Dede Korkut Destanları’nda Manzum Kısımların Şiirsel Özellikleri

Yıl 2003, Sayı: 5, 65 - 84, 01.01.2003

Nesrin Kaya

Öz

Çalışmanın amacı, Dede Korkut Destanları'nda manzum kısımların şiirsel niteliklerini saptamaktır. Manzum ve nesir kısımların iç içe olduğu destanlarda, nesir kısımlar da şiirsel özelliklere sahip olmakla birlikte asıl şiirselliğin manzum kısımlarda yoğunlaştığı görülmektedir. Manzum kısımlar, girişte yer alan betimlemeler dışında, kahramanların dolaysız aktarımlarından oluşmaktadır. Şiir dili incelemeleri, geleneksel sözbilim incelemelerinden beri, sesbilgisi, biçimbilgisi sözdizimi ve anlambilimi boyutlarında, a önceleme, b koşutluk c yineleme, d sapına olmak üzere dört ayrı yönde değerlendirilmiştir Özünlü 1997; 22 . Destanların şiirsel boyutunu saptarken bu dört ölçütü temel almak koşulu ile Keating ve L evy’nin belirlediği, a . Kişi, kişisel ses tonu, b şiirsel söyleyim, c imgeleme, e söz sanatları, gibi şiirsel ölçütler de dikkate alınmıştır Bu ölçütler için bkz. Erden 2000: 69 . Sonuç olarak, olağan üstü öğelerden meydana gelen destanlarda öykülemelerin lirik, şiirsel özellikler taşıdığı yukarıdaki ölçütlere göre somutlaştırılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen verilere dayanarak, ilk yazınsal tür olarak kabul edilen şiir ile sözlü yazın geleneğinin özelliklerini taşıyan Dede Korkut Destanları arasında önemli benzerlikler ve ortaklıklar olduğu söylenebilir

Anahtar Kelimeler

destan, Dede Korkut Destanları ’nın manzum kısımları, öyküleme, şiirsel nitelikler, şiirsellik ölçütleri, önceleme, koşutluk, yineleme, sapma.