“Kişinin Sözel Biyografisi” Olarak Ağıtlar: Âşık Murat Çobanoğlu 1940-2005

Yıl 2010, Sayı: 19, 25 - 48, 01.01.2010

M. Mete Taşlıova

Öz

Ağıt Türk edebiyatının en eski türlerinden birisidir. Yazılı ve sözlü edebiyatta zengin örnekleri bulunmaktadır. Genellikle ölüm konusu ele alınmaktadır. Halk şiiri biçiminde oluşturulmuş örnekleri çalışmamızda kullanılmıştır. Metinler sözlü tarih bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu çalışmada kullandığımız metinler Murat Çobanoğlu için söylenmiştir. Yazılı tarih ile sözlü tarihin örtüştüğü alanlardan biri de şiir metinleridir. Ağıtlar sözel tarih açısından önemli kaynaklardır. Ancak sadece bir tarihi metin olarak görülmemelidir. Edebî sözel metin olduğu unutulmadan ele alınmalıdır

Anahtar Kelimeler

Sözlü tarih, Ağıt geleneği, Sözel edebî metin, Halk şiiri, Âşık Murat Çobanoğlu

Laments as Oral Biography of Divine: Âşik Murat Çobanoğlu 1940-2005

Öz

“Ağıt” is one of the oldest types of Turkish literature. Written and oral literature is rich in examples. Usually death is handled. Built in the form of folk poetry used in our study samples. We evaluated these texts on oral history perspective. Used in this study we were told to text Murat Çobanoğlu. Oral history and written history of the area where the overlap of the text are poems. Oral history are important sources of “ağıt”. But only as a historical text should not be viewed. That must be addressed without forgetting verbal literary texts

Anahtar Kelimeler

Oral history, Lament tradition, Oral literary texts, Folk poetry, Minstrel Murat Çobanoğlu

Kaynakça

• BALĠ, Muhan (1997), Ağıtlar, Kültür Bakanlığı Yayını, Mesleki ve Teknik Açıköğretim Okulu Müdürlüğü Matbaası, Ankara. (X11+291 S.)
• BAġGÖZ, Ġlhan (2004), “Ağıt, Sosyal Tarih ve Etnografya”, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzelenmesi Sempozyum Bildirileri, Gazi Üniversitesi
• THBMER Yayını, Yayına Haz: Öcal Oğuz-Tuba S. Özkan, BaĢak Matbaacılık, Ankara:15-30.
• BURKE, Peter (2000), Tarih ve Toplumsal Kuram, Çeviren: Mete Tunçay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Numune Matbaacılık, Ġstanbul. (193 S.)
• CANANÎ, ÂĢık Veli (2007), Âşık Şenlik Babaya Sesleniş, Önder Matbaası, Ġstanbul. (239 S.)
• ÇAĞLAYAN, Handan (1997) “Anadolu‟nun Bazı Yörelerinde Yas Gelenekleri”, V. Milletlerarası Türk Halk Kongresi Gelenek Görenek İnançlar Seksiyon Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayını, Kılıçaslan Matbaacılık, Ankara:87-108.
• ÇELĠK, Ali (1994), “Trabzon Yöresi Ağıtları”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 3, Yıl 6, Sayı 23, Güz, Ankara:18-23.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (1997), “Ġcra ve ĠletiĢim Merkezli Yapısal KalıplaĢmaları ĠĢlevleri Açısından Yazılı Kültür Ortamı ÂĢık Destanları ile Ġngiliz Sokak Baladları”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 5, Sayı 35, Güz, Ankara:28-32.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2000), Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yayını, Ankara. (XIII+386 S.)
• DOSTER, BeĢir (2005), “Ġçimizden Biri Murat Çobanoğlu‟na Saygıyla”, KAI Serhat Ġlleri Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Mart-Nisan, Ġstanbul: 30.
• DURBĠLMEZ, Bayram (2005), “ÂĢık Murat Çobanoğlu (1940-2005)”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 9, Yıl 17, Sayı 66, Yaz, Ankara:119-122.
• DÜġÜNÜR, Bayram (2006), Ozanlar Birliği Kültür Derneği Şiir Antolojisi, Ankara: 88.
• ELÇĠN, ġükrü (1998), “Ağıt”, Türk Dünyası El Kitabı, Üçüncü Cilt, Üçüncü Baskı, Türk Kültürü AraĢtırma Enstitüsü Yayını, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara:409-413.
• GÖRKEM, Ġsmail (1990), Yukarıova (Çukurova) Ağıtları Üzerine Mukayeseli Bir AraĢtırma (Ġnceleme-Metin), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Elazığ:XV+582.
• GÖRKEM, Ġsmail (2001), Türk Edebiyatında Ağıtlar-Çukurova Ağıtları Metinİnceleme, Akçağ Yayını, Ankara. (XVIII+422 S.)
• GÜNAY, Umay (1992), Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yayını, Reyhan Ltd. ġti., Ankara. (XXV+252 S.)
• HONKO, Lauri (1996), “Ağıtlar: Yeniden Yaratma Yapı ve Tür Problemleri”, (“The Lament, Problems of Genre, Structure and Reproduction”, Genre, Structure and Reproduction in Oral Literature, „Edit. L. Honko-V. Voigt‟, Akademia Kiado, Budapest 1980, s. 21-40), Çev: Yrd. Doç. Dr. Ġsmail Görkem, Millî Folklor Dergisi, Cilt 4, Yıl 8, Sayı 29/30, Bahar/Yaz, Ankara:73-80.
• KAFKASYALI, Ali (1998), Âşık Murat Çobanoğlu Hayatı-Sanatı-Eserleri, 72 Tasarım Dizgi Fotokopi Ofset, Ankara. (666 S.)
• KAYA, Doğan (2004), Anonim Halk Şiiri, 2. Baskı, Akçağ Yayını, MaĢer Matbaası, Ankara. (672 S.)
• KÖKSAL, Hasan (1996), “Günümüz ÂĢık ve ġairlerinde Ağıt Yakma Geleneği”, Bilig Bilim ve Kültür Dergisi, Sayı 2, Yaz, Ankara:234-240.
• KÜÇÜK, Sait (2006), “Kars ÂĢıklık Geleneğini Sorgulamak ve Çobanoğlu”, Serhat Kültür Dergisi, Yıl 4, Ocak-ġubat, Ġstanbul:6-7.
• ÖRNEK, Sedat Veyis (1979), Anadolu Folklorunda Ölüm, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayını, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara. (149 S.)
• ÖZDEMĠR, Ahmet Z. (1994), Öyküleriyle Ağıtlar, Kültür Bakanlığı Yayını, Milli Kütüphane Basımevi, Ankara. (429 S.)
• ÖZDEMĠR, Ahmet (2005), “Murat Çobanoğlu ve ġeref TaĢlıova”, SarmaĢık Kültür Dergisi, Mayıs, Sayı 2, Ġstanbul:45-47.
• POYRAZOĞLU, Ahmet (2006), Bir Heybe Şiir, Erguvan Yayınevi, Ġstanbul. (312 S.) SEVER, Mustafa (2008), “Toplumsal Bellek ve Geleneksel Eylem Bağlamında Bir Sözel Tarih Metninin Değerlendirilmesi”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 10, Yıl 20, Sayı 77, Bahar, Ankara:61-68.
• SĠNAN, Mürsel (2005), “Ağladı-Çobanoğlu”, KAI Serhat Ġlleri Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Mart-Nisan, Ġstanbul:31.
• ġĠMġEK, Esma (1991), “Ağıtların Halk Edebiyatının Anlatmaya Dayanan Türleri ile Olan Münasebetleri”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 2, Yıl 3, Sayı 12, KıĢ, Ankara:55-58.
• TAġLIOVA, ġeref (2005), “ArkadaĢım Murat Çobanoğlu”, SarmaĢık Kültür Dergisi, Mayıs, Sayı 2, Ġstanbul:42-44.
• TAġLIOVA, Mete (2006), “Elektronik Cönk Kavramı ve Türk Halkbiliminin Değeri Bilinmeyen Kaynakları”, Hacettepe Üniv., Türkiyat AraĢtırmaları Dergisi, Güz, Sayı 5, Ankara:89-112.
• TOGAN, A. Zeki Velidî (1981), Tarihte Usûl, Enderun Kitabevi, 3. Baskı, Aksiseda Matbaası, Ġstanbul. (XXX+350 S.)
• UFUK, Harika (2008), Canım Türkiyem, Malcan Ajans, Bursa. (89 S.)
• ÜÇÜNCÜ, Kemal (2004), “Sözlü Kültür / Tarih Bağlamında Edebî Bir Metin Olarak Otman Baba Vilâyetnâmesi”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 28, KıĢ, Ankara:1-29.
• ÜSTÜNDAĞ, ÂĢık Orhan (2007), Hayatı ve Şiirleri-Şiir Pınarı, Bayrak Matbaa Sanayi, Ġstanbul. (202 S.)
• YILDIRIM, Dursun (1998), Türk Bitiği-AraĢtırma Ġnceleme Yazıları, Akçağ Yayını, Ankara, (X+326 S.)
• YILDIRIM, Dursun (2003), “Hikâyeciliğimizde Üçüncü Yaratıcılık Ortamı ve Hikâyeci Eyyûbî-i Garîb”, Türkbilig Türkoloji AraĢtırmaları Dergisi, Nisan 2003/5, Ankara:134-142.
• YILDIRIM, Dursun (2004), “Sözel Tarih Belgesi: Sözel Tarih Metinleri [Kamanlı Mendoğ‟un Sözel Tarihine Bağlı Sözel Belge Üzerine Bir Deneme]”, Türkbilig Türkoloji AraĢtırmaları Dergisi, 2004/8, Güz, Ankara:131-154.
• ZAVOTÇU, Tuncay, (t.y.), Kafkaslardan Esintiler, (kitabın yayın yeri ve matbaası verilmemiĢ). (112 S.)