Baba-Oğul Âşıklar: Âşıklık Geleneğinde Yeni Bir Model

Yıl 2008, Sayı: 15, 94 - 109, 01.01.2008

M. Mete Taşlıova

Öz

Babadan oğula geçen unsurlar, belirleyici başlıklar altında ele alındığında görülmektedir ki, gerek baba âşık gerekse oğul âşık yönünden, geleneğin aktarımına dair, önemli sonuçlar çıkmaktadır. Özellikle oğul âşıkları incelediğimiz zaman, bir çırağın yetişme sürecini, bugüne kadar ele alındığı biçimiyle geleneğe ait madde başlarının yanında, en temel değer olan icra sistematiğinin aktarımı daha nitelikli biçimde açıklığa kavuşmaktadır. Bir tıkanma gibi görünen usta-çırak sisteminin bugünkü vaziyeti, geleneğin de gidişatını anlamak için bir gösterge durumundadır

Anahtar Kelimeler

Âşıklık Geleneği, Baba-Oğul Âşık, Âşık Müziği, sözlü kültür

Father and Son “Âşık”s: A New Model in Âşık Tradition

Öz

We reach valuable conclusions about the transfer of traditions from father "Asik" to son "Asik" when we examine the major structural parts of their art. When we examine especially son "asik" as he grows into mastership, we also see the transfer of the systematic structure of art performance and the transfer of major traditional features of "Asik" culture in great detail. Examining the current state of Master-Apprentice System, which is regarded as the bottleneck of the tradition, is a good way to foresee the future of "Asik" tradition

Anahtar Kelimeler

Minstrelsy Tradition, Father-Son Minstrel, Minstrel Music, oral culture

Kaynakça

• ALPTEKİN, Ali Berat, M. Nizamettin COŞKUN (2006) Çıldırlı Âşık Şenlik Divanı, Çıldır Belediyesi Yayını, No: 1, Ankara: Semih Ofset Matbaacılık.
• ALTINKAYNAK, Erdoğan (1998) Âşık Veysel Şahbazoğlu-Hayatı Sanatı Şiirleri, Ankara.
• ASLAN, Ensar (1978) Doğu Anadolu Saz Şairleri, Atatürk Üniversitesi Yayını, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• ASLAN, Ensar (1992) Çıldırlı Âşık Şenlik, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, No: 4.
• ATALAY, Ertekin (2004) Halk Edebiyatımızda Çıldır, İzmir: Lamineks Plastik Sanayi Tic. Ltd., Şti.
• BAŞGÖZ, İlhan (1986) Folklor Yazıları, Adam Yayınları, İstanbul: Murat Ofset.
• BORATAV, Pertev Naili (2000) İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• ÇELİK, Mehmet, Bekir Sami ÖZSOY (2001) Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yüksek Öğrenim Vakfı I. Âşıklar Şenliği, Manisa: Emek Matbaacılık Sanayi.
• ÇETİNKAYA, Haydar (1978) “Hasta Hasan’la Âşık Üzeyir Fakirî”, Türk Folklor Aştırmaları Dergisi, Yıl 30, Cilt 18, Sayı 352, Kasım: 84-98.
• DURBİLMEZ, Bayram (1993) Karslı Âşık Murat Çobanoğlu Hayatı-Sanatı ve Eserleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri.
• HALICI, Feyzi (1992a) Saz Şairleri Diliyle Atatürk, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir: Kültür Bakanlığı Yayını.
• HALICI, Feyzi (1992b) Âşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şâirleri Güldeste, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, No: 58, Ankara.
• KAFKASYALI, Ali (1998) Âşık Murat Çobanoğlu Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: 72 Tasarım Dizgi Tic., Ltd., Şti.
• KALKAN, Emir (1991) XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• KARADENİZ, Bekir (2007) 1900’den 2000’e Halk Şiiri, Ankara: Atılım Üniversitesi Yayını.
• KAYA, Doğan (1994) Sivas’ta Âşıklık Geleneği ve Âşık Ruhsatî, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
• KAZMAZ, Süleyman (1946) Çıldırlı Âşık İlyas Anlatıyor (Âşık İlyas’ın Rüyasında Aşk Badesi İçmesi), Halkbilgisi ve Halk Edebiyatı Yayımları.
• ÖCAL, Turgut (1995) Karahanlı Murat Yıldız Hayatı ve Eserleri Üzerinde Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi SBE Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
• ÖZARSLAN, Metin (2001) Erzurum Âşıklık Geleneği, Ankara: Akçağ Yay.
• ÖZDEMİR, Ahmet (2006) Halk Şiirinden Seçmeler, İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları.
• ÖZDER, M. Adil (1965) Doğu İllerimizde Âşık Karşılaşmaları, I. Kitap, Bursa: Emek Basımevi.
• ÖZHAN, Mevlüt vd. (1992) Yaşayan Halk Ozanları Antolojisi, No:184, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• ÖZSOY, Bekir Sami vd. (1992) Destanlarla Erzincan, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayını.
• ÖZSOY, Bekir Sami, Halil İbrahim ATAMAN (1993) Posoflu Âşık Sâbit Müdâmî, Hayatı Edebî Şahsiyeti ve Eserlerinden Seçmeler, Kayseri.
• ÖZSOY, Bekir Sami (y.t.y.) Şiirlerle Yunus Emre, Ankara: Emek Ofset Matbaacılık Sanayi.
• SAKAOĞLU, Saim, Turgut GÜNAY (1974) Halk Şiirinde Atatürk, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No:335, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum.
• SAKAOĞLU, Saim, Zekeriya KARADAVUT (1998) Âşıkların Diliyle Cumhuriyet, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• ŞAHİN, Salih (y.t.y.) Ozanlık Gelenekleri ve Doğulu Saz Şairleri, Ankara: Yorum Matbaacılık Sanayi.
• ŞENEL, Süleyman (2007) Kastamonu’da Âşık Fasılları Türler-Çeşitler-Çeşitlemeler, I. Cilt, Ankara: Kastamonu Valiliği İl Özel İdaresi Yay.
• TAHİR KUTSİ (1975) Türk Halk Şiiri (Antoloji), 100 Büyük Edip Büyük Şair, No: 20, İstanbul: Toker Matbaası.
• TANRIKULU, Nazım İrfan (1997) Âşıklar Divanı, İstanbul.
• TAŞLIOVA, M. Mete (2006) Kars’ta Sözel Hikâyecilik ve Hikâyeler, Hacettepe Üniversitesi SBE Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara.
• YARDIMCI, İlhan (2007) Yaşayan Âşıklarımız (Güldeste), Dizgi Ofset Matbaacılık, Konya.
• YILDIRIM, Dursun (1998) Türk Bitiği Araştırma İnceleme Yazıları, Ankara: Akçağ Yay.
• YILDIZ, Yusuf (1981) “Karslı Halk Ozanı Âşık İslâm Erdener”, Türk Folkloru Dergisi, sayı 22, Mayıs, İstanbul.
• YILDIZ, Günay (2003) Ay Hayıf Karahanlı Âşık Murat Yıldız Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: Özgün Matbaacılık .
• ZEYREK, Yunus (2004) Posoflu Zülâlî, Ankara: Kozan Ofset. Kaynak Kişiler
• ALADAĞLI, İsmail, 2005, (İsmail Aladağlı ile 12 Kasım 2005 tarihinde yaptığımız görüşme bilgileri.)
• ALYANSOĞLU, Mansur, 2008, (Mansur Alyansoğlu ile 06.06.2008 tarihinde, Kars’ta yaptığımız görüşme bilgileri.)
• ATAMAN, Hikmet Arifî, 2008, (Hikmet Arifî Ataman ile 04.05.2008 tarihinde Kars’ta yaptığımız görüşme bilgileri.)
• DÜLGER, Sebahattin, 2008, (Sebahattin Dülger ile Kars’ta 05.05.2008 tarihinde yaptığımız görüşme bilgileri.)
• KOCA, Maksut, 2008, (Maksut Koca ile, 06.05.2008 tarihinde, Kars’ta yaptığımız görüşme bilgileri.)
• ŞAHBAZOĞLU, Ensar, 2008, (Ensar Şahbazoğlu ile, 06.05.2008 tarihinde, Kars’ta yaptığımız görüşme bilgileri.)
• TAŞLIOVA, Şeref, 2008, (Şeref Taşlıova ile Ankara’da 02.03.2008 tarihinde yaptığımız görüşme bilgileri.)