Siyasi Söylemde Güç ve Edimsel Kullanım Biçimleri

Yıl 2010, Sayı: 20, 12 - 36, 01.06.2010

Nuray Alagözlü Sevgi Şahin

Öz

Doğal dil kullanımında kimi sözeylemler konuşan kişinin toplumsal imgesini veya “yüz”ünü zedeleyecek türdendir. İlk olarak Goffman 1956 tarafından ortaya atılan “yüz” kavramı olumsuz ve olumlu yüz olarak tanımlanabilir. Edimbilimde “olumlu yüz”, kişinin onaylanma ve kabul edilme isteğidir. “Olumsuz yüz” ise bir yükümlülük altına girmeme veya rahatsız edilmeme ihtiyacı olarak tanımlanır. Bu çalışmada öncelikle Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanaklarının kayıtları veri tabanı olarak kullanılarak, Türk parlamento söyleminde en çok kullanılan kişisel yüzü zedeleyen sözeylemlerin araştırılması hedeflenmiştir. Daha sonra bu sözeylemlerin hangi İncelik stratejileri kullanılarak gerçekleştirildiği Brown ve Levinson’un 1987 ortaya koyduğu İncelik Kuramı çerçevesinde önerilen dört strateji ışığında değerlendirilmiştir. Bunlar Yalın/Sade İncelik Stratejisi Bald-on record strategy , Olumlu İncelik Stratejisi Positive politeness strategy , Olumsuz İncelik Stratejisi Negative politeness strategy ve Dolaylı İncelik Stratejisi Off-record indirect strategy ’dir. Ayrıca, Meclis içerisinde güç ilişkileri, iktidar partisi ve muhalefet partisi kimliği ile dengelendiği ve bu iki grup içinde üyeler birbirlerine bir birliktelik duygusu ile bağlı oldukları için veri içinde bu iki gruba ait milletvekillerinin benimsediği stratejilerin farklılık gösterecekleri düşünüldüğünden bu tür sözeylemlerin bu iki siyasal ve sosyal gruba göre dağılımına bakılmıştır. Sonuç olarak, bütünce içindeki kişisel yüzü zedeleyen sözeylemler genel olarak değerlendirildiğinde, çoğunlukla muhalefet partisi tarafından gerçekleştirilen hakaretler yine çoğunlukla açık ve doğrudandır. “Adam karalama” yöntemi ile dinleyicinin saygınlığını rencide ederek ve kişiliğine saldırı yaparak iktidar partisinin olumlu yüzünü ve saygı beklentisini bozmaktadır. Hakaretler, yapılan işe veya icraata yöneltilmekten çok kişisel özelliklere ve yetersizliklere odaklanmıştır. Suçlama sözeylemi yine daha çok muhalefet tarafından iktidar partisine açık ve doğrudan yöneltilmiştir. Onaylamama sözeyleminde ise durum farklı olarak iktidar lehinedir. Daha çok iktidar partisi onaylamamaktadır. Dolayısıyla, bu tartışma ortamında muhalefetten gelen suçlamalar ve hakaretler iktidar partisince kabul görmemektedir. Ancak muhalefet partisinin açık ve doğrudan suçlama ve hakaretlerine iktidar partisi kapalı ve örtük olarak onaylamamayı tercih etmektedir. Bu da iktidar partisinin hem olumlu hem de olumsuz yüzünü koruma çabası olarak değerlendirilebilir. Bir yandan saygınlığını kaybetmemeye çalışırken bir yandan da suçlama veya hakaretleri onaylamayarak geleceğe yönelik kısıtlamalardan kaçınmaktadır. Siyasi söylem içerisindeki bu sözeylemlerin İncelik Kuramı çerçevesinde betimlenmesi halihazırda siyasi söylem katılımcılarının konuşmalarında kullanılan üslubun ne derece “incelik” yansıttığı hakkında fikir vermesi açısından önemlidir. Ayrıca, çalışma, söylem ve güç dengeleri arasındaki etkileşimi örneklemekle birlikte, dengelerin üretilen söylemde farklılıklar yarattığını göstermekte ve sosyal veya siyasi anlamda güç sahibi olanların her zaman güç göstergesi sözeylemleri tercih etmediğini vurgulamaktadır

Anahtar Kelimeler

güç, yüz, siyasi söylem, yüzü zedeleyen sözeylemler, İncelik Kuramı

Power and Pragmatic Use of Language in Political Discourse

Öz

Some speech acts in natural discourse are those which degrade speaker’s social image or “face”. The term “face” first coined by Goffman 1956 may be of two kinds; positive and negative face. In pragmatics, positive face is the desire to be approved and accepted by others, whereas negative face refers to the need to avoid any imposition or burden in order to be independent in communication. In the present study, using the Turkish Grand National Assembly archive records as data corpus, within Turkish parliamentary discourse, first, the most frequently resorted face threatening acts are scrutinized. Later, the strategies with which those acts are realized are assessed with the help of the taxonomy of politeness by Brown and Levinson 1987 under Politeness Theory composing four strategies. These are Bald on record strategy, Positive Politeness Strategy, Negative Politeness strategy, and Off-record Indirect Politeness Strategy. As power relations are balanced upon the identities of the opposing party and the ruling party in the assembly and the members of those parties are tied together with the feelings of solidarity, it is considered that the strategies adopted by two groups would be different and it is also looked into the scattering of the strategies among these two political groups. The results of the analysis revealed that the members of parliament are generally resorted to insults, accusations and disapprovements. Insults are directed mostly by the members of the opposing party adopting bald on record strategy. The arguments involve myriad ad hominem fallacies, which attack on the speakers’ positive face, threatening the speakers esteem and reputability. Insults center around unfavoured or weak personality traits and perceived incapabilities of the speakers’ rather than operations or performances. Similar to the insults, accusations are mostly direct and clearly stated towards the ruling party. The use of disaprovements is in favor of the ruling party, that is; the ruling party does not approve the most. Insults and accusations from the opposing party are demonstrates that socio-politically influential party does not always prefer face threatening acts as signs of power talk

Anahtar Kelimeler

power, face, political discourse, face threatening acts, Politeness Theory

Kaynakça

• BALCI, B. (2009) Comparative Study On the Performance Of Requests And Apologies By Turkish And American Teenagers: A Pragmatıc Competence Point Of View Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi Çukurova Üniversitesi
• BAYRAKTAROĞLU (2001) Advice-giving in Turkish: “Superiority” or “solidarity”? In A. Bayraktaroğlu & M. Sifianau (Eds.) Linguistic politeness across boundaries: A case of Greek and Turkish. s.177-209 John Benjamins Publishers
• BAYRAKTAROĞLU, A. (1992). Disagreements in Turkish troubles-talk Text. 12, 317-338
• BROWN, P. & Levinson, S. (1987). Politeness: Some universals in language usage. Cambridge: Cambridge University Press.
• CULPEPER, J., Bousfield, D., Wichman, A. (2003). Impoliteness Revisited: With Special References to Dynamic and Prosodic Aspects . Journal of Pragmatics 35 1545-1579
• CULPEPER, J.(1996) Towards an anatomy of impoliteness. Journal of Pragmatics 25, 349- 367.
• DAVİD, M. K.. (2006). Threatening faces in Malaysian parliamentary debates. In A. Thorat (Ed.). Pragmatics (pp. 60-75). Pune: Institute of Advanced Studies in English (IASE).
• DAVİD, M. K; Govindasamy S.and M.Nambiar (2009). Levels of Politeness in Malaysian Parliamentary Discourse Volume 9 : 9 September
• DOĞANÇAY-Aktuna, S. & Kamışlı, S. (1995). Corrections in Turkish: Sociolinguistic analysis and cross-cultural comparison. Boğaziçi University. (ERIC Document Reproduction No. ED 390 285).
• DOĞANÇAY-Aktuna, S. & Kamışlı, S. (2001). Linguistics of power and politeness in Turkish:Revalations from speech acts. In A. Bayraktoroğlu & M. Sifianau (Eds.) Linguistic politeness across boundaries: A case of Greek and Turkish. John Benjamins Publishers
• EDSTROM, A.(2004). “Expressions of disagreement by Venezuelans in conversation: reconsidering the influence of culture.” Journal of Pragmatics 36-1499–1518
• ILİE, C. (2004). Insulting in unparliamentary practice in British and Swedish parliaments: A Rhetorical Approach In Paul Bayley (Ed.) Cross cultural perspectives on Parliamentary Discourse. John Benjamins B.V. Amsterdam
• PENMAN, R. (1994) Facework in Communication: Conceptual and Moral Challenges. In Ting Toomey (Ed.) The Challenge of facework: cross-cultural and interpersonal issues
• SI, L. ( 2004 ). Pragmatic strategies and Power Relations in Disagrement: Chinese Culture in Higher Education Universal Publishers US.
• VAN DİJK, T. A. (2005). Critical Discourse Analysis. In D.Schiffrin, D. Tanen & H.E.Hamilton (Eds.) The Handbook of Discourse Analysis. Blackwell Publishing. 352- 371
• YETKİN, N. (2006). A pragmatic analysis of derogation in the discourse of political criticism in the Turkish Grand National Assembly, Journal of Turkish Studies, 3/1: 48:59,2006. Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları dergisi Cilt 3 Sayı 1 48 59
• WİLSON, S. R., Kim, M. S., & Meischke, H. (1991). Evaluating Brown and Levinson's politeness theory: A revised analysis of directives and face. Research on Language and Social Interaction, 25, 215-252.