Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi” Hakkında Bir İnceleme

Yıl 2007, Sayı: 14, 143 - 167, 01.06.2007

Mehmet Önal

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, estetik ve ilmî ölçütleri bir arada kullanan bir sanatkârın eseridir. Bu makālede, eserin yazılma şartları ele alınmıştır. Tanpınar’ın üzerinde önemle durduğu ‘zihniyette ikilik’ konusu da, burada çeşitli yönleriyle incelenmiştir. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, diğer edebiyat tarihlerine göre yorum, bakış açısı, dil ve anlatım gibi pek çok bakımdan büyük farklılıklar taşır. Tanpınar’ın eseri, dil ve anlatımın bazı yönleri ile, bir sanat eseri gibi incelenebilir. Makālede, Tanpınar’ın edebiyat tarihine bakışı, bu yönleriyle değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

edebiyat tarihi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, metot, zihniyet değişimi, ikilik, dil ve üslûp

An Analysis of A. H. Tanpınar’s “XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi”

Öz

XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi The History of 19th Century Turkish Literature , written by Ahmet Hamdi Tanpınar, is a work of an author who manages to combine factual information with an aesthetic style. This article, while explaining the conditions that led the author to write this book, also analyzes the subject of “duality of mind”, which Tanpınar particularly focused on. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi differs from all the other histories of literature in respect to its author’s unique interpretations, points of view, use of language and narrative style. For this reason, Tanpınar’s work can be regarded as a work of art rather than a mere history of literature. The article, thus, aims to give an account of how Tanpınar approaches the history of literature in his own way

Anahtar Kelimeler

history of literature, History of 19th Century Turkish Literature, method, change of conception, duality, language and style

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif, (1998), “Millî Romantik Duyuş Tarzı ve Türk Edebiyatı VI: Ahmet Hamdi Tanpınar”, Türkiye Günlüğü, sayı 50, Mart-Nisan: 243-250.
• AKÜN, Ömer Faruk, (1962), “Ahmet Hamdi Tanpınar”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Aralık, cilt. XII: 1-32.
• -------------, (1990), “Bir Türk Edebiyatı Tarihi Yazmak Mümkün müdür?”, Dergâh Mecmuası, 1/1: 13.
• ALPTEKİN, Turan, (2001), Ahmet Hamdi Tanpınar: Bir Kültür, Bir İnsan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇELEBİ, Asaf Hâlet, (1956), “XIX.Asır Türk Edebiyatı Tarihi”, Türk Yurdu Dergisi, nu.259, Ağustos: 151-154.
• DEMİRALP, Oğuz, (2001), Kutup Noktası: Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine Eleştirel Deneme, İstanbul : Yapı Kredi Yayınları.
• DİZDAROĞLU, Hikmet, (1962), “Edebiyat Tarihçisi Ahmet Hamdi Tanpınar”, Türk Dili Dergisi, nu.126, Mart: 345-348.
• EMİL, Birol, (1962), “Tanpınar’ın Eserlerinde Adları Geçen Garplı Sanat ve Fikir Adamları”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt. XII, Aralık: 97-120.
• ERALP, H.Vehbi, (1949), “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 19.Asır Türk Edebiyatı Tarihi”, Yeni Sabah Gazetesi, 22. Haziran.
• KAHRAMAN, Hasan Bülent, (2000), “Yitirilmemiş Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Muhafazakâr Modernliğin Estetik Düzlemi”, Doğu-Batı Dergisi, nu.11, Mayıs-Temmuz: 9- 43.
• KAPLAN, Mehmet, (1962), “Bir Şâirin Romanı: Huzur-I”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt.12: 33-86.
• -------------, (1979), Hikâye Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• -------------, (1983), Tanpınar’ın Şiir Dünyası, 2.bsk., İstanbul: Dergâh Yayınları.
• -------------, (1992), Âli’ye Mektuplar, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• -------------, (2003), “Tanpınar’ı Tahlîlî Olarak Okumak”, Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Hazl: Sema Uğurcan), İstanbul: Kitabevi Yayınları: 13-18.
• KERMAN, Zeynep, (1974), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mektupları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• -------------, (2003), “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Edebiyat Tarihi Hakkında Bazı Görüşler”, Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Hazl: Sema Uğurcan), İstanbul: Kitabevi Yayınları: 71-78.
• -------------,-ENGİNÜN, İnci, (2000), Mehmet Kaplan, Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KOLCU, Ali İhsan, (2002), Zamana Düşen Çığlık: Tanpınar’ın Şiirinin Epistemolojik Temelleri ve Tanpınar’ın Şiir Estetiği, Ankara: Akçağ Yayınları.
• OKAY, Orhan, (1998), “Ahmet Hamdi Tanpınar”, Dergâh Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 8: 225-232.
• -------------, (2002), “Kaderin Eşiğinde Tanpınar”, Hece Dergisi, A. H. Tanpınar Özel Sayısı, (ilk baskı), yıl.6, nu.61, Ocak: 99-113.
• -------------, (2006), “Orhan Okay’la Türk Edebiyatı Tarihi Üzerine”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: Yeni Türk Edebiyatı Tarihi:1, cilt.4, nu.7: 351-359.
• -------------, (2006a), “Şiirler, Romanlar ve Akademik Yorgunluklar Arasında On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi”, Toplumbilim Dergisi, Ahmet Hamdi Tanpınar Özel Sayısı, nu.20, Aralık: 13-20.
• ÖZGÜL, M. Kayahan, (2006), “Edib Tanpınar’dan Edebiyat Tarihçisi Tanpınar’a”, Hece Dergisi, A.H.Tanpınar Özel Sayısı, (eklerle 2.baskı), yıl.6, nu.61, Ağustos: 99-113.
• SAĞLAM, Nuri, (2006), “Medeniyet Tarihimizin En Girift Labirenti: Türk Edebiyatı Tarihi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: Yeni Türk Edebiyatı Tarihi:1, cilt.4, nu.7, s.9-23.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1969), Edebiyat Üzerine Makaleler, (Hazl.: Zeynep Kerman), İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• -------------, (1976), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• UÇMAN, Abdullah- Handan, İNCİ, (2002), Bir Gül Bu Karanlıklarda: Tanpınar Üzerine Yazılar, İstanbul: Kitabevi Yayınlar.
• UÇMAN, Abdullah, (2004), Edebiyat Dersleri, 4.baskı., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, (1968), “Düşünür Bir Şâirin Edebiyat Tarihi”, Yeni İnsan Dergisi, nu.66, Haziran: 5-7.
• WELLEK, R.-A. WARREN, (1983), Edebiyat Biliminin Temelleri, (Çev.: Ahmet E. Uysal), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.