İntihar Eden Dört Şairin Temel Duygu Sözcükleri Kullanımı, Benzerlikler ve Farklılıklar

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 5, 75 - 120, 25.12.2023

Adem Göçer Ferdi Bozkurt

https://doi.org/10.5281/zenodo.10416974

Öz

İnsanoğlu duygularını ilk aşamada sözlerle ortaya koymuş, sözlü edebiyatı oluşturmuş daha sonra da yazıyla birlikte ilk edebî metinlerden olan şiirlerle ifade etmeye çalışmıştır. Duygu ve düşüncelerini şiirlerle sanata dönüştürmüştür. Bununla birlikte özellikle günümüz şairleri hayatlarını, modern dünyanın olumlu ya da olumsuz getirilerinin yanında, aşırı duygusal yoğunlukları, anlam arayışları, çaresizlik ve çıkmazları sonucu intiharla sonuçlandırmaktadırlar. Türk edebiyatında hayatını intiharla sonlandırmış dört şairin şiirlerindeki temel duyguları belirleyip benzerlik ve farklılıkların ortaya konularak, içinde bulundukları psikolojik durumun ve duygu yoğunluğunun belirlenmesi, bunlarla bağlantılı davranışın ortaya çıkarılması açısından önem arz eder. Bu fikirden hareketle oluşturulan çalışmamız betimsel nitelikte olup edebiyatımızdaki intihar eden dört şair belirlenen kriterler özelinde amaçlı örnekleme ile seçilmiştir. Seçilen bu şairlerin şiir kitaplarındaki toplam 416 şiir belirlenen temel duygu sözcükleri bakımından incelenmiştir. Elde edilen bulgular frekans halinde tablolaştırılarak betimsel içerik analizi yöntemi ile yorumlanmış ve çıkarsamalar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

intihar, duygu sözcükleri, şiir, şair

Kaynakça

• Akçay, C. ve Çoruk, A. (2012). Çalışma Yaşamında Duygular ve Yönetimi: Kavramsal Bir İnceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1 (1), 3-25.
• Arkun, N. (1978). İntiharın Psikodinamikleri. (2.baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Battin, M. P. (2004). Suicide. Encyclopedia of Bioethics. New York: Thomson Gale Press.
• Bauer, M., Bosch, G. ve Freyberger, H. (1985). Psikiyatri, Psikosomatik-Psikoterapi (Çev: G.Koptagel-İlal). Kırklareli: Sermet Matbaası.
• Bozkurt, F. (2014). Sözlüklerdeki temel duygu kavramlarının yeniden tanımlanması: bir yöntem önerisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21(1), 3.
• Carlson, N. R. (1998). Discovering Psychology. Massachusetts:Allyn and Bacon Inc.
• Durkheim, E. (2013). İntihar. (Çev. Z. İlkgelen). İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Erol, K. (2010). Modern Türk şiirinde Aşk Ölüm ve İntihar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Eyüboğlu, İ.Z. (1998). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Farberow, N.L. (2003). Encyclopedia of Death and Dying. New York: Macmillan Press.
• Fedden, H. R. (1972). Suicide: A Social and Historical Study. New York: Benjamin Blom İNC Publishers Press. Frijda, N. H. (1986). The Emotions. New York: Cambridge University Press.
• Gutmann, J. (1978). Death: Western Philosophical Thought, Encyclopedia of Bioethics. New York: The Free Press. Gümüş, S. (2019). Modernizm ve Postmodernizm. (4. baskı). İstanbul: Can Yayınları.
• Ji, S., Pan, S., Li, X., Cambria, E., Long, G. ve Huang, Z. (2020). Suicidal ideation detection: A review of machine learning methods and applications. IEEE Transactions on Computational Social Systems, 8(1), 214-226. https://doi.org/10.1109/TCSS.2020.3021467
• Kamer, V. (2007). Özge Dirik Kitabı: Nokta Durağı, Kuzey Yıldızı Edebiyat Dergisi. https://kuzeyyildizi.com/ozge.dirik.kitabi. (Erişim tarihi: 02.11.2022).
• Manz, C. C. (2009). Duyguları yönetmenin gücü duygusal disiplin. (Çev. N. Bayraktar). İstanbul: Arıtan Yayınları.
• Minois, G. (2008). İntiharın Tarihi, İstemli Ölüm Karşısında Batı Toplumu. (Çev. N. Acar). Ankara: Dost Kitabevi.
• O'Dea, B., Larsen, M. E., Batterham, P. J., Calear, A. L. ve Christensen, H. (2017). A linguistic analysis of suicide-related Twitter posts. Crisis, 38, 319–329. https://doi.org/10.1027/0227-5910/a000443.
• Okay, O. (1969). Beşir Fuad. İstanbul: Hareket Yayınları.
• Okay, O. (1994). Edebiyat. TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 10), 395-397. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi.
• Ophir, Y., Tikochinski, R., Brunstein Klomek, A., ve Reichart, R. (2022). The hitchhiker’s guide to computational linguistics in suicide prevention. Clinical Psychological Science, 10(2), 212-235. https://doi.org/10.1177/216770262110220
• Ortony, A. ve Turner, T. J. (1990). What’s basic about basic emotions?. Psychological Review, 97 (3), 315-331.https://doi.org/10.1037/0033-295X.97.3.315
• Ortony, A., Clore, G.L. ve Collins, A. (1994). Cognitive Structure of Emotions. New York:Cambridge University Press.
• Özdemir, M. (2017). Nilgün Marmara ve Didem Madak şiirinin feminist bağlamda mukayeseli incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pala, İ. (b.t.). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ yayınları.
• Pavlenko, A. (2002). Bilingualism and emotions. Multilingua, 21, 45–78.
• Pestian J.P., Matykiewicz P. ve Linn-Gust M. (2012). What’s in a note: Construction of a suicide note corpus. Biomedical Informatics Insights, 5, 1-6. https://doi.org/10.4137/BII.S10213.
• Plutchik, R. (1994). The Psychology and Biology of Emotion. New York:Harper & Collins.
• Polat, İ. (2014). Post-dramatik yaşamların ötesinde: Sarah Kane ve Kanat Güner. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (34), 147-155.
• Polat, İ. (2014). Sanatçının intiharı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schoene, A.M., Turner, A., De Mel, G.R. ve Dethlefs, N. (2021). Hierarchical multiscale recurrent neural networks for detecting suicide notes. IEEE Transactions on Afective Computing https://doi.org/10.1109/TAFFC.2021. 3057105
• Sheets Johnstone, M. (1999). Emotion and movement. A beginning empirical-phenomenological analysis of their relationship. Journal of Consciousness Studies, 6(11-12), 259-277.
• Smith, T. W. (2018). Duygular sözlüğü. İstanbul: Kollektif Kitap
• Sümer, N. (2016). Antik ve ilkel toplumlarda intihar olgusu. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1), 83-116.
• Sümeyra, C. (2007). Kendi Kalemini Kıranlar, Türk Edebiyatında İntihar. İstanbul: Şûle Yayınları.
• Tarhan, N. (2006). Duyguların psikolojisi ve duygusal zekâ. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Titrek, O. (2007). IQ’dan EQ’ya: Duyguları zekice yönetme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Turan, L. (2008). Türk edebiyatında şiir yazma sebepleri ve Edirneli Örfî Mahmud Ağa Divanı’ndaki on iki gazelin yazılma sebepleri üzerine. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2), 42-70.
• Türkçe Sözlük (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara (11. baskı).
• Ulutaş, N. (2006). Türk romanında intihar (1872-1960). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uturgauri, S. (1989). “Bunalım Edebiyatı ve modernizmin sorunları”, Türk Edebiyatı Üzerine. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Kaan İnce, 2019, Gizdüşüm, ve Yayınevi.
• Nilgün Marmara, 2017, Daktilo Edilmiş Şiirler, Everest Yayınevi.
• Özge Dirik, 2009, Hayat Susunca Konuştu Ölüm, ArtShop.
• Soysal Ekinci, 2017, Biri Yitik İki Ülke, Manos Kitap.