Amerikan Arşiv Belgeleri Işığında Yusuf Hikmet Bayur’un Dış Politika Anlayışı
Yıl 2024,
Cilt: 4 Sayı: 2, 563 - 590, 31.12.2024
Pınar Tokaş
,
Mehmet Pınar
Öz
Yusuf Hikmet Bayur’un gerçek anlamda dış politika ile ilgilendiği ve fikirlerini özgürce beyan ettiği dönem kendi partisi olan Millet Partisi’ni kurması ile gerçekleşmişti. Dönemin dış politikasını incelemek açısından Bayur’un fikirlerine değinmek gerekliydi. Bayur, iç politikada olduğu gibi dış politikada da Atatürk’ün politika anlayışını yansıtan bir duruş sergilemekteydi. Öte yandan kendi partisini kurarak kendisi ile aynı fikirlere sahip siyasetçilerle aynı zeminde birleşmişti. Her ne kadar Millet Partisi çeşitli fikirlerin bir arada olduğu, çoğunluğunu muhafazakarların oluşturduğu liberal ekonomik görüşe sahip olsa da dış politika alanında Hikmet Bayur ile aynı çizgide fikirlere sahip bir partiydi. Partinin ilk dönemlerinde kurucusu Hikmet Bayur’un fikirlerinin ağırlığının hissedildiği görülmektedir. Bu dönem birtakım olayların meydana geldiği bir dönem olduğu için dış politika gündemi uzun süre meşgul etmişti. Bir yandan dış devletlerin iç meselelerimize karışması endişesi diğer yandan da komünizm tehlikesi tartışılmaktaydı. 1948 yılından 1950’ye kadar geçen Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı döneminde Bayur, dış politikadaki zayıflığı özellikle Kudret gazetesinde yazdığı makaleleri ile eleştirmekteydi. Bu yüzden CHP ile sürekli çatışma halindeydi. Özellikle sorunların temelini ülke yönetiminin zayıflığına bağlaması onun sürekli ağır eleştiriler yapan siyasetçi konumunu korumuştu.
Kaynakça
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/5-147, 1 Mayıs 1947.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/5- 1848.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/3-2247, 22 Mart 1947.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/3-2447, 24 Mart 1947.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/8-2747, 27 Ağustos 1947.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/9-647, 6 Eylül 1947.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/8-948, 9 Ağustos 1948.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/9-148, 1 Eylül 1948.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/9-1748, 17 Eylül 1948.
- ABD Ulusal Arşivi, 867.00/1-649, 6 Ocak 1949.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/12-750, 7 Aralık 1950.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/12-2150, 21 Aralık 1950.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/8-2951, 29 Ağustos 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/9-651, 6 Eylül 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/9-1751, 17 Eylül 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/9-2351, 23 Eylül 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/10-1851, 18 Ekim 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/10-2451, 24 Ekim 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/12-2751, 27 Aralık 1951.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/1-252, 2 Ocak 1952.
- ABD Ulusal Arşivi, 982.61/7-1452, 14 Temmuz 1952.
- “Atlantik Paktına Alınmalıdır”, Zafer, 30 Temmuz 1949.
- “Dışişleri Bakanı N. Sadak’ın Beyanatı”, Akşam, 16 Temmuz 1949.
- “Millet Partisi Kurucularının Toplantısı Sona Erdi”, Akşam, 28 Temmuz 1948.
- ERİM, Nihat, “Zamansız ve Esassız Yorumlar”, Ulus, 21 Mart 1947.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Amerika ve Biz”, Kudret, 6 Ocak 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Amerika Yardım Planı Temsilcisinin Sözleri”, Kudret, 6 Mayıs 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Atatürk Yolu”, Kudret, 3 Aralık 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Atlantik Misakı ve Diplomasimizin Büyük Başarısızlığı”, Kudret, 21 Mart 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Atlantik Misakı”, Kudret, 11 Mart 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Bay Çörçil’in Söylevi ve Önleyici Savaş”, Kudret, 13 Aralık 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Bay Stalin’in Müracaatları”, Kudret, 5 Şubat 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Bay Truman’ın Bize Ait Raporu”, Kudret, 11 Aralık 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Bizde Komünistlik”, Kudret, 1 Aralık 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Çin Olayları ve Komünistlik”, Kudret, 27 Kasım 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Dış İşleri Bakanının Sözleri ve Bizim Bir Misaka Girmemiz”, Kudret, 2 Nisan 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Dış Meselenin Kamutayda Görüşülmesi”, Kudret, 19 Mart 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Dünya Demokrasilerinde, Halkımızda ve C.H. Partisindeki Zihniyet” Kudret, 23 Mart, 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Dünya Durumu” Kudret, 10 Ocak 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “İçerde ve Dışarıda Başarısızlık”, Kudret, 18 Nisan 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Rusya ve Biz”, Kudret, 25 Kasım 1948.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Sovyet Hükümetinde Yapılan Değişiklikler”, Kudret, 7 Mart 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Sovyet Siyasasında Yeni Bir Dönüm Noktası”, Kudret, 3 Mart 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Yeni Ortodoks Patriği”, Kudret, 28 Ocak 1949.
- BAYUR, Yusuf Hikmet, “Yolsuzluklara Rağmen Zafer Kazanmak Bir Türk Göreneğidir”, Kudret, 31 Ağustos 1948.
- KORALTAN, Refik, Demokratlar, Timaş Yayınları, İstanbul 2013.
- ARAR, İsmail, “Prof. Hikmet Bayur ve Yayınlanmamış Bir Araştırması”, Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan,
Türk Tarih Kurumu, Ankara 1985, ss. 43-74.
- BAYUR, Hilmi Kâmil, “Hikmet Bayur’un Yaşantısından Bazı Çizgiler”, Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1985, ss. 35-41.
- UCA, Alaattin, “Yusuf Hikmet Bayur'un Hayatı, Fikirleri ve Eserleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, 1988, ss. 211-227.