Domain to Include Elements of Contextual Performance. In N. Schmitt, W. C. Borman, & Associates (Eds.), Personnel Selection in Organizations. 71–98.
• Bowling, N. A. (2010). Effects of Job Satisfaction and Conscientiousness on Extra-Role Behaviors. Journal of Business and Psychology, 25(1), 119-130.
• Brief, A. P. ve Motowidlo, S. J. (1986). Prosocial Organizational Behaviors. Academy of management Review, 11(4), 710-725.
• Campbell, A., Converse, P. E. ve Rodgers, W. L. (1976). The quality of American life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions. New York: Russell Sage.
• Dalal, R. S. (2005). A Meta-Analysis of The Relationship between Organizational Citizenship Behavior and Counterproductive Behavior. Journal of Applied Psychology, 90(6), 1241–1255.
• Demir, R. ve Türk, F. (2020). Pozitif Psikoloji: Tarihçe, Temel Kavramlar, Terapötik Süreç, Eleştiriler Ve Katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Edwards, B. D., Bell, S. T., Arthur Jr, W. ve Decuir, A. D. (2008). Relationships between facets of job satisfaction and task and contextual performance. Applied psychology, 57(3), 441-465.
• Gellerman, S. W. Motivation and Productivity. American Management Association, 1970.
• George, J.M. ve Jones, G.R. Understanding and Managing Organizational Behavior, Fifth Edition, New Yersey :Pearson/Prentice Hall, 2008.
• Gruneberg, M. M. Understanding Job Satisfaction. Thetford, Norfolk, Great Britain: Lowe and Brydone Printers, Ltd, 1979.
• Hirschfeld, R.R. (2000), Does Revising the Intrinsic and Extrinsic Subscales of the Minnesota Satisfaction Questionnaire Short Form Make a Difference?. Educational and Psychological Measurement, 60, 255- 270.
• Kanten, P. ve Yeşiltaş, M. (2013). Pozitif Örgütsel Davranışlar Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(8), 83-106.
• Katz, D. (1964). The Motivational Basis of Organizational Behavior. Systems Research and Behavioral Science, 9(2), 131-146.
• Koçoğlu, C. M. (2015). Akademik Personelin İş Tatmin Düzeylerinin Ölçülmesi. OÜSBAD, Kasım 2015, 16-35.
• Kurland, H. ve Hasson-Gilad, D. R. (2015). Organizational Learning and Extra Effort: The Mediating Effect of Job Satisfaction. Teaching and Teacher Education, 49, 56-67.
• Kutanis, R. Ö. ve Oruç, E. (2014). Pozitif Örgütsel Davranış Ve Pozitif Psikolojik Sermaye Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 145-159.
• Kutanis, R.Ö. ve Yıldız, E. (2014). Pozitif Psikoloji İle Pozitif Örgütsel Davranış İlişkisi ve Pozitif Örgütsel Davranış Boyutları Üzerine Bir Değerleme, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 135-154.
• Lee, X., Yang, B. ve Li, W. (2017). The Influence Factors of Job Satisfaction and its Relationship with Turnover İntention: Taking Early-Career Employees As An Example. Anales de Psicología/Annals of Psychology, 33(3), 697-707.
• Locke, E. A. (1969). What is Job Satisfaction?. Organizational Behavior and Human Performance, 4(4), 309-336.
• Locke, E. A. The Nature and Causes of Job Satisfaction' In: Dunnette, M. D. (ed.), Handbook of Industrial and Organisational Psychology 1297- 1350 Chicago, IL:Rand Mcnally, 1976.
• Martin, A. ve Roodt, G. (2008), Perceptions of Organizational Commitment, Job Satisfaction and Turnover Intentions in a Post-Merger South African Tertiary Institution. Journal of Industrial Psychology, 34(1), 23-31.
• McNeely, B. L., ve Meglino, B. M. (1994). The role of dispositional and situational antecedents in prosocial organizational behavior: An examination of the intended beneficiaries of prosocial behavior. Journal of applied psychology, 79(6), 836-844.
• Moorman, R.H., Niehoff, B.P. ve Organ, D.W. (1993). Treating Employees Fairly and Organizational Citizenship Behavior: Sorting the Effects of Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Procedural Justice. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6, 209–225.
• Motowidlo, S. J. (1984). Does Job Satisfaction Lead to Consideration and Personal Sensitivity?. Academy of Management Journal, 27(4), 910- 915.
• Özpehlivan, M. (2018). İş Tatmini: Kavramsal Gelişimi, Bireysel ve Örgütsel Etkileri, Yararları ve Sonuçları. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43-70.
• Smith, C. A., Organ, D. W. ve Near, J. P. (1983). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. Journal of applied psychology, 68(4), 653.
• Soydemir, S., Özdaşlı, K. ve Alparslan, A. M. (2014). Görev-İnsan Odaklı Liderlik Algılamasının Vatandaşa Yönelik Prososyal Hizmet Davranışlarına Etkisi: Kolluk Kuvvetleri Üzerine Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 63-81.
• Şimşir, İ. ve Seyran, F. (2020). İş Tatmininin Önemi ve Etkileri. Meyad Akademi, 1(1), 25-42.
• Uçkun, S., Kaya, M. ve Uçkun, C.G. (2020). Pozitif Örgütsel Davranışın Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(30), 334-342.
• Van Dyne, L., Cummings, L. L. ve McLean Parks, J. (1995). Extra-Role Behaviors: In Pursuit of Construct and Definitional Clarity. Research in Organizational Behavior, 17, 215-285.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara
• Ziegler, R. ve Schlett, C. (2016). An Attitude Strength and Self-Perception Framework Regarding the Bi-directional Relationship of Job Satisfaction with Extra-Role and In-Role Behavior: The Doubly Moderating Role of Work Centrality. Frontiers in Psychology, 7.
• Zoi Manesi, Niels J. Van Doesum ve Paul A. M. Van Lange. (2017). Prosocial Behavior, Encyclopedia of Personality and Individual Differences, V. Zeigler-Hill & T. K. Shackelford (Eds.), Springer, New York.