Şeyh Bedrettin ya da Tarihsel Gerçeklikten Kurgusal Söyleme

Yıl 2000, Sayı: 1, 158 - 177, 01.01.2000

S. Dilek Yalçın Çelik

Öz

Bu çalışmada tarihsel gerçeğin çeşitli edebiyat eserlerinde kurmaca dünyaya nasıl yansıdığı işlenmektedir. Tarihsel gerçekliği tam olarak açıklığa kavuşamamış Şeyh Bedrettin olayı, Türk edebiyatında çeşitli yazar ve şairler tarafından işlenmiş ve her sanatçı olayı kendi düşünce yapısına göre yorumlamıştır. Nazım Hikmet Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedrettin ’de şiir yoluyla, Orhan Asena Simavnalı Şeyh Bedrettin ’de tiyatro yoluyla, Mustafa Necati Sepetçioğlu ise Darağacı’nda roman yoluyla aynı konuyu farklı bakış açılarından ele almıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, ve edebiyat, gerçek, kurmaca, Şeyh

Kaynakça

• ARMAOĞLU, Fahir (1993) 20.Yy. Siyasî Tarihi (1914-1980), Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• ASENA, Orhan (1969) Simavnalı Şeylı Bedreddin, Ankara: Toplum Yayınları.
• ......................... (1987) “Tarih İki Boyutludur. Sanat İse Üç Boyutludur.”, Cumhuriyet, 20 Haziran.
• BLOCH, Marc (1994) Tarihin Savunusu ya da Tarihçilik Mesleği, Ankara: Gece Yayınlan.
• CARR, Edvvard Hallet (1993) Tarih Nedir, (Çev: Misket Gizem Göktürk), İstanbul: İletişim Yayınları.
• CARR, E H. ve J. FONTANA (1992) Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık (Çev. Özer Ozankaya), Ankara: İmge Yayınevi.
• CERRAHOĞLU, A. (1966) Şeyh Bedreddin Meselesi, İstanbul: Çığ Yayınları.
• DEMİR, Bilal (1992) “ Bedrettin Semavî” , Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi V, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 331-334.
• EMRE, Samih (1966) “Şeyh Bedreddin”, Yön, 17 Haziran.
• ENGİNÜN, 1. ve Z. KERMAN (1988) Mehmet Kaplan’dan Seçmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları No: 861.
• ERTEM, Sadri (1937) “Şeyh Bedreddin”, Yedigün: 31 Temmuz.
• EYÜBOĞLU, İsmet Zeki (1992) Şeyh Bedreddin ve Varidât, İstanbul: Der Yayınları.
• FINDIKOĞLU, Ziyaeddin Fahri (1965) Sosyalistler I: Şeyh Bedreddin, İstanbul: Türk Kültür Yayınları.
• FİŞ, Radi (1988) Ben De Halimce Bedreddinem (Çev. Mazlum Beyhan), İstanbul: Yön Yayıncılık.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki (1966) Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, İstanbul: Eti Yayınevi.
• ................... (1985) 100 Soruda Tasavvuf, İstanbul: Gerçek Yayınevi. GÖLPINARLI, A. ve İ. SUNGURBAY (1967) Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin M enâkıbı, İstanbul: Eti Yayınevi.
• GÜRSEL, Nedim (1992) Nazım Hikmet ve Geleneksel Türk Yazını, İstanbul: Adam Yayıncılık.
• KURDAKUL, Necdet (1977) Bütün Yönleriyle Şeyh Bedreddin, İstanbul.
• MOR AN, Berna (1983) Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi. NACt, Fethi (1982) “Tarih ve Roman” , Gösteri, 19, Haziran.
• NUTKU, Hülya (1986) Tarihsel Dram ve Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosunda Tarihsel Dram Modelleri, Ankara: AÜDTCF Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• NUTKU, Özdemir (1970) “Simavnalı Şeyh Bedreddin ve Orhan Asena” , Tiyatro 70, I, Şubat: 22-26.
• OCAK, Ahmet Yaşar (1994) “II. Abdülhamit Dönemi İsiâmcılığımn Tarihî Arka Planı: Klâsik Dönem Osmanlı lslâmı’na Genel Bir Bakış Denemesi” , Sultan 11.
• Abdülham it ve Devri Sem ineri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• OFLAZOĞLU, Turan (1985) “Tarih ve Tiyatro”, Türk Dili, 397, Ocak. ÖZTELLt, Cahit (?) “Şeyh Bedrettin Üzerine Açıklamalar” , Türk Folklor Araştırmaları, 234, Ocak: 5164-5165.
• ÖZTÜRK, Yaşar Nuri (1992) Tasavvuf Ruhu ve Tarikatlar, İstanbul: Yeni Boyut Yayınları.
• POSPELOV, Gennadiy N. (1984) Edebiyat Bilim i, (Çev. Yılmaz Onay), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• RAN, Nazım Hikmet (1994), “Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin Destanı”, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Şiirler II, İstanbul: Adam Yayınları.
• SEPETÇtOĞLU, M. Necati (1989) (1979) Darağacı, İstanbul: İrfan Yayımcılık No: 19. TİMUR, Taner (1986) Osmanlı Kimliği, İstanbul: Hil Yayınları.
• ..................... (1991) Osmanlı Türk Romanında Tarih Toplum ve Kimlik, İstanbul: Afa Yayınları.
• ................... (1994) Osmanlı Toplumsal Düzeni, Ankara: İmge Yayınevi.
• TİMUROĞLU, Vecihi (1981) Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin ve Varidât, İstanbul: Başak Yayınları.
• TURAL, Sadık Kemal (1976) 'Tarihî Roman ve Atsız’ın Tarihî Romanları Üzerine Düşünceler” , Atsız Armağanı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• ................... (1985) “Tarihî Gerçeğin Edebîleşmesine Dair” , Türk Edebiyatı, 145, Kasım.
• ...................(1986) “Tarihçinin Edebiyat Dünyasından Alması Gerekenler veya Metoda Ait Düşünceler” , Dr. Emel E sin ’e Armağan, Ankara: Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.