Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Çatışma Sonrası Başarısız ve Kırılgan Devletlerde Tepeden Aşağı Devlet İnşası: Irak ve Somali Örneği

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 315 - 343, 31.12.2024
https://doi.org/10.71138/turkav.1576684

Öz

Soğuk Savaş’ın bitimiyle birlikte küresel siyasette en azından bir süre hakim olan görüş haline gelen “liberalizmin zaferi”, politik, ekonomik ve askeri alanlarda olduğu gibi diğer alanlarda da etkisini göstermiştir. Aynı tarihlerde literatüre girmeye başlayan ve giderek daha sık kullanılır hale gelen başarısız devlet ve kırılgan devlet gibi kavramlar da dönemin ruhunu yansıtan bir anlayış çerçevesinde ele alınmış, bu doğrultuda Batılı liberal devletler tarafından savaş sonrası bir dönemi yaşayan devletler, başarısız veya kırılgan devletler, sonrasında ise gelişmekte olan devletler, Batı’nın devlet inşası perspektifinden etkilenmiştir. 1990’lardan itibaren Bosna ya da Kosova gibi örnekler doğrultusunda devlet inşasına dair uluslararası kurumların ve devletlerin müdahaleleri, dönemin hakim görüşü çerçevesinde daha çok tepeden aşağı müdahaleci bir anlayış çerçevesinde şekillenmiştir. Bununla birlikte devlet inşasına dair süreçte devletlere karşı uluslararası müdahaleler doğrultusunda yapılması planlanan politik ve kurumsal reformlara Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi kurumlar aracılığıyla da ekonomik reform adı altında müdahaleler gerçekleşmiştir. Çalışma, kimi örneklerde nispeten başarılı sonuçlar veren tepeden aşağı müdahale modelinin ortaya koyduğu anlayışın savaş sonrası dönemi yaşayan, başarısız veya kırılgan olarak atıfta bulunulan devletler için her coğrafyada benzer bir başarıya imza atabildiği mi yoksa çok daha farklı sonuçlarla mı karşılaşıldığı üzerinde durmaktadır. Bu kapsamda tanımsal bakış, devlet inşasına dair kavramsal ve tarihsel çerçeve, tepeden aşağı müdahale ile birlikte başarısız örnekler olduğu düşünülen Irak ve Somali örnek vakaları ele alınmıştır.

Kaynakça

  • Akçay, Mesut Can, “Devletin İnşası: 21. Yüzyılda Yönetişim ve Dünya Düzeni” Liberal Düşünce Dergisi, C.25, S.97, Ankara 2020, ss.249-254.
  • Bacon, David, “Privatized Iraq: Imposed Economic and Social Policies Raise Human Rights Questions.” Race, Poverty § the Environment, C.11, S.1, Oakland 2004, ss.46-49.
  • Balthasar, Dominik, “Peace-building as State-building? Rethinking Liberal Interventionism in Contexts of Emerging States” Conflict Security & Development, C.17, S.6, London 2017, ss.473-491.
  • Battera, Frederico, “International Community: Somaliland and Somalia Compared”, Northeast African Studies, C.10, S.3, Michigan 2003, ss.225-247.
  • Belloni, Roberto, “Civil Society and Peacebuilding in Bosnia and Herzegovina”, Journal of Peace Research, C.38, S.2, Mar. 2011, ss.163-180.
  • Bojicic-Dzelilovic, Vesna, Kostovicova, Denisa, Rampton, David, “State-building, Nation-building and Reconstruction”, The Handbook of Global Security, ed. Mary Kaldor, Iavor Rangelov, Wiley Blackwater, Oxford 2015, ss.265-281.
  • Call, Charles T., “The Fallacy of the Failed State”, Third World Quarterly, C.29, S.8, New York 2008, ss.1491-1507. Capobianco, Emanuele, Naidu, Veni, “A Review of Health Sector Aid Financing to Somalia”, World Bank Working Paper No:42, Washington D.C. 2008.
  • Dobbins, James, “Learning the Lessons of Iraq” Nation-Building Beyond Afghanistan and Iraq” ed. Francis Fukuyama, The John Hopkins University Press, Maryland 2006, ss.2018-230
  • Dobbins, James ve diğ., The UN's Role in Nation-building: From the Congo to Iraq, Rand Corporation, California 2001.
  • Dodge, Toby, “Iraq: The Contradictions of Exogenous State-Building in Historical Perspective”, Third World Quarterly, C.27, S.1, New York 2006, ss.187-200.
  • Easterly, William, “Institutions: Top Down or Bottom Up?”, The American Economic Review, C.98, S.2, Pittsburgh May. 2008, ss.95-99.
  • Edwards, Lucy Morgan, “State-building in Afghanistan: A Case Shıwing the Limits?”, International Review of the Red Cross, C.92, S.880, Cambridge 2010, s.967-991.
  • Flibbert, Andrew, “The Consequences of Forced State Failure in Iraq”, Political Science Quarterly, C.128, S.1, New York 2013, s.67–95.
  • Fritz, Verena, Menocal, Alina Rocha, “Understanding State-Building from a Political Economy Perspective”, Overseas Development Institute, London 2007.
  • Fukuyama, Francis, “The Imperative of State-Building” Journal of Democracy, C.15, S.2, Baltimore 2004, ss.17-31.
  • Gordon, Michael R., Trainor, Bernard E., Cobra II: The Inside Story of the Invasion and Occupation of Iraq, Pantheon Books, New York 2006.
  • Haider, Huma, “Statebuilding and Peacebuilding in Situations of Conflict and Fragility”, Governance and Social Development Resource Centre, University of Birmingham, Birmingham 2014.
  • Hameiri, Shahar, “The Crisis of Liberal Peacebuildingand the Future of Statebuilding”, International Politics, C.51, S.3, ss.316-333.
  • Helman, Gerald B., Ratner, Steven R., “Saving Failed States”, Foreign Policy, S.89, Washington D.C. Winter 1992-1993, ss.3-20.
  • Herbert, Sian, “Sequencing Reforms in Fragile States” Governance and Social Development Resource Centre, University of Birmingham, Birmingham 2014.
  • Ikenberry, G. John “The Future of the Liberal World Order: Internationalism After America”, Foreign Affairs, C.90, S.3, New York May/June 2011, ss.56-68.
  • Kaplan, Seth, “Identity in Fragile States: Social Cohesion and State Building, “Development, C.52, S.4, 2009, ss.466-472.
  • Kibble, Steve, “Somaliland: Surviving without Recognition; Somalia: Recognised but Failing?” International Relations, C.15, S.5, New York 2001, ss.5-25.
  • Krug, Teresa, “The Trap of International Intervention”, The SAIS Review of International Affairs, C.36, S.1, Baltimore Winter-Spring 2016, ss.121-131.
  • Lipsey, David, “Liberal Interventionism”, The Political Quarterly, C.87, S.3, Oxford July-September 2016, ss.415-423.
  • Marquette, Heather, Beswick, Danielle, “Introduction to State Building, Security and Development: State Building as a New Development Paradigm?”, Third World Quarterly, C.32, S.10, New York 2011, ss.1703-1714.
  • Menkhaus, Ken, “State Collapse in Somalia: Second Thougts”, Review of African Political Economy, C.30, S.97, East Yorkshire Sep. 2003, ss.405-422.
  • Menkhaus, Ken, “State Failure, State-Building and Prospects for a “Functional Failed State” in Somalia”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Philadelphia November 2014, ss.154-172.
  • Menocal, Alina Rocha, “State Building for Peace: A New Paradigm for International Engagement in Post-conflict Fragile States?” Third World Quarterly C.32, S.10, New York 2011, ss.1715-173.
  • Monten, Jonathan, “Intervention and State-building: Comparative Lessons from Japan, Iraq, and Afghanistan.” The Annals of the American Academy of Political and Social Science C.656, S.1 Philadelphia 2014, ss.173-191.
  • Myerson, Roger, “How to Prepare for StateBuilding”, Prism, C.7, S.1, New Zealand 2017, ss.3-15.
  • Pastor, Robert, A., “Building a Democratic State: Is It Possible?”, Journal of International Affairs, C. 58, S.1, New York Fall 2004, 251-254.
  • Pektaş, Uğur, Ateş, Davut “Uluslararası İlişkilerde Kırılgan Devlet Söylemi: Nedenleri ve Yaklaşımlar” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.39, Konya 2018, ss.1-14.
  • Pham, J. Peter, “Where a State Isn’t a State” The Fletcher Forum of World Affairs, C.35, S.2, Medford Summer 2011, ss.133-151.
  • Pham, J. Peter, “The Somaliland Exception: Lessons on Post-Conflict State Building From the Part of the Former Somalia That Works” Marine Corps University Journal C.3, S.1 Virginia 2012, ss.1-33.
  • Richmond, Oliver P., “Failed Statesbuilding Versus Peace Formation”, Cooperation and Conflict, C.48, S.3, New York 2013, ss. 378-400.
  • Upsall, Kenneth C., “State Building in Somalia in the Image of Somaliland: A Bottom-Up Approach.” Inquiries Journal C.6, S.3, Boston 2014, ss.1-4.
  • Walls, Michael, “The Emergence of a Somali State: Building Peace from Civil War in Somaliland.” African Affairs C.108, S.432, London 2009, ss.371-389.
  • Wennmann, Achim “Aid Effectiveness Between Top-down and Bottom-up Statebuilding”, The Centre of Conflict, Development and Peacebuilding, Geneva 2010.
  • Williamson, John, “The Washington Consensus as Policy Prescription for Development”, Development Challenges in the 1990s: Leading Policymakers Speak from Experience, ed. Timothy Besley, Roberto Zagha, Oxford University Press, Washington D.C. 2005, ss.33-52.
  • Xhelili, Laureta, “The Challenges of State-building: A Study of the State-Building Process in Kosovo”, Lund University Department of the Political Science, Lund 2012.
  • Young, Oran R., “Environmental Governance: the Role of Institutions in Causing and Confronting Environmental Problems.” International Environmental Agreements C.3, S.4, 2003, ss.377-393.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Bölgesel Çalışmalar, Ortadoğu Çalışmaları, Uluslararası İlişkilerde Siyaset
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Ahmet Cülük 0000-0001-7888-3876

Erken Görünüm Tarihi 31 Aralık 2024
Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 31 Ekim 2024
Kabul Tarihi 10 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

Chicago Cülük, Ahmet. “Çatışma Sonrası Başarısız Ve Kırılgan Devletlerde Tepeden Aşağı Devlet İnşası: Irak Ve Somali Örneği”. TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 4, sy. 2 (Aralık 2024): 315-43. https://doi.org/10.71138/turkav.1576684.

TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.