Hüsn ü Aşk’ta Sebk-i Hindî Tesiri

Yıl 2010, Sayı: 19, 1 - 24, 01.01.2010

İsrafil Babacan

Öz

18. Asır Türk Edebiyatı’nda Sebk-i Hindî’nin en önemli temsilcilerinden sayılan Şeyh Gâlip tarafından kaleme alınan Hüsn ü Aşk adlı mesnevî sadece tasavvufî muhtevası ve kurgusuyla değil, zengin ve renkli üslubuyla da Divan şiirinde önemli bir yere sahiptir. Edebiyatımızda belirgin bir şekilde 17. asırda ortaya çıkan ve 18. asırda zirve sayılabilecek örneklerini veren Sebk-i Hindî, Şeyh Gâlip divanıyla birlikte yeni bir aşamaya ulaşmıştır. Çünkü Gâlip’in şiirlerindeki Sebk-i Hindî, söz konusu üslubun mana ve muhteva açısından daha derin ve girift kolu olan Hint koluna ait tesirleri içerir. Şâir, her ne kadar bu kolun özelliklerini divanında –bilhassa gazellerinde- ön plana çıkarmışsa da, Hüsn ü Aşk mesnevisinde de bu üslubun temel özelliklerini başarıyla işlemiştir. Ayrıca bu eser, muhteva-kurgu ilişkisi bakımından Sebk-i Hindî’nin poetikası sayılabilecek özellikleri içerir

Anahtar Kelimeler

Şey Gâlip, Hüsn ü Aşk, Sebk-i Hindî, Divan Şiiri, Üslup

The Influence of Indian Style in Hüsn ü Aşk

Öz

Mesnevi Hüsn-ü Aşk written by Şeyh Gâlip, who was regarded as one of the most important representatives of Indian Style in the eighteenth century of Turkish Literature, has an important place in Divan Poetry not only by its mystic content and fiction but also by its rich and colourful style. Indian Style, which appeared in our literature evidently in the seventeenth century and which gave its examples that can be thought as masterpieces in the eighteenth century, reached to a new period with Divan of Şeyh Gâlip because Indian Style in Gâlip’s poems include effects of the style in question that belong to Indian branch that is more complex and deeper in terms of meaning and content. Although poet showed the characteristics of this branch in his divan clearly -especially in his lyric poems-, he successfully worked the basic characteristics of this style also in Mesnevi Hüsn ü Aşk in terms of its character and the effects that it experiences. In addition to this, this work belongs to the nature of Indian Style in terms of the relationship between content and fiction

Anahtar Kelimeler

Şeyh Gâlip, Hüsn ü Aşk, Indian Style, Divan Poetry, Style.

Kaynakça

• AFÎFÎ, Rahîm (1376/1997), Ferhengnâme-i Şi„rî, Tahran: İntişârât-ı Surûş.
• AKSAN, Doğan (1993), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, İstanbul: BE-TA Basım.
• BABACAN, İsrafil (2008), “Klâsik Türk Şiiri’nde Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu)”, Gazi Üniversitesi (yayımlanmamış doktora tezi), Ankara.
• BEYATLI, Yahya Kemal (1993), Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul: İstanbul Fetih Cem. Yay.
• BİLGEGİL, M. Kaya Bilgegil (2000), “Hüsn ü Aşk‟a Dair”, (Hüsn ü Aşk, Haz. Orhan Okay-Hüseyin Ayan), İstanbul: Dergah Yayınları.
• BİLKAN, A. Fuat-AYDIN, Şadi (2007), Sebk-i Hindî ve Türk Edebiyatında Hint Tarzı, İstanbul:3F Yayınevi.
• CEBECİOĞLU, Ethem (1997), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayınları.
• ÇENDBEHÂR, Lâletîk (1380/2001), Behâr-ı Acem, (nşr. Kâzım Zerfûlyân), Tahran: İntişârât-ı Tılâye.
• DEMİREL, Şener (2005) “Hüsn ü Aşk‟ta Ateşle İlgili Teşbih Unsurları”, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 15/2: 81-105.
• DOĞAN, Ahmet (2004), “Hüsn ü Aşk‟ta Sembolik Anlatım”, F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9/1: 87-98.
• DOĞAN, Muhammet Nur (2006), Şeyh Galib Hüsn ü Aşk (Nesre Çeviri, Notlar ve Açıklamalar), İstanbul: Yelkenli Kitabevi.
• GİBB, E.J. Wilkinson (1999), Osmanlı Şiir Tarihi C. III-V, (Çev. Ali Çavuşoğlu), Ankara: Akçağ.
• HOLBROOK, Victoria (1999), “Alegorinin Ölümü, Hüsn ü Aşk‟ın Özgürlüğü”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, (Haz. Mehmet Kalpaklı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KÂŞÂNÎ, Abdurrezzak (2004); Tasavvuf Sözlüğü, (Çev. Ekrem Demirli), İstanbul: İz Yayıncılık.
• KOCATÜRK, Vasfi Mahir (1944), Şeyh Gâlip-Hüsn İle Aşk, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi
• KÖKSAL, Fatih (2003), Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil, İnceleme-Tenkitli Metin, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• LEVEND, Agah Sırrı (1984), Divan Edebiyatı (Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar), İstanbul:Enderun Kitabevi.
• MEÂNÎ, Ahmed-i Gulçîn (1381/2002), Ferheng-i Eş„âr-ı Sâ‟ib, Tahran: İntişârât-ı Emîr Kebîr.
• MENGİ, Mine (2001), “Divan Şiirinde Teda„iden Tenevvü„e Ya da Çağrışımdan Çeşitlemeye”, İlmi Araştırmalar, 11: 75-88.
• MERMER, Ahmet (1992) “Sebk-i Hindî ve Hayal Atlaması”, Yedi İklim, 2:26-27.
• Muhammed Pâdişâh (1363/1984), Ferheng-i Câmi„-i Fârsî-Anandrec, (nşr. Debîr Siyâkî), Tahran: Kitâb-fürûşî-i Hayâm.
• OKÇU, Naci (1999), “Hüsn ü Aşk”, TDV İslam Ansiklopedisi, IX:29-31, İstanbul: TDV Yayınları.
• ÖZÜNLÜ, Ünsal (2001), Edebiyatta Dil Kullanımları, İstanbul: Multılıngual.
• PALA, İskender (1998), Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yay.
• SARAÇ, M. Yekta (2004), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: 3F Yay.
• SERVET, Mansûr (1379/2000), Ferheng-i Kinâyât, Tahran: İntişârât-ı Suhan.
• ULUDAĞ, Süleyman (1999), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yay.
• VÂRESTE, Siyâlkûtimel (1380/2001), Mustalahâtu‟ş-Şu„arâ, (nşr. Sîrûs Şemîsâ), Tahran: İntişârât-ı Firdevs.
• YILMAZ, Mehmet (1992), Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler, İstanbul: Enderun Kitabevi.