“DAĞLIK KARABAĞ SORUNU” İLE İLGİLİ ALMAN YAZILI BASININDA YER ALAN HABERLERİN “ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ” ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ: BİLD GAZETESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 48

Muhammet Koçak Tuğba Yıldırım

https://doi.org/10.5281/zenodo.10566357

Öz

Bu çalışmada Almanya’da en çok okunan gazete olan Bild gazetesi örnekleminde, “Dağlık Karabağ” bölgesinde 27 Eylül 2020 tarihinde başlayıp 10 Kasım 2020 tarihinde son bulan Azerbaycan-Ermenistan savaşı ile ilgili söz konusu gazete tarafından çevrimiçi haber portalında yayınlanan 16 haber, eleştirel söylem analizi çerçevesinde incelenmiştir. Bu çalışmayla medyada kullanılan söylem, bu söylemler doğrultusunda oluşturulan algı ve bu algının yönetimine dair yaklaşımlar kavramsal olarak ele alınmıştır. Bu kavramsal çerçeve, Bild gazetesinin çevrimiçi haberlerinde savaş sürecini aktarmada kullandığı söylemlerin, eleştirel söylem analizinin ortaya koyduğu kriterler bağlamında çözümlenmesine ve gazetenin bu konu ile ilgili oluşturmak istediği algının anlaşılmasına fayda sağlamıştır. Bu bağlamda, Dağlık Karabağ bölgesindeki Azerbaycan-Ermenistan savaşı ile ilgili haber söylemlerinde kullanılan dilsel öğelerin kullanım şekillerinin algı oluşturma ve bu algıyı yönetme sürecindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Karabağ Sorunu, Bild Gazetesi, Haber Söylemi, Algı Yönetimi, Eleştirel Söylem Analizi

Kaynakça

• AKÇAY, Deniz, “Dağlık Karabağ Uyuşmazlığında Self-Determinasyon Tezlerinin Göreceliği”, Ermeni Araştırmaları, Avim Avrasya İncelemeleri Merkezi-Rapor, (65), Ankara 2020, ss.101-129.
• ASAL, Uğur Yasin, “Dağlık Karabağ Sorunu’nun Çatışma Çözümü Perspektifinden Analizi.” Asya’da Güvenlik Sorunları ve Yansımaları, içinde, ed. R. Kutay Karaca, 45-65. İstanbul: Bilgesam Yayınları, 2013.
• ATTAR, Aygün, “Karabağ Sorunu ve Çözüm Arayışları,”, Dokuzuncu Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı, (22-24 Ekim 2003), İstanbul 2003.
• AZİZ, Aysel, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2008.
• BORA, Mehmet, Algı Yönetiminde Medyanın Önemi: Afrin Operasyonu Örneği, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2019.
• BRICHTA, Mascha, “Boulevardberichterstattung.” In Medien von A bis Z, ed. Hans-Bredow, 45-70. Institut Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 2006.
• CANSIZ, Uğur, KOÇAK, Muhammet, “Kanal İstanbul Projesi’nin Alman Medyasına Yansımaları Üzerine Eleştirel Bir Söylem Çözümlemesi.” Yabancı Dil Öğretimine Genel Bir Bakış VII, içinde, ed. Erdinç Yücel, Hasan Yılmaz, Mustafa Serkan Öztürk, 57-83. Konya: Çizgi Kitapevi, 2023.
• ÇOBANOĞULLARI, Ferdiye, KOÇAK, Muhammet, “Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Eleştirel Okuma Alman Bild Gazetesi Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.38 (2), Ankara 2021, ss. 452-468.
• DORUK, Özlem, “Disiplin Toplumu ve Haber Söylemi: Gökkuşağı Derneği’nce Yapılması Planlanan Yürüyüşün Engellemesine İlişkin Haberlerin Çözümlenmesi”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, C.2 (1), Gümüşhane 2013, ss. 106-132.
• DURUR, Elif Küçük, “İnşacı Yaklaşım İçinde Çerçeveleme Kuramı ve Haberin Çerçevelenişi”, Atatürk İletişim Dergisi, C.7(2), Erzurum, 2012, ss. 21-32.
• ENTMAN, Robert M, “Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm”, Journal Of Communication, C. 43 (4), Oxford 2016, ss. 51-87. GEE, James Paul, An introduction to discourse analysis: Theory and method. 2nd Edition. New York: Routledge, 2005. GOOGLE. “ARMENIEN-PREMIER NIKOL PASCHINJAN WARNT Türkei bald nahe Wien.” Bild. Erişim tarihi Ocak 22, 2021, https://www.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/armenien-premier-paschinjan-tuerkei-will-den-genozid-an-armeniern-fortsetzen-73236824.bild.html.
• GOOGLE. “Azerbaycan’ın İşgal Altındaki Toprakları Karabağ.” Anadolu Ajansı. Erişim tarihi Ocak 25, 2021, https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/20301.
• GOOGLE. “Azerbaycan’ın Zaferinin Ardından Bölgedeki Yeni Gerçeklikler.” Anadolu Ajansı, Erişim tarihi Ocak 25, 2021, https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/azerbaycanin-zaferinin-ardindan-bolgedeki-yeni-gerceklikler/2062822.
• GOOGLE. “Çatışma.” Türk Dil Kurumu. Erişim Tarihi Ocak 22, 2021, https://sozluk.gov.tr/.
• GOOGLE. “Druckauflage und verkaufte Auflage der BILD/B.Z. Deutschland vom 4. Quartal 2011 bis zum 4. Quartal 2020.” Statista. Erişim tarihi Ocak 25. 2021,
• https://de.statista.com/statistik/daten/studie/221651/umfrage/entwicklung-der-auflage-derbild-zeitung/. GOOGLE. “Einsatz, der: militärischer Einsatz, der out of area durchgeführt wird.” Duden. Erişim Tarihi Ocak 22, 2021, https://www.duden.de/rechtschreibung/Einsatz.
• GOOGLE. “Entklave, die: von fremdem Staatsgebiet eingeschlossener Teil eines Staatsgebietes.” Duden. Erişim tarihi Ocak 22, 2021, https://www.duden.de/rechtschreibung/Exklave.
• GOOGLE. “Ermenistan Azerbaycan’a saldırdı.” TRT Haber. Erişim tarihi Ocak 26, 2021,
• https://www.trthaber.com/haber/gundem/ermenistan-azerbaycana-saldirdi-518943.html.
• GOOGLE. “Flüchtling, der: Person, die aus politischen, religiösen, wirtschaftlichen oder ethnischen Gründen aus ihrer Heimat geflohen ist.” Duden. Erişim tarihi Ocak 22, 2021,
• https://www.duden.de/rechtschreibung/Fluechtling.
• GOOGLE. “Gefecht, das: kurzer, bewaffneter Zusammenstoß feindlicher militärischer Einheiten,
• Auseinandersetzung von kürzerer Dauer zwischen bewaffneten Gruppen.” Duden. Ocak 21 2021, https://www.duden.de/rechtschreibung/Gefecht (Duden, 2021) Düşman askeri birliklerinin kısa süreli silahlı çatışması, iki silahlı grubun kısa süreli mücadesi.
• GOOGLE. “Präzision, die: Eindeutigkeit, Klarheit, Genauigkeit.” Duden. Erişim tarihi Ocak 22, 2021, https://www.duden.de/rechtschreibung/Praezision.
• GOOGLE. “Schlacht, die: heftiger, längere Zeit anhaltender [aus mehreren einzelnen, an verschiedenen Orten ausgetragenen Gefechten bestehender] Kampf zwischen größeren militärischen Einheiten.” Duden. Ocak 23, 2021, https://www.duden.de/suchen/dudenonline/Schlacht.
• GOOGLE. “Zerstören: sehr stark beschädigen und dadurch unbrauchbar, unbenutzbar o. ä. Machen.” Duden. Erişim tarihi Ocak 22, 2021, https://www.duden.de/rechtschreibung/zerstoeren.
• GOOGLE. “Mili Eğitim Bakanlığı. Gazetecilik.” Erişim tarihi Ocak 23, 2021. http://www.mku.edu.tr/files/1060-e14aaff3-8ca9-4107-80a9-a5a35c55c074.pdf.
• GÖKÇE, Mustafa. “Yukarı Karabağ Sorunu ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme.” Turkish Studies, C. 6, (1), Ankara 2011, ss. 1139-1154.
• GÜRBÜZ, Vedat, “Dağlık Karabağ Sorunu Karşısında Taraf Ülkeler, Bölgesel ve Küresel Güçler.” Bölgesel sorunlar ve Türkiye, içinde, ed. Ahmet Hamdi Aydın, Seyhan Taş, Saniye Adıgüzel, 105-130. Kahramanmaraş: KSÜ Yayınları, 2008.
• GÜREL, Şükrü, “Karabağ Sorunu Üzerine Bir Not”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.47 (1), Ankara 1992, ss.182-185.
• GÜZ, Nurettin, Haber Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
• JONES, F. L. “Information: The PsychologicalInstrument.” U.S. Army War College Guide to National Security Policyand Strategy, içinde, ed. Boone Bartholomees, Jr Carlisle. PA: Unite, 2004.
• JOSEPH, Terasa, “Mediating War and Peace: Mass Media and International Conflict. India Quarterly”, A Journal of International Affairs, C. 70 (3) 2014, ss. 225-240.
• KARA ŞENTÜRK, Eylem, “Almanya’da Bulvar Gazeteciliği ve Hürriyet Gazetesi’nin Konumu”, İNİF E- Dergi C. 1 (1), 2016, ss. 16-27.
• KAZU, Ecem, Algı Yönetimi Perspektifinden Siyasal İletişim ve Lider İlişkisi: Turgut Özal Dönemi Analizi (1983-1989), Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep 2018. KILIÇ, Osman, ÖVÜR Ayten, “Türkiye’de Dijital Gazeteciliğe Geçiş. Habertürk Gazetesi Örneği”, Yeni Medya Elektronik Dergi, C.3(2), İstanbul 2019, ss. 119-126.
• KOÇAK, Muhammet, YAPRAK, Asuman, Alman Bild Gazetesinde Barış Pınarı Harekâtı. Konya: Palet Yayınları, 2021.
• KÖKTENER, Aysun, “Spor Gazeteciliği Örneğinde İnternet Gazeteciliğinin Geleneksel Gazeteciliğe Etkisi”, Selçuk İletişim, C.10 Konya 2013, ss. 233-249.
• KUYUCU, Mihalis, İnternet Gazeteciliğinin Geleneksel Gazetelerle Savaşı: İnternet Gazeteciliği Geleneksel Gazeteciliği Bitirdi Mi? Üniversite Öğrencilerinin İnternet Gazeteciliği ile İlgili Görüşleri Üzerine Bir Güncelleme, 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı. Ankara: Nobel, 2017.
• MORA, Necla, “Medya ve Kültürel Kimlik”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi C.5 (1), 2008, ss.1-14.
• ÖZTÜRK, Oğuz Mete, Geçmişten Günümüze Türk Devletleri. İstanbul: Nokta Kitap, 2007.
• ÖZYILMAZ, Emine Vildan, “Geçmişten Günümüze Dağlık Karabağ”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi C.15 (2) Ankara 2013, ss. 191-208.
• SAPMAZ, Ahmet, SARI, Gökhan, “Dağlık Karabağ Sorununda Azerbaycan Tarafından Kuvvet Kullanım Olasılığının Analizi”, Güvenlik Stratejileri Dergisi C. 8 (15), İstanbul 2012, ss.1-32.
• SÖKER, Çağlar, “Dağlık Karabağ Sorununun Çatışmayı Çözme Perspektifinden İncelenmesi”, KAÜİİBFD C. 8 (16), Kars 2017, ss. 555-574.
• TANSUYU, Hazel, Günümüz Küreselleşme Sürecinde Kimlik Politikalarının Medyada Temsili: Türkiye’de İki Ulusal Gazetenin Haber Örnekleri Üzerine Bir Söylem ve İçerik Analizi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2018.
• TÜRK, M. Sezai, “Algı Yönetimi ve İletişim: Algının Ötesinde Bir Gerçeklik Var Mı?” Algı Yönetimi, içinde, ed. Bilal Karabulut, 17-40. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2014.
• VAN DIJK, Teun A, “Principles of Critical Discourse Analysis. Discourse & Society Sage”, C. 4 (2), London: Newbury Park and New Delhi 1993, ss. 249-283
• YALÇINKAYA, Alaeddin, Kafkasya’da Siyasi Gelişmeler. Ankara: Lalezar Kitabevi, 2006.
• YAZICI, Nuri, Tarihte Türkler ve Türk Devletleri. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2011.
• YÜCEDOĞAN, Güleda, Türkiye ve Fransa’da Gazeteci Kimliği Sorunum. İstanbul: İTÜ,1998.