Bir Sovyet Ürünü: Manas’ın Kurama Varyantı

Yıl 2009, Sayı: 17, 133 - 145, 01.01.2009

Nezir Temur

Öz

Sovyetler Birliği döneminde kültürel belleğin önemli bir unsuru olan folklor ve folklor ürünlerine yönelik politikalar milliyetler politikası çerçevesinde yürütülmüştür. Yeni bir Sovyet Kimliği ya da Sovyet İnsanı Homo Sovieticus yaratmak isteyen hakim ideoloji bu yeni kimliğin kültürel unsurlarını da kendi kurgulamak istemiştir. Bunu yaparken de Stalin’in İçerik olarak Sosyalist, şekil olarak millî ilkesini yöntem olarak seçmiştir. 1940’lı yılların sonundan 1950’li yılların ortasına kadar büyük Türk destanlarına yönelik karalama kampanyaları da bu çerçevede gerçekleştirilmiştir. 1952 yılında Kırgızistan’da düzenlenen Manas Konferansı’nda alınan önemli kararlardan biri de Manas Destanı’nın çeşitli varyantlarından devrim karşıtı unsurların arındırıldığı bölümlerden müteşekkil yeni bir Kurama Varyantı’nın hazırlanması olmuştur. Manas konferansında alınan karara uygun bir şekilde 1958 yılında Kurama Varyant iki cilt olarak yayımlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Sovyetler Birliği, Manas Destanı, Manas Konferansı

A Soviet production: Kurama Variant of Manas

Öz

During the Soviet Union era, the Soviet policies on the ethnic identities and the folkloric works, which are actally the important elements of socio-cultural memory, were applied in line with the politics of common nationality. This dominant ideology which aimed at creating a new Soviet Identity or Homo Sovieticus, meant to establish the elements of this new identity on its own terms. While doing so, Stalin’s principle Socialist in essence, Soviet in form was idealized. From the late 1940s to the mid-1950s, the smear campaigns against the old Turkish legends were carried out in accordance with this principle. One of the important decisions taken in Manas Conference, organized in Kirghizistan in 1952, was preparing a new Kurama Variant, which would wipe out those characteristics in the Manas Legend that were thought not to be in line with the Soviet Revolution. Kurama Variant was prepared and published in two volumes in 1958 in accordance with the decision taken at Manas Conference

Anahtar Kelimeler

Kirghizistan, Soviets, Manas Legend, Manas Conference

Kaynakça

• GÖMEÇ, Saadettin (2002), Tarihte ve Günümüzde Kırgız Türkleri, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 50 – 51.
• Manas (Sagımbay Orozbakuulu’nun varyantı boyunça akademik basılış), (1995), 1. Kitep, Bişkek.
• İstoriya Kirgizii,(1956), C. I, Frunze, s. 185 - 200.
• Manas, Kırgız Elinin Batırdık Eposu: 1 – Kitep, (1995), Sürötçüsü A. Akmatov, Adab. c- a İskusstvo İn-tü, Bişkek Kırgızstan.
• Manas Birinci Bölük I Kitep (Haz. B. M. Yunusaliyev), (1958), Frunze, Kırgızmambas.
• ASSMAN, Jan (2001), Kültürel Bellek, (Çev. Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.